Soạn bài Mẹ (Đỗ Trung Lai), Ngữ văn lớp 7 - Cánh Diều

Soạn bài Mẹ (Đỗ Trung Lai), Ngữ văn lớp 7- Cánh Diều

Soạn văn 7 cánh diều bài Mẹ

I. Chuẩn bị

1.1. Tác gi
- Đỗ Trung Lai (1950) quê ở Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây (cũ).
- Nhà thơ Đỗ Trung Lai từng làm giáo viên trường Văn hóa quân đội, phóng viên rồi Phó trưởng phòng báo Quân đội Nhân dân cuối tuần. Ngoài làm thơ ông còn vẽ tranh, làm báo.
- Một số tác phẩm tiêu biểu: "Đêm sông Cầu" (1990), "Anh em và những người khác" (1990), "Thơ và tranh" (1998), "Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu" (2000),...

1.2. Tác phẩm
- Bài thơ "Mẹ" trích trong tập thơ "Đêm sông Cầu".
- Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc khắc họa hình ảnh mẹ, qua đó thể nỗi vất vả của mẹ đồng thời thể hiện tình yêu thương sâu sắc, nỗi xót xa của người con khi tuổi già của mẹ đang đến gần.

II. Đọc hiểu

2.1. Trong khi đọc

1. Chú ý vần và nhịp của bài thơ.
- Gieo vần chân.
- Nhịp thơ 2/2, 1/3 tùy từng câu.

2. Các từ ngữ nói về "mẹ" và "cau" ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ với nhau như thế nào về nghĩa?
- Các từ ngữ nói về "mẹ" và "cau" ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ đối lập nhau về nghĩa "còng - thẳng", "xanh rờn - bạc trắng", "cao - thấp", "giời - đất".
=> Việc sử dụng các từ ngữ đối lập nhau về nghĩa khi nói về "mẹ" và "cau" làm nổi bật sự già yếu theo năm tháng của mẹ.

3. Chú ý sắc thái biểu cảm của từ "nâng" (dòng 15) và từ "cầm" (dòng 16).
- "nâng" có nghĩa là đưa lên cao một cách nhẹ nhàng.
- "cầm" có nghĩa là nén giữ lại bên trong, không để biểu hiện ra.
=> Từ "nâng" (dòng 15) và từ "cầm" (dòng 16) biểu thị tình cảm yêu thương, kính trọng, nâng niu của người con dành cho mẹ, tình cảm đó khiến người con xúc động không ngăn được nước mắt.

4. Dòng 18 dùng để hỏi hay bộc lộ cảm xúc?

Dòng 18 " - Sao mẹ ta già?" là câu dùng để bộc lộ cảm xúc: nỗi xót xa của người con khi mẹ già đi theo năm tháng.

2.2. Sau khi đọc

1. Qua bài thơ "Mẹ", chỉ ra đặc điểm của thể thơ bốn chữ ở các yếu tố: Số tiếng và nhịp ở các dòng thơ, vần của bài thơ.
- Số tiếng trên một dòng thơ: 4 tiếng/1 dòng.
- Nhịp thơ 2/2, 1/3 tùy từng lúc.
- Vần của bài thơ: Gieo vần chân.

Soạn bài Mẹ (Đỗ Trung Lai), Ngữ văn lớp 7- Cánh Diều

2. Bài thơ "Mẹ" là lời của ai, bộc lộ cảm xúc gì? Nêu cảm nhận chung của em sau khi đọc bài thơ.
- Bài thơ "Mẹ" là lời của người con khi nhìn thấy sự già đi của mẹ theo năm tháng, qua đó bộc lộ cảm xúc xót xa, trân trọng và tình yêu thương mẹ sâu sắc.
- Cảm nhận chung: Sau khi đọc bài thơ em cảm thấy xúc động, xót xa trước hình ảnh người mẹ già yếu theo năm tháng và cảm động về tình cảm người con dành cho mẹ.

