Ở bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn các em học sinh phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao để hiểu hơn về diễn biến quá trình đấu tranh tâm lí giữa một bên là sự khát khao hoàn lương với một bên là hiện thực phũ phàng của cuộc sống tước đoạt quyền làm người của nhân vật.
Đề bài: Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao
Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao
I. Dàn ý Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao (Chuẩn):
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác phẩm Chí Phèo
- Diễn biến nội tâm nhân vật Chí Phèo được Nam Cao miêu tả hết sức sâu sắc.
2. Thân bài
a. Hoàn cảnh, xuất thân của Chí Phèo:
+ Là một kẻ mồ côi, bị bỏ rơi ở lò gạch cũ
+ Làm công cho Bá Kiến, nhưng bị Bá Kiến ghen đẩy vào tù
+ Ra tù, Chí Phèo mất cả nhân hình nhân tính con người, mượn rượu để hành nghề ăn vạ và quên đi lương tri của mình.
+ Sống bằng nghề "ăn vạ", cướp giật và dọa nạt.
=> Cuộc đời của Chí là điển hình của cuộc đời của những người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Số phận của Chí cũng là một điển hình của người nông dân bị tha hóa bởi xã hội và cường quyền.
b. Diễn biến tâm trạng của Chí:
- Trước khi gặp Thị Nở:
+ Luôn triền miên trong những cơn say, không có suy nghĩ, không nhận thức được bất cứ điều gì.
+ Mục đích sống chỉ có đi ăn vạ, cướp bóc và làm tay sai cho Bá Kiến lấy tiền uống rượu
+ Thế nhưng, Chí vẫn khao khát được giao tiếp với mọi người (tiếng chửi) dù chỉ bằng tiếng chửi.
=> Chí Phèo trước khi gặp Thị Nở chỉ là một cái xác không linh hồn, một con quỷ, không có suy nghĩ, nhận thức về xung quanh.
- Sau khi gặp Thị Nở: Chí Phèo có những tâm trạng cảm xúc lần đầu tiên được biết:
- Hoàn cảnh gặp Thị Nở: Chí Phèo uống rượu say, gặp Thị Nở đi gánh nước ngủ quên ở bờ sông, lối vào nhà Chí. Họ ăn nằm với nhau và Thị sau đó đã đưa hắn vào lều, đắp chiếu cho hắn rồi ra về.
- Sự thức tỉnh của Chí Phèo:
+ Chí Phèo nhận thức được về thời gian "Chí Phèo mở …rực rỡ"
+ Cảm thấy sự bâng khuâng, mơ hồ trong lòng "hắn thấy …buồn"
=> Chí Phèo đã tỉnh rượu và sợ rượu
+ Hắn nhận thức được những âm thanh quen thuộc của sự sống "tiếng chim hót …nghe thấy"
=> Hắn nhận ra những âm thanh quen thuộc của sự sống, hắn chợt nhận ra hắn buồn => đây là những cảm xúc rất chân thực, đời thường của một con người.
=> Âm thanh ấy gợi lên trong lòng hắn những mơ ước đã rất xa xôi "hắn đã ao ước …dệt vải".
=> Chí Phèo đã lấy lại được ý thức của một con người
+ Hắn nhận biết được bi kịch của cuộc đời mình: Đói rét, già nua, ốm đau và cô độc:
=> Chí Phèo đã thức tỉnh phần lương tri con người , hắn có những nỗi sợ và cảm xúc đời thường - con quỷ chỉ biết tới rượu, sống cô độc, không có ý thức.
- Hắn mơ ước được trở lại làm người lương thiện:
+ Ước mơ xưa kia của hắn "chồng cày thuê cuốc mướn, vợ dệt vải"
+ Bát cháo hành của Thị Nở đã khiến hắn vô cùng ngạc nhiên, xúc động "hắn thấy mắt mình hình như ươn ướt" => Sự chăm sóc hắn nhận được lần đầu từ một người đàn bà, lần đầu được yêu thương, quan tâm và chăm sóc.
+ Hắn mơ ước được trở lại làm người lương thiện , cùng Thị Nở xây dựng gia đình nhỏ =>Câu tỏ tình "Hay là …cho vui"
=> Bừng lên trong lòng Chí là khát khao được trở về thế giới của những người lương thiện.
+ Thị Nở sẽ mở đường cho hắn và giúp hắn vào "cái xã hội …thiện".
=> Cuộc gặp gỡ với Thị Nở đã đem tới cho Chí Phèo niềm hạnh phúc, tình yêu, mong muốn được yêu thương, được trở lại làm người lương thiện.
- Nỗi đau khổ, tuyệt vọng khi bị từ chối:
+ Nguyên nhân: Định kiến xã hội ngăn cấm + bà cô thị Nở.
+ Đầu tiên, Chí Phèo ngạc nhiên => ngẩn người "hắn nghĩ …ngẩn người" =>Sự ngạc nhiên, bất lực khi hiểu ra bi kịch của mình.
+ Hắn hồi tưởng lại những yêu thương, chăm sóc của Thị dành cho mình "hắn …hành" => muốn níu kéo những yêu thương "hắn sửng …tay" nhưng bị "gạt tay, …cái".
=> Hắn muốn quay lại làm người, con đường ấy chính là Thị Nở nhưng hắn đã bị cự tuyệt.
=> Con đường cuối cùng bị đứt đoạn, hắn tìm tới rượu, nhưng hắn không thể say được nữa "hơi rượu …hành" => hắn khóc "hắn …rức".
=> Ý nghĩa giọt nước mắt của Chí: Giọt nước mắt đau khổ, tuyệt vọng tận cùng, bị đẩy khỏi xã hội trong khao khát được quay lại làm người lương thiện.
- Tâm trạng bi phẫn, đau khổ, tuyệt vọng đến tận cùng:
+ Mong muốn làm người bị từ chối, Chí uống rượu rồi xách dao đi
+ Ban đầu, hắn định rẽ vào nhà thị Nở, thế nhưng, hắn cứ đi rồi xông vào nhà Bá Kiến.
+Tại đây, Chí đanh thép chỉ vào mặt cụ Bá đòi lại quyền làm người, quyền được lương thiện "Tao muốn … thiện".
=> Chí Phèo hiểu rằng mọi nguồn cơn của hắn đều bắt nguồn từ Bá Kiền =>hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự tử.
