Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương

Bài văn phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương của Taimienphi.vn dưới đây sẽ giúp các em học sinh lớp 9 hiểu rõ được nỗi xúc động và thành kính cùng với tình cảm kính yêu của nhà thơ dành cho Bác Hồ. Từ đó, em có thể hoàn thiện được bài viết của riêng mình
Mục Lục bài viết:
1. Dàn ý chi tiết
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Bài mẫu số 4
6. Bài mẫu số 5
7. Bài mẫu số 6

Đề bài: Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương.

Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương
 

MẹoPhương pháp phân tích bài thơ, đoạn thơ đạt điểm cao

I. Dàn ý Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác (Chuẩn)

1. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

2. Thân bài:

a. Cảm xúc khi đứng từ xa nhìn về lăng Bác
- Bồi hồi, xúc động khi được ra thăm lăng Bác:
+ Câu thơ như lời giới thiệu, tự sự chân thành “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác”.
+ Tác giả xưng “con”: thể hiện sự gần gũi, thân thiết.
+ Động từ “thăm”: cách nói giảm nói tránh, giảm bớt nỗi đau, mất mát...(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích Viếng lăng Bác của Viễn Phương tại đây.

 

II. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương
 

1. Phân tích Viếng lăng Bác của Viễn Phương, mẫu số 1 (Chuẩn)

Nhắc đến nhà thơ Viễn Phương là nhắc đến một thi sĩ với hồn thơ nhẹ nhàng, man mác, bâng khuâng. Thơ ông lay động lòng người bởi sự tinh tế trong cách diễn đạt cảm xúc, hình ảnh thơ giản dị mà sâu sắc. Bài thơ Viếng lăng Bác là một bài thơ như thế, bằng tình cảm chân thành bình dị của một người con miền Nam, Viễn Phương đã viết nên những vần thơ thiết tha bày tỏ niềm thành kính và nỗi xúc động khi được ra thăm lăng Bác. 

" Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát" 

Lời xưng hô thân mật, gần gũi, như tình cảm của một đứa con thân yêu dành cho người cha đáng kính. Sau bao khát khao mong ước, hôm nay người con ấy có cơ hội được viếng lăng Bác, nỗi xúc động, nghẹn ngào thốt lên thành tiếng như thoả lòng mong mỏi gặp Bác bấy lâu. Nơi miền Nam xa xôi, người con ấy mang cả trái tim của hàng triệu đồng bào miền Nam đang dõi theo người, ấm áp biết bao. Đứng trước lăng là hàng tre xanh bát ngát trong sương mai buổi sớm, hàng tre ấy vẫn hiên ngang, đứng bên người, chở che cho người.

" Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng"

Từ cảm xúc khi đứng trước lăng, tác giả bồi hồi nghĩ về con dân đất Việt, những con người Việt Nam anh dũng, kiên trung, cây tre là biểu tượng là hồn cốt của dân tộc Việt. Người Việt Nam vẫn luôn sáng ngời bởi sự gắn bó bền chặt, ý chí kiên cường, dẫu bão táp mưa sa, dẫu đất cằn sỏi đá vẫn hiên ngang, ngạy thẳng, thủy chung. Hàng tre xanh xanh ấy là sức sống bền bỉ, sự trường tồn của đất nước, dân tộc. Theo dòng người, vào viếng lăng Bác, tác giả lại càng thương nhớ xúc động hơn bao giờ hết.

" Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ"

Nếu ánh mặt trời của thiên nhiên ngày ngày vẫn miệt mài " đi "bên Bác, vẫn dõi theo người, ánh mặt trời ấy mang sự sống, mang nguồn ánh sáng rực rỡ cho muôn loài trên thế gian. Thì Bác cũng như ánh mặt trời ấy, diệu kì và đẹp đẽ biết bao, Bác mang nguồn sáng của cách mạng soi rọi con đường giải phóng của dân tộc, là ánh sáng ấm áp trong mỗi trái tim chúng con. Đó là một hình ảnh rất đẹp, rất thơ, chứa chan niềm tôn kính của nhà thơ tới Bác Hồ - vị cha già kính yêu của dân tộc.

" Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân".

phan tich vieng lang bac cua vien phuong hay nhat

Bài văn Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương

Bác vẫn ở đấy thôi, chúng con từ khắp mọi miền đến bên người. Ngày ngày những dòng người vào thăm Bác trong niềm xúc động, nhớ thương khôn nguôi. Niềm yêu thương ấy  kết thành những tràng hoa đẹp nhất, rực rỡ nhất dâng lên người. Cuộc đời dân tộc nở hoa dưới nhân cách và công lao vĩ đại của Người. Bác đã hiến trọn bảy mươi chín mùa xuân đẹp đẽ nhất cho dân tộc cho cách mạng, Bác đã làm nên mùa xuân mới cho đất nước, cho muôn dân.

