Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình

Đề bài: Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình của Hồ Xuân Hương

3 bài mẫu Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình

I. Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình, mẫu 1:

1. Mở bài

Hồ Xuân Hương là nhà văn nổi tiếng của dân tộc Việt Nam, bà có rất nhiều tác phẩm nổi tiếng trong đó tác phẩm Tự Tình là một trong những tác phẩm hay, để lại nhiều cảm xúc cho người đọc.

2. Thân bài

Mở đầu bài thơ tác giả đã nói đến khung cảnh và không gian nhân vật trữ tình đang đứng đó là lúc đêm khuya, mọi vật đang chìm trong giấc mộng, con người đang say nồng trong cơn say.
+ Không gian là tiếng trống canh dồn, lúc nửa đêm, mọi vật như đang chìm vào bóng đêm, văng vẳng, tiếng trống, trong không gian tĩnh mịch đó còn có tiếng trống làm lay động thêm âm thanh của tác phẩm.
+ Trong không gian đó nhân vật đó có các tâm trạng: lẻ loi trơ trọi. bẽ bàng, trơ cái cái hồng nhan... Những cảm xúc đó bộc lộ sâu sắc qua khổ thơ 1, người phụ nữ đó đang cô đơn, lạc lõng trong không gian mênh mông, rộng lớn, cảnh vật và con người nơi đây đang chơi vơi trong những cảm xúc mênh mang.
+ Nỗi buồn đó là người con gái phải tìm đến rượu, say lại tỉnh, nỗi cô đơn đó ngày càng trĩu nặng trong không gian rộng mở và ngày càng làm cho con người văng vẳng những nỗi buồn cô đơn.

+ Con người đang cô đơn, lạc lõng trước không gian, mênh mông của những nỗi cô đơn, trơ trọi, trước không gian mênh mông, ở đó có nhiều sự chênh vênh trong cuộc sống.
+ Qua đây nói đến thân phận nhỏ bé của người phụ nữ cũ, số phận cô đơn, lạc lõng, tác giả đang dùng những yếu tố tương phản để nói lên thân phận của người phụ nữ, nhỏ bé, cô đơn và đang tuyệt vọng chìm trong nỗi sâu thẳm trong tâm hồn người phụ nữ.
+ Thân phận của người phụ nữ nhỏ bé, cô đơn, lạc lõng trước cảnh không gian rộng lớn của không gian rừng núi.
+ Qua đây cũng muốn nói đến sự mạnh mẽ, vượt qua biết bao nhiêu khó khăn, nỗi cô đơn, trống vắng trong tâm hồn. Qua đó nói lên khát vọng của người phụ nữ.
+ Hai câu cuối nói lên khát khao hạnh phúc của người phụ nữ, ở đó nói lên thời gian ngắn ngủi của tuổi thanh xuân, những người phụ nữ vẫn mong ước hạnh phúc

3. Kết bài

Tác phẩm đã nói lên tâm trạng buồn cô đơn của người phụ nữ, nhưng thể hiện được khát khao mãnh liệt của người phụ nữ mong ước hạnh phúc, thể hiện những khát khao cháy bỏng của con người.

----------------HẾT BÀI 1--------------------

Trong chương trình học Ngữ Văn lớp 11 phần bài Tự Tình - Hồ Xuân Hương là một nội dung quan trọng các em cần chú ý Soạn bài Tự tình đầy đủ.

Ngoài nội dung ở trên, các em có thể tìm hiểu thêm phần Phân tích bài thơ Tự tình nhằm chuẩn bị trước nội dung bài SGK Ngữ Văn lớp 11.

II. Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình, mẫu 2:

1. Mở bài

- Thơ Hồ Xuân Hương có nghệ thuật điêu luyện, nội dung nhiều sắc thái. Một trong nhửng bài thơ ta canh ngụ tình với giọng điệu chân thành, ý tứ sâu sắc nhằm giải bày tâm sự, than thở cho thân phận mình là bài Tự tình.
- Ta có thể hiểu bai thơ trên như thế nào?

2. Thân bài

a. Đêm khuya cô đơn

Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non

- Đêm đã về khuya, tiếng trống canh dồn dập từ xa vọng lại. Chì có một mình trơ trọi trước cảnh vật. Cái hồng nhan cụ thể hóa cái cá thể dằn vặt, thao thức.
- Hồng nhan (má hồng) đẹp, cao quý mà đem chữ cái đặt lên trên, hơn nữa còn trư, trơ cái hồng nhan thì thật là chán chường và khinh bạc. Đem cái hồng nhan đối lập với cảnh vật nước non thì không chỉ thể hiện nỗi buồn bực mà còn như thách thức, mỉa mai một cách chán ngán.
- Hai câu thơ diễn tả tình cảm cô đơn, lẻ loi của người phụ nữ đêm khuya thanh vắng, chuẩn bị giãi bày một tâm sự.

b. Cảnh tự tình 

 Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.