+ Câu hỏi "Ai cho … thiện?": Câu hỏi ám ảnh, bày tỏ cái khao khát được làm người lương thiện cháy bỏng của Chí Phèo.
c. Kết luận chung:
- Tâm trạng Chí Phèo diễn biến phức tạp sâu sắc
- Từ không xúc cảm, không tỉnh táo, đến ý thức được số phận của mình, hạnh phúc, mong muốn được làm người lương thiện - bi phẫn, đau khổ, tuyệt vọng khi bị từ chối quyền làm người.
- Nam Cao thật tài năng khi dựng lên tâm trạng Chí Phèo hết sức đặc sắc.
3. Kết bài
- Khẳng định lại vấn đề
- Nam Cao đã dựng lên tâm trạng của Chí Phèo điển hình cho người nông dân bị tha hóa, sâu trong tâm họ là khao khát được trở về, là nhân phẩm không ai có thể chà đạp.
II. Bài văn mẫu Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao
1. Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn Chí Phèo, mẫu số 1 (Chuẩn):
Văn học hiện thực là bộ phận văn học chứa đựng nhiều dấu ấn và giá trị của văn học Việt Nam. Nhắc đến giai đoạn văn học này, không thể không nhắc tác phẩm có sức mạnh "làm mờ hết các tác phẩm khác cùng ra một thời" mang tên “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao. Trong thiên truyện ngắn này, người được mệnh danh là nhà văn của những người nông dân đã thành công xây dựng nhân vật điển hình Chí Phèo với diễn biến tâm trạng nhân vật vô cùng đặc sắc.
Lấy bối cảnh làng quê Việt Nam nghèo đói trước Cách mạng tháng Tám đầy ám ảnh về những tối tăm, áp bức, ngột ngạt. Nam Cao đã bắt đầu chắp bút cho câu chuyện của mình. Cuộc đời Chí Phèo là một chuỗi dài của bi kịch chất chồng, từ vị trí người nông dân hiền lành đến kẻ bị xô đẩy vào con đường lưu manh tha hóa, muốn được làm người mà không thể được. Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo do đó có sự biến chuyển, đổi thay theo từng thời điểm, ứng với từng bi kịch cuộc đời hắn.
Đầu tiên, Chí Phèo xuất hiện mở đầu câu chuyện vô cùng ấn tượng và ám ảnh. Không có bất kỳ khung nền hoành tráng hay bối cảnh phụ trợ nào, Chí hiện lên trong tư thế “vừa đi vừa chửi”. Hắn dần lộ diện trước mắt độc giả với tiếng chửi và dáng người xiêu vẹo của một tên nghiện rượu. Hắn chửi ai? “chửi trời” rồi “chửi đời”, “chửi cả làng Vũ Đại”, "chửi đứa nào không chửi nhau với hắn", cuối cùng "chửi đứa nào đã đẻ ra hắn". Chí chửi bâng quơ, không nhắm vào cụ thể một ai thế nhưng trong đó lại ẩn chứa thật nhiều bi kịch xót xa.
Nào có ai lại chửi cha chửi mẹ, thế nhưng Chí Phèo thì khác. Ngay từ khi sinh ra, Chí đã "trần truồng và xám ngắt trong một cái váy đụp để bên cạnh lò gạch bỏ không" đầy bất hạnh. Anh thả ống lương "rước lấy và đem cho một người đàn bà góa mù", sau đó đem bán cho bác phó cối. Chí bị bỏ rơi rồi lớn lên trong cảnh bơ vơ, không không cha mẹ, không ai thân thích, không nơi nương tựa, không một tấc đất cắm dùi. Suốt 20 năm, "hết đi ở cho nhà này lại đi ở cho nhà nọ", cho đến khi làm canh điền cho lí Kiến. 20 năm cay đắng khổ cực, nội tâm và suy nghĩ người thanh niên hiền lành lương thiện có lẽ vẫn khao khát và hướng tới những điều tốt đẹp, nhân văn ở đời.
Thế nhưng lí Kiến vì ghen tuông, đẩy Chí Phèo vào ngục tù, cuộc đời Chí bước sang một hướng khác. 8 năm ròng rã, nhà tù thực dân đã khiến Chí Phèo dần thay đổi, khi trở về “trông khác hẳn”, "trông đặc thằng săng đá. Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết!". Nhân hình hủy hoại, Chí còn mất đi cả nhân tính. Ngày xưa hắn mồ côi nhưng vẫn tu chí làm ăn trong sạch, làm đủ công việc chỉ mong có cuộc sống yên bình, nhưng ra tù rồi, Chí chỉ đắm mình trong cơn say, quen thói ăn vạ. Bất kỳ lúc nào hắn cũng có thể nằm ngã ra, dùng mảnh chai sắc lẹm rạch mặt mình để “ăn vạ”, để cướp giật thứ mình cần.
Bài văn Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện Chí Phèo
Với âm mưu thủ đoạn, Bá Kiến lại lợi dụng Chí, biến Chí thành công cụ đòi nợ biết nói. Chấp nhận trở thành tay sai cho Bá Kiến, Chí Phèo đã bán linh hồn mình cho quỷ dữ. Đan xen giữa những bi kịch, cuộc đời hắn chồng chất bao tội lỗi "bao nhiêu việc ức hiếp, phá phách đâm chém, người ta giao cho hắn làm". Để kiếm tiền uống rượu, hắn đâm thuê chém mướn. Những cơn say cứ kéo dài, mênh mang không tỉnh. Hắn bị xô đẩy, sa ngã vào con đường lưu manh và mất dần nhân tính, trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại "Hắn biết đâu hắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao người lương thiện". Nam Cao không những tái hiện đời sống khốn cùng của nhân vật, diễn tả những biến đổi tâm lý đặc sắc mà còn tinh tế phát hiện và phơi bày thế lực thực sự đẩy những người nông dân vào con đường tha hóa như Bá Kiến, phần nào lý giải cho hiện thức nhân cách vặn vẹo của người nông dân lương thiện.