Càng vào trong lăng, nỗi nghẹn ngào lại càng khó tả, càng mãnh liệt khôn nguôi khi bắt gặp hình ảnh người:

" Bác nằm trong lăng giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Dẫu biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim".

Bác đang yên nghỉ giấc ngủ ngàn thu giữa một vầng trăng hiền  dịu, ánh trăng như Bác vậy, luôn ấm áp và dịu dàng, là kẻ tri âm tri kỉ với Người. Ánh trăng sáng trong ấy như nhân cách vĩ đại của người, cao đẹp, gần gũi mà thân thương. Dẫu biết rằng Bác như bầu trời xanh kia vậy, luôn mãi mãi trường tồn, khắc sâu trong trái tim của muôn người, nhưng thực tại cũng khiến tác giả không khỏi đau lòng được. Không buồn sao được, không thổn thức, tiếc thương sao được khi bầu trời xanh của dân tộc đã ra đi mãi mãi. Tiếng thơ cất lên sao mà nhói lòng, mà thổn thức đến vậy. Càng bên Bác, tình cảm lại càng dạt dào, càng bứt rứt, quyến luyến chẳng muốn rời xa. Từng phút giây thiêng liêng được bên Người là khoảnh khắc quý báu và đáng trân trọng nhất, khi nghĩ đến việc phải xa Người lại không thể ngăn được những dòng nước mắt nuối tiếc, bịn rịn. 

" Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Ước nguyện giản dị nhưng chất chứa tình cảm lớn lao của người con gửi đến Người. Từ " muốn làm" lặp đi lặp lại như diễn tả nỗi khát khao khôn nguôi được ở lại với Người, được bên Người thật lâu. Là con chim cất cao tiếng hót giữa bầu trời thanh bình, là đoá hoa toả hương ngào ngạt, là cây tre trung hiếu canh giữ giấc ngủ bình yên cho Người. Mong ước ấy đâu chỉ riêng của Viễn Phương mà còn là tiếng lòng, là khát khao, ước nguyện của tất cả mọi người còn trên đất nước này gửi đến Bác. 

"Bác Hồ - người là niềm tin thiết tha nhất trong lòng dân và trong trái tim nhân loại", hình ảnh Bác luôn mãi sắt son và trường tồn theo thời gian. Bài thơ thật đẹp, thật đáng quý, đáng yêu bởi những cảm xúc tự tận đáy lòng được viết ra của tác giả. Không cầu kỳ, hoa mỹ, không lộng lẫy, phô trương. “Viếng lăng Bác” kết tinh những tình cảm lớn trong một trái tim bình dị đã chạm đến cảm xúc người đọc một cách tự nhiên như thế.

-----------------HẾT BÀI 1-------------------

“Viếng lăng Bác” xứng đáng là một trong những bài thơ xúc động nhất về tình cảm của nhân dân ta dành cho vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Dù năm tháng, thời gian qua đi nhưng sự hi sinh, cống hiến của Người vẫn còn sống mãi, trường tồn vĩnh cửu trong trái tim hàng triệu con người Việt Nam. Các em học sinh có thể tìm đọcCảm nhận về bài thơ Viếng lăng BácViếng lăng Bác là bài ca ân tình cảm động của Viễn Phương, Cảm nhận của em trước lòng kính yêu tha thiết của nhân dân miền Nam qua bài Viếng lăng BácSuy nghĩ của em về bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương để cảm nhận sâu sắc hơn về lòng thành kính cùng sự biết ơn vô hạn của tác giả đối với Bác.

 

2. Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương, mẫu số 2 (Chuẩn)

“Bác đã đi rồi sao Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời”

(Tố Hữu)

Có thể nói sự ra đi của vị lãnh tụ vĩ đại là một mất mát lớn đối với tất cả nhân dân Việt Nam. Có không ít những lời thơ thể hiện niềm thương xót xúc động trước sự ra đi của Bác. Tuy một năm sau ngày đất nước ta hoàn toàn thống nhất Viễn Phương mới có cơ hội ra thăm lăng Bác nhưng ông cũng không kìm nén được dòng cảm xúc của mình. Sự xót xa, thương nhớ ấy được tác giả bộc lộ qua bài thơ “Viếng lăng Bác”

Mở đầu bài thơ, Viễn Phương đã nêu lên hoàn cảnh mình ra thăm lăng Bác:

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng”.