3. Chỉ ra những từ ngữ được tác giả dùng để nói về "mẹ" và "cau" trong bài thơ. Để thể hiện hình tượng "mẹ" và "cau", tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Hãy chỉ ra tác dụng của các biện pháp tu từ đó.
- Từ ngữ nói về "mẹ": còng, đầu bạc trắng, ngày một thấp, gần đất, khô gầy.
- Từ ngữ nói về "cau": thẳng, ngọn xanh rờn, ngày càng cao, gần với giời, khô.
- Để thể hiện hình tượng "mẹ" và "cau", tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ:
+ Biện pháp tương phản (phép đối): "còng - thẳng, xanh rờn - bạc trắng, cao - thấp, giời - đất".
=> Tác dụng: Nhấn mạnh hình ảnh người mẹ ngày một già đi theo thời gian.
+ Biện pháp tu từ so sánh "Một miếng cau khô/ Khô gầy như mẹ".
=> Hình ảnh miếng cau khô được ví như mẹ, càng khắc đậm sự già yếu của mẹ. Qua đó, bộc lộ sự xót xa, buồn thương của người con đối với mẹ.
+ Câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?".
=> Tác dụng: Thể hiện tâm trạng buồn đau, xót thương của người con khi thấy tuổi già của mẹ đến gần theo năm tháng.

4. Chỉ ra và phân tích các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ ở hai khổ thơ cuối bài.
- "Con nâng trên tay/ Không cầm được lệ"
- "Ngẩng hỏi giời vậy/ - Sao mẹ ta già?"
=> Thể hiện tình cảm xót xa của người con với sự già đi của mẹ.

5. Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để khắc họa người mẹ, em có ấn tượng sâu sắc nhất với hình ảnh nào? Tại sao?

Trong những hình ảnh được tác giả sử dụng để khắc họa hình tượng người mẹ, em ấn tượng nhất hình ảnh "Một miếng cau khô/ Khô gầy như mẹ". Hình ảnh miếng cau khô đã gợi lên dáng mẹ hao gầy và sự vất vả của mẹ. Mẹ tần tảo, hi sinh tất cả để chăm sóc con và giờ đây mẹ đã già. Qua đó, cho em những cảm nhận sâu sắc về tình yêu thương của mẹ và càng trân trọng, yêu thương mẹ nhiều hơn.

6. Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy người thân có những thay đổi như thế nào? Em có cảm xúc gì khi nhận ra những thay đổi ấy?

HS chia sẻ theo cảm nhận cá nhân.

Gợi ý:

Qua năm tháng, những người thân trong gia đình em có nhiều sự thay đổi: Bố mẹ em đã già đi theo năm tháng, trên khuôn mặt của bố mẹ đã xuất hiện những nếp nhăn, mái tóc đã xuất hiện lơ thơ những sợi tóc bạc. Mắt bố mẹ cũng không còn tinh anh như trước nữa. Sự thay đổi ấy khiến em càng biết ơn, yêu thương bố mẹ nhiều hơn. Em sẽ cố gắng học tập thật tốt để chăm sóc bố mẹ và làm cho bố mẹ tự hào.

Thông qua hình ảnh cây cau, nhà thơ Đỗ Trung Lai đã bày tỏ nỗi niềm xót thương khi nhìn thấy mẹ ngày một già yếu. Bài thơ không chỉ bồi đắp cho học sinh tình cảm gia đình thiêng liêng, cao cả mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự trân quý những người thân yêu!

https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-me-do-trung-lai-ngu-van-lop-7-canh-dieu-70932n.aspx
Các bài soạn văn mẫu lớp 7 khác, các em cùng tham khảo để có thể chuẩn bị bài tốt, hiểu bài học hơn.
- Soạn bài Ông đồ (Vũ Đình Liên), Ngữ văn lớp 7, Cánh Diều
- Soạn bài Thực hành tiếng Việt bài 2, Ngữ văn lớp 7, Cánh Diều