Tất cả những việc Chí làm cùng bi kịch lưu manh hóa mà hắn phải chịu đẩy hắn vào tình cảnh bị cả xã hội ruồng bỏ. Dân làng ai cũng sợ hắn "tránh mặt hắn mỗi lần hắn qua", không phản ứng tiếng chửi của hắn "mặc thây cha nó", năm thì mười họa mới "ba con chó dữ với một thằng say rượu!". Cho đến khi, Chí gặp Thị Nở - người đàn bà "xấu ma chê quỷ hờn" ở làng Vũ Đại ấy. Sau một đêm hai người ăn nằm với nhau, Chí Phèo bị ốm. Thị nấu cho Chí 1 bát cháo hành. Người đàn bà xấu xí ngẩn ngơ ấy lại là người đầu tiên quan tâm, chăm sóc Chí, đem đến cho Chí tình yêu thương mộc mạc, chân thành.
Bát cháo hành ấy Thị Nở nấu cho Chí Phèo đã khiến tâm lý hắn thay đổi. Từ khi sinh ra, hắn muốn ăn thì phải dọa, phải cướp nhưng lần này lại “ được một người đàn bà cho". Sâu trong nội tâm kẻ lưu manh nảy sinh diễn biến vô cùng phức tạp mà thấm thía.
Cuộc gặp gỡ với Thị Nỡ đã làm thức tỉnh nội tâm của kẻ đã bán mình cho quỷ dữ. Sáng hôm sau, Chí Phèo tỉnh dậy mà "lòng bâng khuâng mơ hồ buồn". Chí nhận biết được thời gian và không gian, thấy “trời sáng đã lâu. Mặt trời chắc đã lên cao và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ". Hắn nghe thấy tiếng chim hót, tiếng người đi chợ nói cười, tiếng anh thuyền chèo gõ mái... Hắn nghe thấy những âm thanh cất lên từ cuộc sống.
Trước khi gặp Thị Nở, Chí Phèo không có suy nghĩ, không có ước mơ, chẳng ý thức được sự sống, chỉ vờ vật tháng này qua năm khác. Vậy mà hôm nay, những khát khao tưởng chừng đã biến mất bị lay động. Hắn hồi tưởng lại những ngày xưa với những ước mơ bình dị về "một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải", nuôi lợn làm vốn, khá giả hơn thì mua dăm ba sào ruộng. Lần đầu tiên sau bao ngày rạch mặt ăn vạ, hắn biết lo âu, cảm thấy "đã tới cái dốc bên kia cuộc đời", sợ "đói rét và ốm đau, và cô độc".
Ở đây, Nam Cao đã giúp độc giả thấy được bản chất lương thiện bị vùi lấp của Chí Phèo nhờ "tình yêu" và sự săn sóc của thị Nở mà hiện lên. "trận ốm thay đổi hẳn về sinh lí, cũng thay đổi về tâm lí nữa" của Chí Phèo. Đây là cái nhìn nhân đạo đầy sâu sắc của nhà văn với tấm lòng xót thương đồng cảm cho những kiếp người nghèo khổ, chất phác bị xô đẩy vào con đường lưu manh, tội lỗi.
Lương tri và linh hồn thức tỉnh, Chí Phèo bỗng "thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người biết bao!". Hắn đã nghĩ "Thị sẽ là người mở đường cho hắn", hắn khao khát được nhận lại “vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện". Thế nên, Chí mở lời với Thị Nở: "Hay là mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui". Câu nói vu vơ ấy thực chất chứa đựng chân tình, mang theo khát khao mãnh liệt được sống làm người của Chí Phèo. Sự đồng ý của Thị sẽ quyết định cho hướng rẽ tiếp theo của cuộc đời hắn.
Thế nhưng, vui vẻ chẳng được bao lâu, bi kịch lại ập đến. Sau khi nghe lời đay nghiến của bà cô, Thị Nở gạt tay Chí Phèo. Lần này, Chí sa chân vào vực sâu của bi kịch tinh thần đớn đau, quằn quại.
Chí Phèo rơi vào một bi kịch tinh thần, đau đớn, quằn quại. Hắn "ngẩn người" khi nhìn và nghe Thị nói. Ban đầu, Chí "ngạc nhiên" thế rồi "nghĩ ngợi một tí rồi hình như hiểu, hắn bỗng nhiên ngẩn người". Hắn dường như hiểu được bản thân đã bị từ chối, bị ngăn cản. Hắn "sửng sốt" đứng lên đuổi theo, “nắm lấy tay” Thị như muốn níu kéo con đường duy nhất cuối cùng để trở về làm người. Nhưng Thị Nở gạt tay hắn ra, "giúi thêm cho một cái.” ngã “lăn khoèo xuống sân". Chí vật vã trong tuyệt vọng đau đớn, vớ một hòn gạch toan đập đầu ăn vạ!
Rồi hắn uống rượu, nhưng "càng uống càng tỉnh ra", nỗi đau vô hạn càng thấm thía trong tâm hồn. Mong muốn được làm người, được sống lương thiện đã dứt khoát bị cự tuyệt, "hắn ôm mặt rưng rức". Giọt nước mắt của Chí khi ấy chính là nước mắt của nỗi đau cùng cực. Trong cơn bi phẫn đến đỉnh điểm, Chí xách dao đến gặp Bá Kiến. Hắn không ăn vạ đòi tiền như mọi lần mà đòi quyền "làm người lương thiện!".
Câu nói của Chí Phèo rằng: "... Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được hết những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không!..." không chỉ là bằng chứng vạch mặt, kết án tội ác của Bá Kiến mà còn chất chứa bao bi thương bất hạnh của một kiếp người khốn khổ. Chí Phèo giết Bá Kiến rồi tự sát, hắn đã tự tay giết chế chính kẻ đã làm hại đời mình. Quyết định tự kết liễu của Chí là quyết tâm không muốn quay lại cuộc sống lưu manh, không muốn tiếp tục làm quỷ dữ làng Vũ Đại. Chí Phèo đã chết, chết trong quằn quại, trong uất hận đau thương, chết trên ngưỡng cửa trở về của cuộc đời.
Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo trải qua nhiều biến chuyển, đã đi từ kẻ vô cảm, không ý thức và nghĩ suy về tương lai đến sự thức tỉnh và khát khao được yêu thương, được sống cuộc đời lương thiện. Và cuối cùng khép lại bằng những đau khổ, bi phẫn và tuyệt vọng. Tất cả được xây dựng và tái hiện đầy xót xa, sinh động qua cảm hứng và lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả Nam Cao. Nam Cao đã miêu tả nội tâm xuất sắc của nhân vật bằng ngôn ngữ độc đáo cùng lối kể chuyện lôi cuốn. Để rồi qua diễn biến tâm trạng ấy, chúng ta có thể thấy được cuộc đời và những giá trị đáng nâng niu của những người nông dân nghèo dù bị đẩy đến đường cùng, rơi vào con đường tha hóa, lưu manh nhưng vẫn khát khao được sống lương thiện.
Chí Phèo cùng truyện ngắn cùng tên theo đó đã trở thành nhân vật điển hình và tác phẩm tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Không những ghi dấu ấn mạnh mẽ phong cách của Nam Cao, tác phẩm còn để lại trong lòng thế hệ độc giả nhiều nghĩ suy cùng câu nói đầy ám ảnh “Ai cho tao lương thiện?”.
-------------------- HẾT BÀI 1 ------------------
Cùng với việc tham khảo bài văn mẫu phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo, để có thêm nhiều nhận thức về nội dung, giá trị tư tưởng, nghệ thuật mà truyện ngắn Chí Phèo muốn truyền tải, các em có thể tham khảo bài Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo, Phân tích nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo, Tư tưởng nhân đạo của Nam Cao qua Chí Phèo, phân tích nhân vật Thị Nở trong tác phẩm Chí Phèo,...
2. Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao, mẫu số 2 (Chuẩn)
Trong các tác phẩm của dòng văn học hiện thực Việt Nam, người ta thường nhắc nhiều đến những cái tên như chị Dậu, lão Hạc, … Nhưng có lẽ quen thuộc và nổi tiếng nhất, điển hình nhất là nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao – một người nông dân nghèo bị tha hóa trở thành kẻ lưu manh và chết trong nỗi khát khao được trở lại làm người lương thiện. Trong tác phẩm, người ta không chỉ ấn tượng về hình dáng, về cuộc đời của Chí mà còn thấm thía cái diễn biến tâm trạng vô cùng sâu sắc và đầy đau khổ của một con người khi rơi vào tận cùng của tăm tối của cuộc đời.
Viết Chí Phèo, Nam Cao đã lấy chất liệu từ chính làng quê của mình, từ vùng nông thôn nghèo đói trước Cách mạng tháng Tám với những ám ảnh về sự tăm tối, bức ép, ngột ngạt. Chí Phèo – đại diện cho tất thảy những người nông dân trong xã hội ấy, bị đẩy vào bước đường cùng bi kịch mà tha hóa trở lên lưu manh. Trước đây, hắn cũng đã từng có những ước mơ đời thường về cuộc sống gia đình dù nghèo đói nhưng vẫn bình yên và hạnh phúc, thế nhưng ước mơ ấy chẳng có ngày thành hiện thực vì hắn đã sớm bị xã hội, bị những định kiến, những cường quyền tước đi linh hồn của một con người.
Không như những tác phẩm khác cùng đề tài thường phản ánh về sưu cao, thuế nặng khiến người nông dân lâm vào bước đường cùng như Tắt đèn – Ngô Tất Tố hay lão Hạc, Nam Cao lại chọn một cách khác để thể hiện những nỗi thống thiết trong cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Đây là cách thể hiện vô cùng mới mẻ và thể hiện được cách nhìn đa chiều của Nam Cao với đời sống của người nông dân.
Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo từ khi ra tù đến khi tự giải thoát mình khỏi bi kịch
Vậy chúng ta có biết Chí Phèo là người như thế nào? Cuộc sống của hắn ra sao, diễn biến tâm lý của hắn thế nào mà hắn lại trở thành con người điển hình cho lớp người nông dân thời kì này trong văn học Việt Nam?
Nhắc đến Chí Phèo thì người ta nhớ ngay đến từ "ăn vạ" và nhớ ngay ra cái cách mà hắn xuất hiện trong câu chuyện của Nam Cao, cái đặc trưng riêng của Chí, đó là "vừa đi vừa chửi". Chí xuất hiện không hoành tráng, không ba hoa, không có từ ngữ miêu tả dáng hình nhưng lại khiến người ta thật khó lòng không nhớ. Hắn xuất hiện với tiếng chửi, với dáng người xiêu vẹo của một tên nghiện rượu. Cái chửi của hắn chẳng nhắm vào ai mà chỉ bâng quơ giữa đường, nào là "chửi trời", rồi "chửi đời", "chửi cả làng Vũ Đại", "chửi đứa nào không chửi nhau với hắn", và cuối cùng là "chửi đứa nào đã đẻ ra hắn".
Như những người bình thường khác, cha mẹ thân sinh công ơn tựa trời biển, nào ai dám mắng chửi, đem ra nhục mạ thế, nhưng Chí Phèo lại khác. Bởi hắn là một kẻ chẳng cha chẳng mẹ, bị bỏ rơi giữa cái "lò gạch cũ" giữa đói rét, cha mẹ đã vứt bỏ hắn "trần trường và xám ngắt trong một cái váy đụp cũ cạnh lò gạch bỏ hoang" để mặc hắn tự sinh tự diệt. Có thể nói, số phận hắn từ khi lọt lòng đã bi thảm vô cùng và nỗi bi thảm ấy càng tăng gấp bội khi hắn bị đẩy vào tù trong oan ức. Cuộc sống của Chí lênh đênh, tội nghiệp là thế, hắn bơ vơ giữa dòng đời, không một chốn dung thân. Hắn cũng như bao người nông dân khác trong xã hội đương thời ấy, phải sống bơ vơ, lạc lõng như thế giữa cuộc đời, người đi ở đợ, kẻ buôn ngược bán xuôi, người lại tha phương cầu thực chỉ mong giữ lại sinh mệnh của mình giữa cuộc đời.