Nhà thơ là một người con của đồng bào miền Nam Tổ quốc xa xôi không quản ngại khó khăn ra “thăm lăng Bác”. Tình cảm của ông dành cho Bác thật đáng quý. Miền Nam là mảnh đất đã hứng chịu biết bao bom đạn và sự tàn phá của kẻ thù trong suốt những năm dài. Nhờ sự chỉ đạo sáng suốt của Bác và cách mạng mà miền Nam mới được giải phóng, đất nước mới được thống nhất như ngày hôm nay. Nhưng Bác đã không thể có mặt để chứng kiến niềm vui ấy, đó quả là một điều đáng tiếc. Đối với nhân dân miền Nam nói riêng và nhân dân cả nước nói chung Bác Hồ như một vị cha đầy kính yêu:

“Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha”

(Tố Hữu)

Có lẽ nhà thơ ra thăm lăng Bác vào buổi sáng sớm nên ông mới có thể trông thấy những hàng tre “xanh xanh” nối tiếp nhau bát ngát trong sương dù cho có phải trải qua bao nhiêu “bão táp mưa sa” thì chúng “vẫn thẳng hàng”. Tre là biểu tượng cho đức tính ngay thẳng, quật cường, dẻo dai của con người đất Việt. Những hàng tre thẳng tắp đứng trước lăng càng tôn lên sự uy nghiêm vốn có của khung cảnh nơi đây.

Khi đến viếng lăng, nhà thơ đã thấy xuất hiện hai hình ảnh mặt trời:

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

cam nhan ve bai tho vieng lang bac

Phân tích Viếng lăng Bác của Viễn Phương để thấy được tình cảm của nhà thơ với Bác Hồ kính yêu

Hình ảnh ẩn dụ mặt trời mà Viễn Phương sử dụng trong câu thơ đã giúp bạn đọc phần nào thấy được tình cảm cao quý, thiêng liêng của tác giả đối với vị cha già của dân tộc. Mặt trời của vũ trụ rực rỡ bao nhiêu thì “mặt trời” trong lăng cũng rực rỡ bấy nhiêu. Mặt trời của vũ trụ mang đến ánh sáng cho cuộc sống muôn loài thì “mặt trời” trong lăng cũng mang lại ánh sáng và cuộc sống ấm no cho nhân dân. Bác thật vĩ đại, công ơn của Bác đối với dân tộc không thể nào kể hết. Nhà thơ đã hòa mình vào cùng dòng người đến viếng lăng để dâng lên Người tràng hoa thành kính nhất. “Tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” cũng là bảy mươi chín năm Người sống và cống hiến sức mình cho Tổ quốc. Nhịp thơ chậm rãi như nhịp của những bước chân ẩn chứa bao nỗi xúc động của biết bao người đến viếng thăm. Cuộc đời của Người ít có giây phút nào được ngơi nghỉ và Bác không thể nghỉ ngơi, vui thú khi đời sống nhân dân còn khổ cực, đói kém.

Khi vào bên trong lăng Bác, tác giả như lặng người đi khi trông thấy:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Bác đã dành cả cuộc đời để cống hiến cho nhân dân, đất nước mà không có một phút giây nghĩ cho bản thân mình. Và hình ảnh “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên” chỉ là một sự nghỉ ngơi của Bác. Bác vẫn luôn hiện diện trong trái tim nhân loại, Bác vẫn còn sống mãi trong tâm thức của con người Việt Nam. Trời xanh vẫn còn đó, bầu trời của hòa bình nhân dân ta sẽ nguyện một lòng gìn giữ, bảo vệ nhưng thiếu đi Bác nhân dân ta đau xót biết nhường nào. Bác đã hóa thân vào trời xanh để tồn tại mãi mãi cùng dân tộc Việt Nam.

Dù không muốn nhưng nhà thơ vẫn phải kính chào Bác với tâm trạng đầy thương xót để trở về mảnh đất miền Nam yêu dấu:

“Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương nơi đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Tác giả muốn hóa thân vào con chim, đóa hoa, cây tre để có thể được ở bên cạnh Bác. Ông muốn trở thành con chim để hót quanh lăng Hồ chủ tịch, muốn trở thành đóa hoa để góp phần tô điểm vẻ đẹp cho khuôn viên lăng và nhà thơ cũng muốn làm cây tre để vẹn lòng trung hiếu với Người. Điệp ngữ “muốn làm” thể hiện ước nguyện vô cùng chân thành của Viễn Phương bởi có người con nào lại không muốn ở cạnh người cha già kính yêu của mình?

Với giọng điệu trang trọng, chậm rãi cùng việc sử dụng các hình ảnh ẩn dụ, bài thơ “Viếng lăng Bác” đã thể hiện những tình cảm chân thành của nhà thơ đối với vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Những cảm xúc đau xót, thương nhớ của tác giả cũng là cảm xúc của tất cả mọi người dân Việt Nam khi Bác đi xa.

