Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù

Đề bài: Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù

Phân tích tình huống truyện bài Chữ người tử tù hay, ấn tượng

I. Dàn ý Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù (Chuẩn)

1. Mở bài

- Nguyễn Tuân là nhà văn suốt đời đi tìm cho mình cái đẹp, đặc biệt là những vẻ đẹp trong nhân cách con người.
- Truyện ngắn Chữ người tử tù là tác phẩm tiêu biểu thể hiện được hết phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân với tình huống truyện vô cùng độc đáo.

2. Thân bài

* Tác giả, tác phẩm:
- Nguyễn Tuân (1910-1987), quê ở Hà Nội, xuất thân trong một gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn. Ông là một nhà văn lớn, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, có phong cách uyên bác, tài hoa và độc đáo, có sở trường về tùy bút và truyện ngắn.
- Chữ người tử tù là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất giai đoạn trước cách mạng, được in trong tập Vang bóng một thời.

* Tình huống truyện:
- Bối cảnh:
+ Không gian: Trong tù, chật hẹp, hôi thối, ẩm ướt.
+ Thời gian: Là những ngày trước khi Huấn Cao chịu án tử
- Vị thế của Huấn Cao và quản ngục trong bình diện xã hội…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù (Chuẩn)

Có một nhà văn đã xuất hiện trên văn đàn khiến cho những người đồng nghiệp của ông cảm thấy cái nghề của mình trở nên sang hơn, cao quý hơn, có một tác phẩm văn học mà nhà văn Nguyễn Khải đã từng băn khoăn không biết là do thần viết hay do người viết. Người và tác phẩm ấy chính là nhà văn Nguyễn Tuân và truyện ngắn Chữ người tử tù. Phạm Tiến Duật khi đến viếng Nguyễn Tuân lúc mất đã khắc khoải bốn câu rằng:"Cái râu, cái tóc ông chẳng giống ai. Cái ăn, cái ngủ ông chẳng giống ai. Cái độc đáo văn ông nghìn đời không lặp lại. Thế cho nên ông ở mãi trong đời". Chính vậy khi còn tại thế nhà văn ấy đã luôn luôn tâm niệm và đã đi tìm cho mình riêng một vẻ đẹp thanh cao, vẻ đẹp thiên lương thiện mỹ gần như hoàn bích, mà tiêu biểu nhất là thông qua nhân vật Huấn Cao, với một tình huống truyện độc đáo, khác biệt như chính con người Nguyễn Tuân vậy.

Nguyễn Tuân (1910-1987), quê ở Hà Nội, xuất thân trong một gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn. Ông là một nhà văn lớn, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, có phong cách uyên bác, tài hoa và độc đáo, có sở trường về tùy bút và truyện ngắn. Các tác phẩm tiêu biểu phải kể đến như tập truyện ngắn Vang bóng một thời, Một chuyến đi, Thiếu quê hương, sau cách mạng tháng tám thì có tập tùy bút Sông Đà. Chữ người tử tù là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất giai đoạn trước cách mạng, được in trong tập Vang bóng một thời, ban đầu có tên là Dòng chữ cuối cùng, sau đó khi chọn in thì tác giả đổi thành Chữ người tử tù. Nhân vật chính của truyện ngắn là Huấn Cao (nguyên mẫu Cao Bá Quát), viên quản ngục và thầy thư lại, với tình huống truyện độc đáo có nhiều éo le và đối lập, nhưng chính điều đó là làm cho câu chuyện bật sáng lên những vẻ đẹp thiên lương, thiện mỹ của của nhân vật Huấn Cao.

