Phân tích và tổng hợp là hai thao tác vô cùng quan trọng trong lập luận, cùng tìm hiểu sâu hơn về phần nội dung này qua việc soạn bài Phép phân tích và tổng hợp ở trang 9 SGK Ngữ văn 9, tập 2 với các bài tập đã cho trong sách giáo khoa.
Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp
Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp, Ngắn 1
I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
(trang 9 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2): Đọc văn bản sau ...
a. Các dẫn chứng đoạn đầu nhằm rút ra nhận xét về vấn đề "ăn mặc chỉnh tề", là sự đồng bộ, hài hòa giữa quấn áo với giày, tất... bằng cách lập luận phân tích với hai luận điểm chính :
- Ăn mặc phải phù hợp với từng công việc, từng hoàn cảnh.
- Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức, giản dị và hài hòa với môi trường sống.
b. Bài viết đã dùng phép lập luận tổng hợp để "chốt" lại vấn đề "Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp". Phép lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn, cuối bài.
Luyện tập
Kĩ năng phân tích trong Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm :
Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Phân tích luận điểm Học vấn không chỉ là việc đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn bằng lập luận các lí lẽ :
- Học vấn là thành quả tích lũy của nhân loại được lưu giữ và truyền lại qua sách.
- Muốn tiến lên thì phải nắm vững những học vấn được lưu truyền.
- Nếu xóa bỏ hết cái thành tựu mà nhân loại đã đạt được trong quá khứ thì chúng ta có thể bị lùi lại điểm xuất phát, làm kẻ lạc hậu.
Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Phân tích những lí do phải chọn sách để đọc :
- Sách nhiều khiến người ta đọc không chuyên sâu, tạo thói xấu hư danh, nông cạn.
- Dễ lãng phí thời gian do đọc những cuốn sách không có giá trị, dễ bị lạc hướng.
Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách :
- Muốn tiếp cận tri thức nhanh nhất thì phải đọc sách.
- Đọc sách mà không chọn lọc thì đọc không xuể, kém hiệu quả.
- Đọc nhiều mà không chịu suy nghĩ sâu thì cũng không lợi ích gì.
Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Vai trò của phân tích trong lập luận :
- Làm sáng tỏ luận điểm và tăng sức thuyết phục.
- Giúp người đọc, người nghe nhận thức đúng, hiểu đúng vấn đề.
Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp, Ngắn 2
I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp.
a.
- Ở hai đoạn đầu, hàng loạt dẫn chứng về cách ăn mặc đẹp để rút ra một điều: mỗi người phải đáp ứng những quy tắc về ăn mặc của xã hội.
- Ở đoạn thứ ba, các lí lẽ và dẫn chứng nhằm rút ra kết luận về tiêu chuẩn mặc đẹp: giản dị, phù hợp môi trường xung quanh.
Con đường tác giả đi đến hai kết luận nói trên là phép phân tích.
b. Thao tác chốt lại vấn đề sau khi đã đưa lí lẽ, dẫn chứng, đó là phép tổng hợp.
II. Luyện tập
Câu 1:
- Học vấn là thành quả của toàn nhân loại, do tích lũy dần. Sách là phương tiện lưu giữ thành quả đó.
- Nếu không lưu lại thành quả trong quá khứ thì phải làm lại từ đầu, do đó, có tiến lên cũng là đi lùi lại.
Câu 2: Phân tích lí do phải chọn sách đọc:
- Do sách nhiều, chất lượng khác nhau nên phải chọn sách tốt mới có ích.
- Do sức người có hạn, không chọn sách mà đọc thì lãng phí sức mình.
- Sách có loại chuyên môn, có loại thường thức, chúng liên quan với nhau, nhà chuyên môn cũng cần đọc sách thường thức.
Câu 3: Tầm quan trọng của cách đọc sách:
- Không đọc thì không có điểm xuất phát cao.
- Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức.
- Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngủi không đọc xuể, đọc không có hiệu quả.
- Đọc ít mà kĩ quan trọng hơn đọc nhiều mà không ích lợi gì.