 

3. Bài văn Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương, mẫu số 3 (Chuẩn)

9 giờ 15 phút ngày 2/9/1969, có một trái tim vĩ đại đã vĩnh viễn ngừng đập. Sự ra đi của Bác là một mất mát và thiệt thòi lớn cho đất nước, là nỗi đau đớn, tiếc thương khôn nguôi đối với hàng triệu người con đất Việt. Trong nhiều các tác phẩm viết về Bác, thì Bác ơi của Tố Hữu và Viếng lăng Bác của Viễn Phương là một trong số những bài thơ đem lại nhiều xúc động đối với độc giả. Nếu Tố Hữu viết về nỗi đau những ngày Bác mới đi, thì Viễn Phương lại viết về nỗi tiếc thương, nhung nhớ của những người con miền Nam xa xôi, chỉ đến khi đất nước đã được thống nhất mới có thể một lần ghé thăm lăng Bác để tỏ lòng thành kính, xót thương.

Viếng lăng Bác ra đời năm 1976, ngay sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, thống nhất đất nước kết thúc thắng lợi, đồng thời lăng Bác cũng vừa khánh thành, Viễn Phương đã vinh dự là một trong những người con đầu tiên của miền Nam ra thăm miền Bắc và vào viếng lăng Bác. Chuyến viếng thăm đã để lại trong lòng tác giả Viễn Phương nhiều kỷ niệm khó quên, là nguồn cảm xúc dạt dào cho ra đời bài thơ Viếng lăng Bác, in trong tập Như mây mùa xuân (1978), trở thành một trong những tác phẩm viết về Hồ Chủ tịch hay và xúc động nhất.

Viễn Phương đã không giấu được sự xúc động nghẹn ngào của một người con phương xa khi lần đầu đặt chân đến mảnh đất thủ đô, đến bên lăng Bác. Những lời tâm sự, giãi bày  như lời thủ thỉ, tâm tình rất gần gũi, đơn sơ.

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”

Tác giả tự xưng mình là “con” gọi “Bác” mang lại cảm giác thân thuộc, dường như tác giả đã coi Bác Hồ chính là một người thân ruột thịt, đồng thời cũng thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng, nỗi nhớ mong tha thiết của một người con xa xứ nay mới lại được về thăm nơi chốn yên nghỉ của người cha già dân tộc. Cảnh tả thực “Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát” gợi ra một không gian và thời gian đẹp, Viễn Phương dù lặn lội từ xa tới, thế nhưng ngay khi trời còn sương sớm ông đã có trước lăng để thấy cảnh, hàng tre mờ hơi sương sớm.

phan tich bai tho vieng lang bac cua vien phuong
 

Bài Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương có dàn ý

Ở đoạn thơ mở đầu, sự xuất hiện của hình ảnh lũy tre xanh cũng là một hình ảnh gây nhiều ấn tượng sâu sắc với các tầng ý nghĩa khác nhau. Trước tiên tre xanh là loài cây truyền thống của dân tộc Việt Nam, dường như đã gắn bó với con người Việt cả hàng mấy ngàn năm, từ thuở dựng nước và giữ nước của các vua Hùng. Tre là biểu tượng của làng xóm, trước cổng làng nào cũng có vài lũy tre thực xanh tốt, tre tham gia dựng nhà, dựng cửa, tre tham gia cả vào lao động sản xuất, và cuối cùng tre còn chung tay đánh đuổi quân thù,… Có thể nói rằng tre xanh và đời sống nhân dân Việt Nam từ thật lâu đã có những mối liên quan mật thiết. Việc Viễn Phương đưa hàng tre vào trong thơ mình không chỉ là để tả thực cảnh quan trước lăng Bác, mà còn để tạo không khí thân thuộc gần gũi, bộc lộ sự giản dị, chất phác từ ngàn đời, mang đến sự ấm áp, yên bình của thôn quê ngay giữa thủ đô. Hơn thế nữa tre xanh với hình ảnh “Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” còn là ẩn dụ về tinh thần, ý chí quật cường của con người Việt Nam khi trải qua biết bao biến động, đau thương vẫn kiên cường bất khuất, vẫn giữ mãi một màu xanh xanh, liên tục sinh sôi nảy nở, chứ không chịu khuất phục nhún nhường. Từng hàng tre vây quanh lăng Bác cũng mở ra một tầng nghĩa ẩn dụ khác, tre chính là hình ảnh đại diện cho những người con Việt Nam đang ngày ngày đứng thẳng, canh giữ cho Bác một giấc ngủ bình yên.