Có lẽ chính vì thế mà sau khi ra tù, Chí "trông khác hắn", thay đổi hẳn. Nếu ngày xưa, Chí tuy mồ côi nhưng vẫn chăm chỉ làm ăn, kiếm sống bằng làm thuê làm mướn, rồi đi làm canh điền cho nhà Lý Kiến cốt để kiếm cái ăn trong sạch thì giờ đây, hắn chỉ chìm đắm trong những cơn say lướt khướt. Từ Bá Kiến, và tiếp sau là nhà tù thực dân đã tiếp tay biến Chí trở thành một con nghiện rượu, một kẻ lưu manh, tha hóa, đầu đường xó chợ. Chính cái thói dâm dục người đàn bà mang tên bà Ba, cùng cường quyền và thói lọc lõi của cụ Bá đã khiến Chí trở thành một con người "trông gớm chết" như hôm nay. Chí tìm đến rượu và say lướt khướt suốt như thế phải chăng là để quên đi cái phần lương thiện còn sót lại trong người, để trở lên thành "kẻ mạnh", để không ai còn có thể bắt nạt được hắn được nữa?
Sau khi bị dồn vào tù bởi Bá Kiến, rồi ra tù, Chí biến thành một con người khác "trông đặc thằng săng đá. Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết!". Hắn không chỉ mất đi nhân hình mà còn mất luôn cả nhân tính của con người. Bởi trước đây, hắn hiền lành, lương thiện bao nhiêu, tự ý thức được nhân cách của mình, "thấy nhục"trước những lời lẳng lơ của bà Ba bao nhiêu, thì giờ đây, hắn lưu manh, bặm trợn bấy nhiêu. Và cái đặc sắc nhất của Chí là thói ăn vạ đời, ăn vạ người. Bất kì khi nào, hắn cũng có thể lấy mảnh chai cào vào mặt để "ăn vạ" người ta, để cướp giật những thứ hắn cần. Và Chí càng hung hăng, độc ác, lún sâu vào con đường tội lỗi hơn khi hắn trở thành tay sai cho Bá Kiến.
Ở đây, Nam Cao đã tinh tế khi phát hiện ra con đường lưu manh hóa của người nông dân, không còn dừng ở việc phân tích đời sống khốn cùng của những người nông dân nữa. Ông đã đào sâu vào cuộc sống đau khổ của họ và nhận ra rằng đằng sau sự lưu manh hóa, tha hóa của những người nông dân lương thiện, chất phác kia là những con quỷ nắm trong tay cường quyền cùng thủ đoạn độc ác và thói đời lọc lõi của chúng mà điển hình ở đây là Bá Kiến.
Về Chí Phèo, hắn chỉ chợt ý thức được cuộc đời của mình, về số kiếp của mình sau khi hắn bắt gặp Thị Nở, bắt gặp những quan tâm đầu tiên hắn nhận được trong đời. Và từ đó, tâm trạng hắn nảy sinh những diễn biến vô cùng phức tạp mà lại vô cùng thấm thía với chúng ta.
Trước khi gặp Thị, Chí Phèo chỉ là một kẻ nghiện rượu, cô độc, là một kẻ lưu manh, một con quỷ của làng Vũ Đại. Hắn không có suy nghĩ, không có ước mơ, chẳng ý thức được sự sống của mình, hắn cứ vật vờ từ ngày này qua tháng khác. Có chăng điều duy nhất thôi thúc trong tâm thức hắn là được giao tiếp với con người, đó là lý do hắn luôn đi "chửi" thiên hạ, bởi hắn mong mỏi có một con người nào đó cho hắn được một lời nói, dù là lời chửi bới thôi cũng được.
Thế nhưng, sau khi gặp Thị Nở, cuộc đời hắn trở sang một trang mới và Thị Nở chính là ánh sáng soi rọi vào tâm hồn đen tối của Chí và tâm hồn hắn nảy sinh những diễn biến phức tạp, khó hiểu.
Chí Phèo gặp Thị Nở sau khi uống rượu say, còn Thị - một người đàn bà ngẩn ngơ và ế chồng, đi gánh nước và ngủ quên ở cạnh bờ sông, lối về cái lều rách của Chí. Trong cơn say, Chí Phèo đã ăn nằm với Thị và sau đó, Thị đã đưa hắn vào lều, đắp chiếu rồi ra về. Những tưởng câu chuyện chỉ có thế, nhưng không, Nam Cao đã thật nhân đạo khi để hai con người bất hạnh ấy đến với nhau bằng một tình yêu thật nên thơ.
Sau đêm ấy, Chí tỉnh rượu, Chí nhận thấy "trời sáng đã lâu. Mặt trời chắc đã lên cao và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ". Lần đầu tiên, Chí nhận biết được thời gian, nhận thức được thế giới xung quanh mình. Tỉnh dậy, Chí thấy người bâng khuâng, lòng hắn vu vơ những "mơ hồ buồn". Chí tỉnh rượu, và khi tỉnh rượu thì Chí nhận ra được nhiều điều.
Đầu tiên, Chí thấy mình "sợ rượu như những người ốm sợ cơm", rồi hắn thấy những âm thanh rộn rã bên ngoài căn lều của mình. Tiếng chim hót say sưa, tiếng gõ thuyền, tiếng người cười nói khi đi chợ, tất cả những âm thanh nhộn nhịp ấy lần đầu hắn mới được nghe thấy "tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá." Tất cả những âm thanh ấy "quen thuộc ngày nào chả có" nhưng đến hôm nay "hắn mới nghe thấy". Tỉnh rượu, hắn thức tỉnh luôn cả con người, thức tỉnh cả những giác quan mọi khi bị bịt kín. Những âm thanh ấy náo nức, thế nhưng lòng hắn lại buồn "chao ôi là buồn!".
Hắn buồn bởi hắn nhận ra những câu chuyện của những người đàn bà đi chợ kia "nhắc cho hắn một cái gì rất xa xôi". Chạy qua tâm trí hắn là từng dòng kí ức của ngày kia, khi mà hắn vẫn còn là một tên canh điền hiền lành, hắn đã từng có những ước mơ giản dị như những con người bình thường khác, hắn mơ "có một gia đình nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải". Ước mơ ấy tầm thường quá, giản dị quá, vậy mà với hắn là một cái gì đó thật xa xôi. Phải chăng lương tri trong Chí đang thức tỉnh, phải chăng ý thức con người đang dần trở về với hắn để hắn lại có những bồi hồi mơ ước như con người bình thường?