Câu 4: Tác dụng của phép lập luận phân tích: Tác giả dùng thao tác phân tích nên chỉ ra được nhiều mặt (lợi hại, đúng sai,...), làm cho kết luận có sức thuyết phục cao.
Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp, Ngắn 3
Câu 1: Bài thơ chia làm 3 phần
- 2 câu đầu → Tiếng than ngỡ ngàng đau xót khi nghe tin bạn qua đời
- 2, 4 câu tiếp → Kỉ niệm tình bạn giữa Dương Khuê và Nguyễn Khuyến
- Phần còn lại → Tiếng khóc thương xót, thống thiết khi bạn qua đời
Câu 2: Tình bạn thắm thiết, thủy chung giữa hai người được thể hiện qua các đoạn thơ:
- Đoạn 1:
+ Cụm từ “Thôi đã thôi rồi” ⟶ Tiếng than đau xót, sững sờ
+ Hai vế đối: Nước mây man mác/ Ngậm ngùi lòng ta. Từ “man mát”, “ngậm ngùi” diễn tả nỗi đau thấm dần vào chiều sâu tâm hồn của tác giả
- Đoạn 2: Kỉ niệm tình bạn: thi đỗ, làm quan cùng nhau
- Đoạn 3: Mất bạn, Nguyễn Khuyến cảm thấy trống trải vô cùng, không có bạn lấy ai để cùng đối ẩm, bình văn.
.
Câu 3: Những biện pháp tu từ nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ:
+ Điệp ngữ
+ Câu hỏi tu từ
+ Nói tránh
⟹ Tăng sức diễn tả trong bài thơ
I.Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
Câu a:
- Đoạn đầu, tác giả nêu ra loạt dẫn chứng về cách ăn mặc để rút ra nhận xét về vấn đề: Chúng ta cần có những nguyên tắc về ăn mặc trong đời sống xã hội
- Hai luận điểm chính trong văn bản là:
+ Ăn cho mình, mặc cho người
+ Ăn mặc sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh sống
- Tác giả đã dùng phép lập luận phân tích, chứng minh để rút ra luận điểm
Câu b:
- Tác giả đã dùng phép lập luận tổng hợp để chốt lại vấn đề.
- Phép lập luận này thường được đặt ở cuối trong bài văn, nhằm chốt lại vấn đề đưa ra.
II.Luyện tập
Câu 1:
- Học vấn là quá trình đúc kết của nhân loại cả ngàn thế kỷ. Đọc sách là tiếp nối, lưu truyền giá trị đó trong tương lai.
- Nếu không làm như vậy, thành quả của cả ngàn năm đều mất đi, thất truyền. Khiến cho hậu thế phải tích lũy lại, rất mất thời gian.
Câu 2:
Những lý do được tác giả đưa ra:
- Sách quá nhiều, chất lượng lại khác nhau nên phải biết chọn sách mầ đọc
- Sức mỗi người có điểm hạn, nếu không biết tận dụng, sẽ lãng phí thời gian
- Sách có nhiều loại, nhưng phải biết đọc kết hợp để mở rộng vốn kiến thức
Câu 3:
Tầm quan trọng của đọc sách:
- Không đọc sách thì sẽ không có tri thức
- Đọc sách là con đường gần nhất để thâu tóm tri thức nhân loại
- Phải chọn lựa sách cho tinh, mới tiết kiệm thời gian của đời để tiếp thu tri thức
- Đọc ít nhưng hiệu quả mới là cốt lõi
.
Câu 4:
Theo em, phân tích có vai trò quan trọng trong lập luận như: chỉ ra quan điểm cá nhân, phân tích mặt tích cực, tiêu cực của sự vật, hiện tượng. Làm cho bài văn có sức thuyết phục người đọc.
Ngoài nội dung ở trên, các em có thể tìm hiểu thêm phần Phân tích nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân nhằm chuẩn bị cho bài học này.
Tìm hiểu chi tiết nội dung phần Soạn bài Làng để học tốt môn Ngữ Văn 9 hơn.
https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-phep-phan-tich-va-tong-hop-39743n.aspx