Đến khổ thơ thứ hai, bằng tấm lòng trân trọng, thành kính Viễn Phương đã mở ra cho người đọc những cung bậc cảm xúc mới bằng những hình ảnh sóng đôi và cách ẩn dụ sâu sắc.

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

Viễn Phương đã khéo léo lấy hình ảnh “mặt trời” của thiên nhiên để bộc lộ tầm vóc vĩ đại của Hồ Chủ tịch. Nếu như mặt trời mang đến cho muôn loài ánh sáng, sự sống, mang trái đất ra khỏi bóng đêm lạnh lẽo, thì Bác chính là ánh dương soi sáng con đường giải phóng dân tộc, giải phóng đất nước cho dân tộc Việt Nam. Người đã dùng cả cuộc đời mình cống hiến cho lý tưởng cách mạng vĩ đại, đưa đất nước ra khỏi bóng tối lầm than và khổ cực suốt mấy mươi năm bị đô hộ bằng ánh sáng của cách mạng, bằng tư tưởng Hồ Chí Minh. Có thể nói rằng Hồ Chủ tịch trong trái tim từng người con đất Việt luôn nắm giữ vị trí mặt trời chân lý, ánh sáng soi đường trong tiến trình cách mạng giải phóng đất nước. Sau vấn đề tầm vóc Viễn Phương tiếp tục bộc lộ tấm lòng tiếc thương vô hạn của hàng triệu những con người Việt Nam đối với người cha già vĩ đại. Ở lăng Bác ấy, lúc nào cũng có hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ”, không kể lớp già lớp trẻ, cứ nối tiếp “ngày ngày” chưa bao giờ đứt quãng, thể hiện tấm lòng tôn kính, đau xót khôn nguôi đối với sự ra đi mãi mãi của Bác. Và sợi dây tình cảm đáng quý ấy, cho đến ngày hôm nay vẫn chưa một lần nhạt nhòa đi, mà chỉ ngày càng thêm đậm đặc, sâu sắc hơn. Câu thơ “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” không chỉ bộc lộ tình cảm của những người ở lại trước vong linh Hồ Chủ tịch mà nó còn nhằm khẳng định nhấn mạnh những hy sinh to lớn của Bác cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ đất nước. Cả cuộc đời 79 mùa xuân, có lẽ rằng chưa một giây phút nào Người thôi không suy nghĩ về vận mệnh dân tộc, cũng chưa từng sống riêng cho bản thân mình, không vợ con, không tài sản. Nhưng đối với Người tài sản quý giá nhất ấy chính là độc lập, là tự do cho dân tộc, và hàng triệu người dân Việt Nam chính là người thân của Người. Càng thương hơn là khi mãi đến ngày ra đi lòng Bác vẫn chỉ luôn trăn trở về chiến trường miền Nam còn nhiều khó khăn, vất vả. Sau những căn dặn cuối cùng, Người cũng chỉ muốn nghe một câu hò Nghệ Tĩnh, thèm nghe một ca Quan họ, để ít nhiều còn được mang một chút hình dáng dân tộc về thế giới bên kia, ấy thế mà chưa kịp nghe thì Người đã vội nhắm mắt xuôi tay. Tấm lòng ấy, con người ấy thực khiến người ta không khỏi trân trọng và xót thương sâu sắc.

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Khi đứng trước di hài của Bác Viễn Phương đã dùng cách nói giảm nói tránh, đầy trân trọng và tôn kính “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên”, hiểu rằng Bác đã thực sự đi xa thế nhưng trong lòng tác giả Bác chỉ là đang ngủ trong một giấc say dài, bình yên và ấm áp. Người nằm đó dường như được bao phủ bởi một “vầng trăng sáng dịu hiền”, tạo cảm giác trong trẻo, thanh tịnh đến vô ngần. Không chỉ vậy việc tạo ra viễn cảnh “ánh trăng” soi sáng quanh di hài Bác cũng lại một lần nữa khẳng định tầm vóc to lớn của Hồ Chủ tịch, Người xứng đáng được vũ trụ ôm ấp, bảo bọc vào lòng khi đã về thế giới bên kia, bộc lộ tấm lòng thành kính, thương yêu của tác giả đối với Bác. Hai câu thơ tiếp “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi/Mà sao nghe nhói ở trong tim”, đã đưa Viễn Phương trở lại thực tại, đứng trước sự thật về sự ra đi của Bác. Dù rằng ông luôn ý thức được rằng tuy Bác đã đi xa những những cống hiến, những đóng góp, cùng những tư tưởng của Người sẽ luôn còn mãi với thời gian, trong trái tim của từng người con đất Việt, tựa như “trời xanh” trên cao tồn tại vĩnh cửu. Thế nhưng trước thực tại đau đớn, Viễn Phương vẫn không thể kiềm nén nỗi đau xót ở trong lòng, trái tim vẫn nhói đau khi người cha già của dân tộc đã yên giấc ngàn thu. Đó là một sự mất mát, đau thương vô cùng lớn, mà cho tới ngày hôm nay mỗi khi nhắc về sự kiện ấy người ta vẫn không ngừng tiếc thương, xót xa vô hạn.