- Men rượu bốc lên từ cơn say trước đó đã thoáng bay đi, giờ lại tỉnh. Hương rượu chỉ sự thể bồi (gương thề, chén thề). Say rồi tỉnh nói về rượu mà cũng có thể nói vô tình. Hương tình dù vương vấn nhưng rồi lại thoáng bay đi.
- Trăng gợi nhân duyên (trăng thề). Trăng khuyết chưa tròn ngụ ý nhân duyên chưa tròn như mong ước.
- Sau bao lần gặp gỡ, tình dù vương vấn rồi lại thoáng qua mau. Ngày tháng trôi đi, tuổi xanh thấm thoắt mà nhân duyên vẫn chưa thỏa lòng mong ước.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Chỉ duyên tình lỡ làng.
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.
Chỉ tình duyên muộn màng.
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.

Sau khi trông lên bầu trời có vầng trăng khuyết xế bóng, nhà thơ nhìn cảnh vật trước mắt. Hết đám rêu này đến đám rêu khác mọc trên mặt đất: thời gian vô tình cứ trôi qua. Nhìn ra xa, mấy hòn núi đá tận chân mây. Núi đá luôn trơ với trời xanh, nhưng núi dù già đến đâu vẫn là non:

Núi bao nhiêu tuổi vẫn là núi non.

(Ca dao)

cho nên thiên nhiên luôn vĩnh hằng.

- Thời gian thì lạnh lùng trôi, không gian non nước cứ vĩnh cửu. Còn con người, trước thời gian và không gian, cảm thấy nhỏ bé, kiếp đời ngắn ngủi, tuổi xuân qua mau...

Hơn nữa, rêu không mọc đều đặn tầng tầng, lớp lớp mịn màng mà mọc xiên, lại xiên ngang. Mấy hòn núi không chỉ đứng sừng sững nơi chân mây lại đâm, đâm toạc. Xiên ngang, đâm toạc mạnh mẽ, có vẻ ngang ngạnh, bướng bỉnh, thể hiện một nỗi bực dọc, phản kháng duyên phận, ấm ức duyên tình.

c. Lời than thở 

 Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại

- Năm tháng trôi qua, xuân đi, rồi xuân lại trở về mà cuộc tình vẫn chưa được vuông tròn.
- Mùa xuân trở về với thiên nhiên cây cỏ nhưng tuổi xuân vẫn không trở lại với con người. Thực tại phũ phàng: thiên nhiên dường như đối kháng với con người:

Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian.
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!

(Xuân Diệu)

Mảnh tình san sẻ tí con con.

- Có thể người phụ nữ đang ôm mảnh tình để đợi kẻ tình chung. Nhưng thời gian cứ trôi qua, mảnh tình san sẻ đi lại mà vẫn chưa tìm được kẻ chung tình, nên tuổi xuân và tình yêu cứ mòn mỏi.
- Không được cả cuộc tình, khối tình mà chỉ mảnh tình. Nhưng mảnh tình san sẻ cũng chỉ đáp ứng một tí con con mà thôi. Câu thơ cực tả tâm trạng chua chát, tủi buồn của chủ thể trữ tình.

3. Kết bài

- Có đa tình mới tiếc xuân trách phận, mới có giọng tự tình. Cho nên giọng thơ trong bài có sự chuyển dịch: từ tủi hổ (câu 2) đôn phiền muộn (câu 3, 4), bực dọc phản kháng (câu 5, 6) rồi kết lại bằng giọng điệu chán ngán (câu 7, 8).
- Bài thơ toát lẻn tình ý ngậm ngùi, chua chát của một người phụ nữ từng mơ ước một tình duyên tràn đầy hạnh phúc, nhưng tuổi xuân cứ trôi qua, đến nay chỉ còn lại chút lỡ làng, chua chát.

III. Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình, mẫu 3:

1. Mở bài

- Giới thiệu chung : Hồ Xuân Hương là 1 nhà thơ lớn của VN. Được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm (Xuân Diệu)
- Giới thiệu về bài thơ "Tự tình"

2. Thân bài

- Bài thơ thể hiện nỗi buồn và tâm sự của nhà thơ về số phận lẻ loi của mình và niềm khát khao dc hạnh phúc, được quân tử yêu thương.