Nói như nhà văn Nguyễn Minh Châu, "tình huống truyện là tình thế của câu chuyện nơi mà ở đó sự sống hiện ra rất đậm đặc, là khoảnh khắc chứa đựng cả một đời người". Một câu chuyện thường gây hấp dẫn người đọc ở cốt truyện được nối tiếp liên kết với nhau bằng nhiều sự kiện, trong đó có một sự kiện trọng tâm, dồn chứa sức nặng, là bước ngoặt cho câu chuyện, mở ra nội dung tư tưởng của toàn bộ tác phẩm. Trong truyện ngắn Chữ người tử tù cũng có một tình huống truyện rất đặc sắc, mà thông qua tình huống truyện ta thấy được hình tượng của nhân vật nổi lên rõ ràng với những đặc điểm rõ nét, đồng thời đưa cao trào của câu chuyện đẩy lên cao. Ở đây tình huống truyện chính là cuộc gặp gỡ đầy độc đáo, éo le giữa Huấn Cao với viên quản ngục xuyên suốt câu chuyện, đây là tình huống truyện kỳ lạ, trớ trêu và khác thường. Khác thường trước tiên nằm ở bối cảnh gặp gỡ của hai nhân vật. Huấn Cao và quản ngục gặp nhau tại nhà tù, nơi mà xưa nay trong ấn tượng của con người chính là chỗ chứa đựng những cái xấu, cái tội lỗi độc ác ở trần đời. Trong câu chuyện hình ảnh tù hiện lên với "một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi, phân chuột, phân gián". Ngoài không gian gặp gỡ quá sức đặc biệt thì không gian gặp gỡ giữa hai nhân vật chính cũng đặc biệt không kém, đó là những ngày cuối cùng của tử tù trước khi thi hành án, là đêm hôm trước khi Huấn Cao bị giải vào kinh chịu tội lúc sáng tinh mơ hôm sau. Khía cạnh độc đáo thứ hai chính là vị thế giữa hai nhân vật, ở phương diện xã hội, Huấn Cao là tử tù, là kẻ phản loạn, muốn lật đổ chế độ phong kiến đương thời, còn quản ngục ngược lại là người quản lý phạm nhân, là đại diện cho chế độ phong kiến giữ gìn trật tự xã hội. Trong bình diện này giữa hai nhân vật chính bị áp chế bởi cái địa vị xã hội và họ chính là những người ở hai chiến tuyến hoàn toàn đối địch nhau, có mâu thuẫn và xung đột trực tiếp. Tuy nhiên nếu một lần nữa nhìn nhận lại bản chất của vấn đề ta mới chợt nhận ra thực chất đây cũng không hẳn là sự đối địch, mà lại là cuộc gặp gỡ tương phùng giữa hai loại tù nhân. Huấn Cao là tù nhân, đó là điều ta đã thấy rõ thế nhưng còn viên quản ngục, sao lại nói ông ta cũng là tù nhân? Bởi rằng, viên quản ngục ở đây thực sự là một tù nhân, ông ta bị giam hãm cả cuộc đời trong chính cái nhà giam của chế độ phong kiến, không thể phản kháng. Mà nói như Nguyễn Tuân ông ta chính là "một thanh âm trong trẻo chen vào giữa bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ", rằng "ông trời nhiều khi chơi ác, đem đày ải những cái thuần khiết vào giữa một đống cặn bã. Và những người có tâm điền tốt và thẳng thắn lại phải ăn đời ở kiếp với cái lũ quay quắt". Viên quản ngục có lối sống "xanh vỏ đỏ lòng" bề ngoài thì nghiêm cẩn, chấp hành đúng bổn sự, việc nào việc nấy tròn trịa đúng phận, thế nhưng thực chất rằng trong tâm hồn ông ta lại tôn thờ những giá trị trái ngược với cái nề nếp trật tự ông ta đang gìn giữ, ông ta yêu cái đẹp, tôn thờ, kính trọng người đã sáng tạo ra cái đẹp, mặc dù biết rõ rằng đó là kẻ phản loạn, là tử tù. Như vậy rõ ràng viên quản ngục cũng là một tù nhân trong môi trường làm việc của mình, tuy thể xác được tự do, nhưng tâm hồn lại bị trói buộc áp chế dưới lớp vỏ phục tùng. Trái lại Huấn Cao vốn mất tự do về thể xác và là người gần đất xa trời tới nơi, nhưng lại có một tâm hồn thoải mái, tự tại, ung dung, vẫn "thản nhiên nhận rượu thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm". Ngoài ra, tình huống truyện không chỉ là sự giáp mặt giữa hai loại tù nhân mà còn là sự đối chứng giữa hai loại nhà tù, loại nhà tù hữu hình và nhà tù vô hình, và rõ ràng cái nhà tù vô hình mà viên quản ngục đã dựng lên cho mình chính là loại án chung thân, ông ta không thể cứu được Huấn Cao và càng không thể cứu mình thoát khỏi cái nhà tù khốn khổ đang giam giữ những khát khao, giam giữ tâm hồn trong trẻo của ông. Ngược lại, Huấn Cao không có nhu cầu thoát khỏi nhà tù, mà hơn thế nữa nữa trước khi chết ông còn kịp cứu rỗi một tâm hồn bằng bức tranh chữ, bằng lời khuyên chí tình, chí nghĩa.