Ở khổ thơ cuối, sau những cảm xúc đau xót khôn nguôi, Viễn Phương đã dần chấp nhận việc Bác đã đi xa, đồng thời bộc lộ tình cảm kính yêu của mình thông qua những vần thơ rất đỗi dịu dàng.

“Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Sau chuyến thăm viếng ngắn ngủi, tác giả phải quay trở về miền Nam công tác, việc phải xa Bác khiến Viễn Phương tiếc nuối, buồn bã không thôi, nghĩ mà trào thương nước mắt, khi một người con ở xa không có nhiều cơ hội gần gũi Bác, có được rồi thì thời gian lại trôi đi quá nhanh. Trong nguồn cảm xúc thương tiếc ấy, Viễn Phương đã có những mong ước thật nhỏ bé rằng muốn được trở thành con chim hót vui tai Người, muốn làm đóa hoa tỏa hương tô đậm cảnh quanh bên lăng Bác, và cuối cùng muốn được làm cây tre “trung hiếu”, làm một người con Việt Nam canh giữ cho Bác giấc ngủ ngàn thu, yên bình. Sau tất cả những mong muốn ấy, có thể thấy rằng Viễn Phương đã dành cho Bác những tình cảm hết sức chân thành và tôn kính, lòng mến thương ấy đã được tác giả bộc lộ thông qua những mong ước thật bình thường và giản dị.

Viếng lăng Bác của Viễn Phương là một trong những tác phẩm viết về Bác hay và nhiều xúc cảm nhất, thể rõ nét tình cảm, cũng như tấm lòng thành kính, tiếc thương vô hạn của tác giả trước sự ra đi của người cha già dân tộc. Dù đã ra đời được hơn 40 năm thế nhưng cho đến tận ngày hôm nay tác phẩm vẫn giữ nguyên được những giá trị của nó, thể hiện tấm lòng không chỉ của riêng tác giả, mà là của cả một dòng thế hệ nối tiếp, luôn kính cẩn nghiêng mình trước anh linh của vị lãnh tụ vĩ đại, truyền tải được dòng cảm xúc chân thành, mộc mạc của Viễn Phương gần 4 thập kỷ trước khi đứng trước lăng Bác.

--------------------Hết bài 3------------------------

Ngoài Phân tích Viếng lăng Bác của Viễn Phương, em có thể xem thêm bài phân tích các tác phẩm quan trọng khác thuộc chương trình Ngữ văn 9 hiện đang có trên Taimienphi.vn như: Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh, Phân tích nhân vật Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương, Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi,... Thông qua đó, hi vọng em có thể nắm được những nét chính về nội dung của tác phẩm. Chúc em học tốt môn Ngữ văn nhé!

 

4. Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương, mẫu số 4 (Chuẩn)

​Bác Hồ đã ra đi mãi mãi để lại niềm tiếc thương vô cùng cho hàng triệu con người Việt Nam. Người ra đi khi mà miền Nam còn chưa được độc lập, đất nước Việt Nam còn chưa được thống nhất. Mong muốn mãnh liệt là đi miền Nam của Bác cũng không kịp thực hiện. Vậy nên, năm 1976, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ vừa kết thúc thắng lợi và lăng Bác được khánh thành thì nhà thơ Viễn Phương – một người con của miền Nam yêu dấu đã thay mặt nhân dân miền Nam ra thăm và viếng lăng Bác. Cũng ở dịp này, ông đã sáng tác nên bài thơ “Viếng lăng Bác” và in trong tập thơ Như mây mùa xuân.

Bài thơ Viếng lăng Bác là niềm cảm xúc dạt dào, chân thành của một người con từ miền Nam xa xôi lặn lội ra thăm người Cha già của dân tộc, vừa thành kính lại tha thiết, sâu nặng. Bài thơ được viết bằng thể thơ tám chữ với bốn khổ thơ. Mỗi khổ thơ lại là những cảm xúc khác nhau kể từ khi nhà thơ nhìn thấy lăng Người cho tới khi trước lúc rời xa lăng Bác để trở về quê hương.