*Hai câu đề:

"Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non"

+ Hoàn cảnh :giữa đêm khuya, hao thức, nghe tiếng trống dồn dập sang canh
+Thấy mình cô độc giữa cuộc đời . PT nghệ thuật sử dụng từ ngữ mạnh, nghe thật thấm thía

*Hai câu thực:

"Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn"

Nói lên suy nghĩ của nhà thơ:
+ Buồn, uống chén rượu để quên nhưng càng uống càng tỉnh, tỉnh lại càng buồn hơn.( Hình ảnh người con gái lấy chính mình ra làm đồ nhấm)
+ Nhìn trăng thấy trang đã xế bóng mà lại chưa tròn. Vầng trăng như là thân phận của nhà thơ.
- "Khuyết chưa tròn" : Chưa tuyệt vọng vẫn còn ấp ủ niềm hi vọng.

*Hai câu luận:

"Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn"

+ Mở rộng tầm nhìn: những đám rêu trên mặt đất, mấy hòn đá phía chân trời. Những hình ảnh rất thự, ước lệ.
+ Cái nhìn khoẻ khoắn. Có 1 sự phản kháng, sự vươn lên để khẳng định chỗ đứng của mình.

* Câu kết:

"Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con."

+Từ thiên nhiên xung quanh, nhìn lại bản thân mình, cảm thấy ngán nỗi, buồn cho mình, nghịch lí.
+ Thời gian cứ trôi qua xuân đi xuân lại lại, 1 sự tuần hoàn liên tục nghe mà ngán ngẩm cho duyên phận của mình. Tuổi xuân trôi qua ma lại ko có tình duyên trọn vẹn
+ Sự chia sẻ ít ỏi
+ Một nỗi buồn chán và thất vọng.

3. Kết bài:
- Một bài thơ chứa đựng nỗi buồn và niềm khát khao chân thành
-Trong nền thơ trung đại, lần đầu tiên mới có 1 người phụ nữ dám nói lên điều ấy

IV. Bài văn mẫu phân tích bài thơ Tự Tình

Trong hệ thống những bài thơ mang chứa tâm sự của Hồ Xuân Hương, “Tự tình” là một trong những bài thơ hay nhất. Bài thơ thể hiện nỗi buồn, nỗi cô đơn thấm thía của người yêu đời, tràn đầy sức sống nhưng gặp cảnh ngộ éo le, một con người luôn khao khát tình yêu nhưng chỉ gặp toàn dang dở, bất hạnh. Đó còn là sự bất hạnh của một mơ ước không thành.

Sinh ra và lớn lên trong một giai đoạn lịch sử đầy sóng gió (nửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX), Hồ Xuân Hương là người chứng kiến và phần nào chịu ảnh hưởng cái không khí sôi sục của phong trào quần chúng đòi quyền sống, quyền hạnh phúc cho con người. Không khí ấy tác động đến tâm hồn vốn thông minh và giàu lòng trắc ẩn của bà. Bà uy nghiêm, thức tỉnh, trăn trở về đời mình, một cuộc đời lắm éo le, bạc phận: Lấy chồng hai lần, hai lần làm lẽ và hai lần chồng đều chết sớm. Điều đó, với bà là những biểu hiện cụ thể, đầy nước mắt của nỗi đau “hồng nhan bạc phận”. Mở đầu bài thơ "Tự tình", tác giả gợi ra một khoảng thời gian, một góc không gian xao xác tiếng gà...(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết bài mẫu phân tích bài thơ Tự Tình tại đây.

----------------------HẾT-------------------------

Dàn ý phân tích bài thơ Tự Tình là bài học quan trọng giúp củng cố kiến thức về bài thơ Tự tình, rèn luyện kĩ năng xây dựng dàn ý cho một tác phẩm văn học. Để học tốt và có kĩ năng lập dàn ý thành thạo, các em có thể tham khảo thêm một số bài học sau: Dàn ý bình giảng bài thơ Tự tình, Dàn ý bình giảng bài thơ Tự Tình 2: Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn... Mảnh tình san sẻ tí con con, Dàn ý nỗi lòng tác giả qua bài Tự tình 2, Dàn ý phân tích bài Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương.

https://thuthuat.taimienphi.vn/dan-y-phan-tich-bai-tho-tu-tinh-39544n.aspx