Và có lẽ cái ý thức ấy lại càng sống dậy trong hắn mạnh mẽ hơn khi hắn nhận ra được những nỗi khốn khổ của cuộc đời mình. Trước đây, hắn không có ý thức về thời gian, về tuổi tác thì giờ đây, hắn nhận ra "hắn già mà vẫn còn cô độc". Hắn đã bước chân sang "cái dốc bên kia của cuộc đời" mà vẫn còn một mình. Hắn bắt đầu nghĩ về tương lai "trông thấy trước tuổi già của hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc". Nếu trước đây, Chí Phèo chưa từng suy nghĩ về những điều ấy, bởi hắn chẳng bao giờ tỉnh rượu và cũng bởi hắn chưa từng ý thức được cuộc sống của con người, bởi hắn đã sống vật vờ như một con quỷ dữ. Giờ đây, hắn thức tỉnh, hắn nhận ra cuộc đời của mình, và nhận ra những cảm xúc rất đời thường. Hắn có những nỗi sợ vẩn vơ, những nỗi sợ đói rét, cô độc, ốm đau rất thường của con người. Sự thức tỉnh ấy đã làm lương tri trong hắn trở về rồi, sự lương thiện đang trở về với Chí rồi!
Nhận được sự quan tâm của Thị Nở, Chí Phèo lần đầu tiên biết tới yêu thương, biết tới tình yêu của một người đàn bà. Sự chăm sóc của Thị Nở, bát cháo hành với những cái lườm nhưng đầy tình tứ, yêu thương của Thị đã khiến bừng lên trong hắn cái ước mơ được trở lại như xưa, trở lại làm người lương thiện.
Thị Nở đến bên Chí với bát cháo hành còn đang bốc khói khiến Chí ngạc nhiên hết mức "thằng này rất ngạc nhiên". Cũng phải thôi, Chí đã bao giờ được tận hưởng cảm giác yêu thương, tận hưởng sự chăm sóc, hay "được một người đàn bà cho", vậy nên hắn ngạc nhiên lắm và "hắn thấy mắt hình như ướt". Sự xúc động đến từ trái tim đã bật thành giọt nước mắt trên bờ mi, Chí xúc động lắm, rồi Chí thấy Thị thật có duyên, cái duyên không phải đến từ hình dáng mà đến từ tâm hồn tràn đầy yêu thương, nhân từ của Thị. Hắn lần đầu tiên được ăn cháo, lần đầu tiên được cảm nhận yêu thương và lần đầu tiên hắn mong ước được trở lại làm người lương thiện. Bừng lên trong hắn là khát khao được quay lại cuộc sống bình thường như trước. Và hắn đã nghĩ "Thị sẽ là người mở đường cho hắn". Hắn sẽ trở lại với cuộc sống bình thường, với những con người lương thiện, hắn muốn "làm hòa với mọi người", và "họ sẽ thấy hắn cũng có thể không làm hại ai. Họ sẽ nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện". Thế nên, Chí đã mở lời tỏ tình với Thị Nở bằng một cái giọng "phong tình" rằng "Hay là mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui".
Cuộc gặp gỡ với Thị Nở không chỉ giúp Chí thức tỉnh mà còn mang đến cho Chí những cảm xúc đời thường như tình yêu, sự chăm sóc. Và Chí mong ước được yêu thương, được chăm sóc, được trở thành người lương thiện, để được yên ổn làm ăn, được sống với một gia đình nhỏ hạnh phúc.
Tâm trạng của Chí đến đây đã bước sang một trang mới, không còn vô cảm, không còn vô hồn nữa mà tràn đầy yêu thương, khao khát được trở lại làm con người. Chí đã rất vui mừng rằng Thị Nở sẽ mở đường giúp hắn, giúp hắn làm lại cuộc đời.
Thế nhưng, niềm vui đến với Chí chẳng được bao lâu thì sự tuyệt vọng, đau đớn lại dồn tới. Chí đã những tưởng được làm lại từ đầu và Thị Nở sẽ là người mang tới cơ hội đó cho Chí nhưng không, định kiến xã hội đã giết chết cái mơ ước, khát khao ấy của Chí. Bà cô Thị Nở đã chì chiết và đay nghiến Thị khi biết chuyện Thị với Chí Phèo, bà dùng những định kiến của xã hội mà ngăn cấm Thị Nở "Ngoài ba mươi tuổi … ai lại còn đi lấy chồng?", "lấy ai không lấy, mà lại đâm đầu đi lấy một thằng không cha. Ai lại đi lấy thằng chỉ có một cái nghề là rạch mặt ăn vạ". Phải, và thế là ái định kiến ấy đã lấy đi của Chí tất cả những gì vừa mới chớm nở hôm qua. Khi Thị Nở tới và "trút vào mặt hắn tất cả những lời của bà cô" thì Chí đã "hình như hiểu".
Ban đầu, Chí có phần "ngạc nhiên" thế rồi hắn "nghĩ ngợi một tí rồi hình như hiểu, hắn bỗng nhiên ngẩn người". Hắn đã hiểu rằng hắn bị ngăn cản, bị Thị Nở từ chối, và hắn chẳng thể quay trở lại con đường lương thiện được nữa. Hắn "sửng sốt" và bất lực trước bi kịch của cuộc đời mình. Chạy dọc trong tâm trí hắn là những yêu thương, là sự chăm sóc, là "hơi cháo hành", hắn muốn níu kéo Thị, níu kéo con đường duy nhất và cuối cùng để hắn trở về làm người. Hắn níu lấy tay Thị "hắn đuổi theo thị, nắm lấy tay", nhưng đáp lại hắn chỉ là cái "gạt tay" của Thị và thị còn "giúi thêm cho một cái. Hắn lăn khoèo xuống sân". Tất cả những gì hắn mong muốn đều không thể có được nữa, hắn tuyệt vọng vô cùng, tuyệt vọng nên hắn tìm tới rượu. Hắn không muốn tỉnh nữa, hắn muốn trở lại làm "kẻ mạnh" như trước kia. Thế nhưng, lương tri của hắn, ý thức của hắn đã trở về, hắn chẳng còn say được nữa, hắn "càng uống càng tỉnh ra. Tỉnh ra, chao ôi, buồn. Hơi rượu không sặc sụa, hắn cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành". Đến đây, không còn chịu đựng được nữa, hắn "ôm mặt khóc rưng rức".