Qua với bình diện nghệ thuật, thì viên quan cai ngục lại là người liên tài, biết trân trọng, cảm nhận cái đẹp và ngưỡng mộ cái tài sáng tạo ra cái đẹp. Từ đó, sự đối địch ở bình diện xã hội đã hoàn toàn biến mất ta chỉ còn thấy ở Huấn Cao và viên quản ngục là sự tri âm, tri kỷ, tôn trọng và thấu hiểu của một kẻ có tài và một người kính trọng cái tài ấy. Cũng chính từ phương diện nghệ thuật này xét rộng ra, ta nhìn nhận đến phương diện nhân cách, thì Huấn Cao là một con người có khí phách, dám dẫn đầu một cuộc nổi loạn chống triều đình thối nát, nhằm mang đến cho nhân dân một cuộc sống tốt đẹp hơn, dẫu biết rằng kết quả có thể khiến bản thân ông và những người tham gia phải chịu án tử. Huấn Cao cũng là người biết trân trọng, thấu hiểu những tấm lòng đẹp, tấm lòng biết trân trọng yêu quý cái đẹp, tôn thờ cái đẹp, cái tài. Còn viên quan cai ngục lại là người biết kính mến khí phách, là tấm lòng son trong thiên hạ biết trân trọng khí phách ấy.

Tình huống truyện trong tác phẩm Chữ người tử tù chính là chất xúc tác, thúc đẩy cốt truyện phát triển, rồi từ đó đưa đến hướng giải quyết cốt truyện, đồng thời bộc lộ vẻ đẹp, tính cách của các nhân vật Huấn Cao với vẻ đẹp khí phách, tài hoa và thiên lương, viên quản ngục với vẻ đẹp biệt nhỡn liên tài, vẻ đẹp khí phách, vẻ đẹp thiên lương, dám bất chấp hiểm nguy để bảo vệ cái đẹp, cái tài, đối đãi đặc biệt giúp Huấn Cao những ngày cuối cùng bớt khổ cực. Tình huống truyện độc đáo còn bật sáng chủ đề của câu chuyện, khẳng định sự bất tử của cái đẹp, sự chiến thắng của chân-thiện-mỹ trước cái xấu, cái ác, khẳng định sức mạnh cảm hóa của cái đẹp, cứu vớt cuộc đời của một con người. Cuối cùng tình huống truyện đã thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Tuân, ưa khám phá những sự vật sự việc ở khía cạnh thẩm mỹ, độc đáo, xây dựng nhân vật là những người tài hoa nghệ sĩ, với những vẻ đẹp hoàn mỹ, khác thường.

--------------------- HẾT-------------------

Cùng với việc phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn Chữ người tử tù, các em học sinh có thể tham khảo thêm bài Phân tích cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân, Nghệ thuật sử dụng ánh sáng và bóng tối trong Hai đứa trẻ và Chữ người tử tù, Sự hội ngộ ba nhân vật trong Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân, Tóm tắt Chữ người tử tù,... Đọc, tham khảo danh sách các bài văn mẫu này, các em sẽ có thêm tài liệu để ôn tập, rèn luyện và học tốt môn Ngữ văn lớp 11.

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-tinh-huong-truyen-trong-truyen-ngan-chu-nguoi-tu-tu-48200n.aspx