Bài thơ được mở đầu bằng những cảm xúc rất đỗi nghẹn ngào, chân thành của nhà thơ khi từ xa nhìn về lăng của Người:

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”

Lời giới thiệu trực tiếp chứa chan niềm xúc động của nhà thơ. Nhà thơ giới thiệu mình là người con từ “miền Nam” xa xôi ra “thăm” Người. Bởi lẽ, miền Nam luôn là nơi Bác Hồ luôn đau đáu thuở còn sinh thời, tới tận khi cuối đời, Người luôn mong mỏi về một miền Nam độc lập và Người sẽ được vào thăm nhân dân miền Nam yêu quý. Thế nhưng, chưa kịp thực hiện  thì Người đã mãi ra đi.

“Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha”
(Tố Hữu)

phan tich bai tho vieng lang bac

Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác, văn mẫu 9 tuyển chọn

Cách xưng hô con-bác thể hiện sự gần gũi, gắn bó thân thiết. Tác giả đã sử dụng từ “thăm” chứ không phải “viếng” một cách tinh tế, ý nhị. Đó không chỉ là cách nói giảm nói tránh để vơi bớt đi nỗi tiếc thương mà với nhà thơ Viễn Phương, chuyến đi này là một cuộc thăm hỏi, gặp gỡ thân tình của những người con Việt Nam với vị cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc.

Từ xa nhìn lại, lăng Bác ẩn hiện trong làn sương và trong làn sương ấy lại thấp thoáng “hàng tre bát ngát”. Trước hết đây là hình ảnh tả thực về những hàng tre xanh ngát trước lăng Bác. Không chỉ vậy, hàng tre trong câu thơ “Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát” mang ý nghĩa biểu tượng. Tre với người Việt Nam từ bao đời nay đã trở nên quen thuộc, đã trở thành biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất của con người Việt Nam. Cây tre xuất hiện từ thời Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân đến thời kháng chiến, nó trở thành những cây chông để ngăn bước chân thù. Tre gắn bó với cuộc sống sinh hoạt, chiến đấu, tre đi vào đời sống tinh thần qua những câu ca dao, những áng thơ văn. Và giờ đây, quanh lăng Bác, hàng tre ấy lại hiện lên mênh mông, bát ngát chứa đựng hồn cốt, vẻ đẹp của con người Việt Nam. Hàng tre xanh bát ngát cũng như hàng triệu con người Việt Nam, luôn ở bên Bác, bảo vệ chốn nghỉ bình yên của Người. Nguồn xúc cảm mãnh liệt đã khiến cho mạch thơ ở đây thật bồi hồi, thật xúc động. Và từ đó, nó biến thành sự cảm thán nghẹn ngào:

“Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”

Nhìn hàng tre thấp thoáng trong sương nơi lăng Bác nhà thơ lại chợt liên tưởng tới những con người Việt Nam với ý chí kiên cường. Thán từ “ôi” đặt đầu câu đã nhấn mạnh sự xúc động, niềm tự hào của tác giả trước vẻ đẹp kiên cường, bất khuất của con người Việt Nam giữa bão táp lịch sử. Hàng tre ấy như bao thế hệ con người Việt Nam, lớp này nối tiếp lớp kia, hiên ngang “đứng thẳng” giữa đất trời, dù có khó khăn, dù có thử thách cam go!

Bao trọn khổ thơ đầu tiên là cảm xúc của nhà thơ khi lần đầu tiên được nhìn thấy lăng Bác. Niềm cảm xúc ấy vừa có sự đau xót, thương tiếc chân thành đối với vị lãnh tụ kính yêu của đất nước, vừa có niềm tự hào dân tộc về ý chí, về con người Việt Nam.

Hai khổ thơ tiếp theo là những xúc cảm của nhà thơ khi đứng trước vị Cha già dân tộc. Đó là sự đau xót, là niềm biết ơn, sự thành kính chân thành của Viễn Phương đối với Bác Hồ.

Theo chân nhà thơ, chúng ta bước dần vào trong lăng Bác trong không khí trang nghiêm, thành kính. 

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

Sự gặp gỡ của mặt trời của thiên nhiên và “mặt trời” của dân tộc, con người Việt Nam đã mang đến những cảm xúc thật xúc động, tự hào. Một mặt trời của thiên nhiên vũ trụ “ngày ngày” luân chuyển tạo thành đêm và ngày “đi qua trên lăng”. Còn một “mặt trời” khác đang nằm trong lăng, “mặt trời” ấy cũng rất “đỏ”, rực rỡ và chiếu sáng khắp non sông đất nước ta,  “mặt trời” đó chính là Bác Hồ. Đây là một hình ảnh so sánh, ẩn dụ hết sức đặc sắc của nhà thơ. Nếu như mặt trời ngoài kia “ngày ngày” đi qua trên lăng Bác, toả ánh sáng, sưởi ấm cho Bác thì Bác cũng là “mặt trời”, là ánh sáng chỉ đường cho dân tộc Việt Nam ta. Ánh sáng ấy là nguồn sáng chói lòa rực rỡ, đưa cả đất nước ta bước ra khỏi lầm than.