Giọt nước mắt của Chí Phèo không chỉ là giọt nước mắt buồn tủi khi bị Thị Nở từ chối mà còn là giọt nước mắt của đau khổ, tuyệt vọng, của bi kịch cuộc đời khi hắn muốn trở lại làm người thì lại bị đẩy ra khỏi xã hội, và con đường duy nhất lại bị tước đoạt, cắt đứt bởi định kiến. Đau khổ, tuyệt vọng và phẫn uất biết bao!
Trong cơn tuyệt vọng, bi phẫn đến tột cùng, Chí Phèo đã xách dao đi, miệng lảm nhảm "Tao phải đâm chết nó! Tao phải đâm chết nó!". Nó ở đây là ai, ban đầu thì là Thị Nở và bà cô nhưng "hắn lại quên rẽ vào nhà thị Nở". Hắn xách dao "xông xông đi vào" nhà cụ Bá. Tại đây, hắn đã "trợn mắt, chỉ vào cụ" mà đanh thép lên tiếng đòi lại quyền sống cho mình. "Tao muốn làm người lương thiện" – câu nói của Chí như cắt vào lòng người đọc một vết cắt thật sâu, muốn làm người lương thiện mà còn phải đi đòi người khác hay sao?
Thế nhưng, ai đọc được tác phẩm của Nam Cao cũng sẽ hiểu cái điều mà Chí Phèo yêu cầu, mong muốn duy nhất và cuối cùng của hắn trong cuộc đời mình. Bởi lẽ, tỉnh rượu, ngẫm nghĩ, hắn mới hiểu mọi nguồn cơn của hắn đều xuất phát từ Bá Kiến – từ tay kẻ lọc lõi đời, biết cách điều khiến người khác bằng thứ quyền lực trong tay mình. Câu nói cuối cùng của Chí "Ai cho tao lương thiện?" trước khi vung dao đâm chết Bá Kiến có lẽ là câu hỏi ám ảnh nhất trong văn học Việt Nam. Câu hỏi đó được hỏi bằng tất cả sự đau khổ, tuyệt vọng, bi phẫn hoàn toàn của một con người bị tha hóa, lưu manh hóa bởi cái xã hội thực dân phong kiến, bởi những kẻ ác bá cường quyền.
Tóm lại, diễn biến tâm trạng của Chí từ một kẻ không xúc cảm, không suy nghĩ, không có ý thức về cuộc đời, tương lai của mình, đến khi gặp Thị Nở, trở thành một người tỉnh táo với ý thức về số phận của mình, hạnh phúc khi được tận hưởng niềm yêu thương, chăm sóc, tận hưởng tình yêu và khao khát được trở lại làm người lương thiện đến nỗi bi phẫn, đau khổ, tuyệt vọng khi bị từ chối quyền làm người. Diễn biến ấy vừa tràn đầy hạnh phúc lại vừa bi thương, bi kịch vô cùng, tất cả được viết lên dựa trên niềm cảm hứng và lòng nhân đạo sâu sắc của Nam Cao.
Qua đó, ta thấy được tâm trạng của một người nông dân nghèo bị đẩy tới bước đường cùng, tha hóa, lưu manh hóa, nhưng sâu thẳm trong họ vẫn là khát khao được trở lại làm người, được trở lại và sống giữa một xã hội "bằng phẳng và thân thiện của những người lương thiện".
Nam Cao đã vô cùng tài năng khi dựng lên bức chân dung tâm trạng của Chí Phèo và phát hiện ra những điều mới mẻ trong nhân cách những người nông dân nghèo. Ông không hề khiến họ xấu đi mà ngược lại còn tôn lên nhân phẩm của họ và khẳng định rằng cái nhân phẩm ấy sẽ chẳng bao giờ bị mất đi dù xã hội có chà đạp, vứt họ xuống tận bùn đen tăm tối.
Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo là một trong những diễn biến nội tâm vô cùng phức tạp và sâu sắc. Thế nhưng, Nam Cao với ngòi bút miêu tả nội tâm xuất sắc của mình đã khiến chúng ta phải rung cảm trước chân dung nội tâm của một kẻ bị coi là quỷ dữ, bị cả xã hội xa lánh. Ông đã khiến người đọc phải cảm động mà đồng cảm, thương xót cho số phận của nhân vật của mình. Tài năng của Nam Cao thật khiến cho những thế hệ sau chúng ta phải nể phục và trân trọng.
3. Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao, mẫu số 3:
1. Khái quát tác giả, tác phẩm và bi kịch nhân vật
a. Nam Cao (1915 - 1951) là nhà văn hiện thực lớn có tư tưởng nhân đạo vừa sâu sắc, vừa mới mẻ, độc đáo. Sáng tác của ông trước Cách mạng xoay quanh hai đề tài chính là trí thức tiểu tư sản và người nông dân cùng khổ. Điều làm ông day dứt đến đau đớn là tình trạng nhân cách con người bị hủy hoại. Là nhà văn có biệt tài phân tích tâm lí, Nam Cao đã khám phá ra những diễn biến nội tâm nhân vật vừa tất yếu, vừa bất ngờ rất thú vị. Qua việc tìm hiểu diễn biến tâm trạng Chí Phèo từ buổi sáng sau khi gặp Thị Nở đến khi kết thúc cuộc đời, chúng ta cũng có thể thấy rõ điều đó.
b. "Chí Phèo" là kiệt tác của Nam Cao về đề tài người nông dân và là kết tinh khá đầy đủ cho tài năng của Nam Cao. Tác phẩm đi sâu vào tấn bi kịch tinh thần của nhân vật chính Chí Phèo. Bi kịch của Chí Phèo gồm hai bi kịch nối tiếp nhau. Thứ nhất, bi kịch bị tha hóa, đầy đọa lăng nhục, từ một con người nông dân lương thiện bị xã hội biến thành một kẻ bất lương, thậm chí thành "con quỷ dữ". Bi kịch thứ hai là bi kịch bị từ chối quyền làm người.
Đoạn mô tả Chí Phèo từ buổi sáng sau khi gặp Thị Nở đến khi kết thúc cuộc đời thuộc bi kịch thứ hai.
2. Phân tích cụ thể diễn biến tâm trạng Chí Phèo.
a. Trước hết là sự thức tỉnh. Bắt đầu là tỉnh rượu. "Sau những cơn say vô tận", "bây giờ thì hắn tỉnh" sau đêm gặp Thị Nở, Chí Phèo đã sống lại những cảm xúc đầy nhân tính. Hắn cảm nhận được không gian xung quanh với "cái lều ẩm thấp mới chỉ lờ mờ". Đặc biệt hắn đã cảm nhận được những âm thanh quen thuộc của cuộc sống quanh mình: "Tiếng cười nói của những người đi chợ; tiếng gõ mái chèo đuổi cá, tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá!". Những âm thanh bình dị ấy ngày nào chả có, nhưng xưa nay, vì say hắn bị xã hội làm cho "mù điếc cả tâm hồn", không nghe được. Giờ đây được Thị Nở làm cho tâm hồn hắn sáng tỏ, thì những âm thanh ấy bỗng vọng sâu vào trái tim hắn như tiếng gọi tha thiết của sự sống. Cùng với sự cảm nhận bức tranh cuộc sống xung quanh, Chí Phèo cũng đã cảm nhận được một cách thấm thía về tình trạng thê thảm của bản thân mình (già nua, cô độc, trắng tay). Đoạn đối thoại của hai người đàn bà đã gợi nhắc cho hắn mơ ước về một gia đình hạnh phúc, bình dị. Nhưng giờ đây, Chí chỉ thấy một thực tại buồn bã, cô đơn:"Chí Phèo dường như đã trông thấy trước tuổi già của hắn, đói rét, ốm đau và cô độc, điều này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau".
Những bài văn Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo hay nhất
b. Sau khi tỉnh rượu, Chí Phèo tỉnh ngộ và hi vọng. Chí Phèo ăn bát cháo hành được trao từ bàn tay ấm nóng đầy tình thương của Thị Nở, hắn vô cùng cảm động và thực sự phục sinh tâm hồn. Hắn "rất ngạc nhiên", "mắt hắn hình như ươn ướt" bỏi vì "đây là lần thứ nhất hán được người ta cho cái gì". Hắn nhận ra "Trời ơi, chào mới thơm làm sao!". Hương vị của bát chào hành hay hương vị của tình yêu chân thành và cảm động, hạnh phúc giản dị và thấm thía lần đầut tiên Chí Phèo được hưởng đã đánh thức nhân tính vùi dập bấy lâu?"Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn", mọi người sẽ lại nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng của những con người lương thiện. Chúng sẽ làm thành một cặp rất xứng đôi. Chúng nhất định sẽ lấy nhau. Câu trả lời của Thị Nở lúc này sẽ quyết định số phận của Chí: được kết nạp lại xã hội loài người hay vĩnh viễn bị đày đọa trong kiếp sống thú vật? Chí Phèo hồi hộp hi vọng. Nhưng cánh của hi vọng vừa hé mở thì đã bị đóng sầm ngay lại. Vì bà cô không cho Thị Nở "đâm đầu" đi lấy "thằng chỉ có một nghề là rạch mặt ăn vạ". Chí Phèo nghĩ ngợi một lát rồi bỗng nhiên "ngẩn người". Hắn "sửng sốt". Hắn lôi rượu ra uống. "Nhưng càng uống càng tỉnh ra! Chao ôi! Buồn". Hắn cứ thoảng lấy hơi cháo hành - hơi của tình yêu hạnh phúc đang sắp tuột khỏi bàn tay cố níu kéo của Chí và "ôm mặt khóc rưng rức". Đây chính là đỉnh điểm của bi kịch tinh thần trong Chí Phèo.
c. Quằn quại trong đau khổ và tuyệt vọng, Chí Phèo lại xách dao ra đi. Nhưng hắn không rẽ vào nhà Thị Nở như đã dự định ban đầu (đến đâm chết con đĩ Nở và con khọm già kia) mà đến thẳng nhà Bá Kiến. Trong cơn say, hắn càng thấm thía tội ác của kẻ đã cướp đi hình người và hồn người của hắn. Chí Phèo đã vung lưỡi dao căm thù lên giết chết Bá Kiến và quay lại tự kết liễu cuộc đời. Chí Phèo chết vì không tìm ra lối thoát, vì xã hội không cho hắn sống.
Gấp trang sách "Chí Phèo" lại, ta vẫn nghe văng vẳng đâu đây câu hỏi găy gắt đến tuyệt vọng của Chí: "Ai cho tao lương thiện?". Đó là "Một câu hỏi lớn. Không lời đáp" còn làm day dứt hàng triệu trái tim người đọc: Làm thế nào để được sống cuộc sống con người trong cái xã hội tàn bạo vùi dập nhân tính ấy? Đấy cũng chính là bi kịch lớn nhất ở nhân vật yêu quý này.
Tác phẩm kết thúc, Chí Phèo Chết. Nhưng dường như hiện tượng Chí Phèo - hiện tượng hàng vạn người nông dân lương thiện bị xã hội đẩy vào con đường tha hóa, lưu manh hóa và khi ý thức nhân phẩm trở về thì bị xã hội lạnh lùng cự tuyệt vẫn chưa chấm dứt. Chi tiết cái lò gạch bỏ không, vắng người qua lại hiện ra ở cuối tác phẩm khi Thị Nở nhìn nhanh xuống bụng, bỗng tưởng tượng ra hình ảnh này đã nói với ta điều gì đó.
Kết luận
Quá trình diễn biến tâm trạng nói trên của Chí Phèo đã làm nổi rõ bi kịch: "Sinh ra là người mà không được làm người". Qua đó, Nam Cao đã bày tỏ sự cảm thông sâu sắc với khát vọng lương thiện trong con người và sự bế tắc của hiện thực xã hội bấy giờ.
---------------- HẾT---------------
Như vậy chúng tôi đã gợi ý cho các em cách phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao. Tiếp theo, để ôn tập kiến thức, chuẩn bị tốt cho các bài kiểm tra, bài thi môn Ngữ văn trên lớp, các em có thể tham khảo thêm các bài văn mẫu nổi bật trong danh sách các bài văn hay lớp 11 mà Taimienphi.vn biên soạn, tổng hợp như Phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ Vội Vàng của Xuân Diệu, Phân tích Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại của Tràng Giang, Phân tích cái ngông của Tản Đà trong bài Hầu trời, phân tích bài thơ Câu cá mùa thu,...
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-dien-bien-tam-trang-nhan-vat-chi-pheo-trong-truyen-ngan-cung-ten-cua-nam-cao-40827n.aspx