Không ít nhà thơ đã lấy hình ảnh “mặt trời” để so sánh với Người, như Tố Hữu cũng đã từng so sánh Bác trong bài thơ Sáng tháng năm:

“Người rực rỡ một mặt trời cách mạng
Còn đế quốc là loài dơi hốt hoảng”.

Thế nhưng, không thể phủ nhận rằng hình ảnh so sánh sáng tạo của Viễn Phương mang một vẻ đẹp, một sắc thái hoàn toàn riêng biệt. Hình ảnh so sánh mộc mạc, giản dị nhưng lại chứa đựng cảm xúc dạt dào, mãnh liệt.

“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

Tiếp theo là hình ảnh của đoàn người vào “thăm” viếng Bác. Đoàn người ấy xếp thành hàng dài, lặng lẽ tiến từng bước chậm bước vào trong lăng. Họ đều mang trong lòng nỗi thương nhớ, sự xót xa, tiếc thương đối với  Người. Tác giả đã cố tình đặt ở đầu câu thơ điệp từ “ngày ngày” để diễn tả sự lặp lại, thường xuyên, vô tận những dòng người vào lăng viếng Bác trong niềm thương tiếc. Nếu mặt trời của thiên nhiên “ngày ngày” đều đi qua lăng Bác lặng lẽ, đều đặn sưởi ấm cho Người thì những dòng người xếp hàng vào lăng viếng Người trong nỗi thương nhớ cũng đều đặn, lặng lẽ như thế!

Và có lẽ, hình ảnh kết tinh đẹp đẽ nhất bài thơ là hình ảnh:

“Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”.

Đây là hình ảnh ẩn dụ rất sáng tạo của nhà thơ, “dòng người” đang lặng lẽ ngoài lăng, giống như một “tràng hoa” lớn đang được kết lại và dâng lên Người. Đó là tràng hoa của lòng người, của lòng biết ơn, trân trọng của con người Việt Nam với Bác. “Bảy mươi chín mùa xuân” là hình ảnh hoán dụ số tuổi của Người. Cả cuộc đời Bác đều cống hiện trọn vẹn từng phút giây cho sự nghiệp giải phóng của dân tộc Việt Nam, không một phút ngơi nghỉ. 

Bác Hồ đã mãi mãi ra đi, thế nhưng, với nhà thơ Bác chỉ như đang “nằm trong giấc ngủ bình yên”. Người dường như chỉ đang vừa chợp mắt sau những giờ làm việc căng thẳng và mệt mỏi. Người nằm dưới ánh sáng của đèn điện bao quanh, thế nhưng, nhà thơ lại tưởng đó là ánh sáng của “vầng trăng sáng dịu hiền”. Hình ảnh “một vầng trăng sáng dịu hiền”: liên tưởng thú vị của nhà thơ gợi liên tưởng đến tâm hồn thanh cao, giản dị của Bác đồng thời gợi nhớ đến những bài thơ ngập ánh trăng của Người.

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” (Cảnh khuya)

Hay:

 “Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ” (Vọng nguyệt)

Cuộc đời Bác là hoà quyện của sự thanh cao, vĩ đại mà gần gũi, giản dị vô cùng. Có lẽ vì thế mà khi nhà thơ được nhìn thấy Bác, trong lòng Viễn Phương đã dâng lên một niềm xúc động mãnh liệt:

“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Ông biết quy luật của thiên nhiên, của tạo hoá thì cái chết là điều không tránh khỏi, thế nhưng sự ra đi của Bác Hồ là một sự mất mát to lớn, một niềm tiếc thương cho toàn thể dân tộc Việt Nam. Vẫn biết Bác vẫn còn mãi trong trái tim mỗi người con Việt Nam giống sự bất tử của trời xanh “trời xanh là mãi mãi” thế nhưng đối diện với sự thật đau lòng, tác giả vẫn “nhói” lên nỗi đau đớn khôn cùng. Sự ra đi của Bác là hoá thân vào đất trời, vào thiên nhiên để cùng trường tồn với dân tộc, thế nhưng, nỗi đau vẫn còn đó, trong lòng nhà thơ, trong lòng tất cả con người Việt Nam. Câu thơ nghe như một sự cảm thán, một sự trách cứ với quy luật của thiên nhiên. “Vẫn biết” quy luật sinh tử là không thể tránh khỏi, nhưng đau đớn quá, tê tái quá!

Cuộc gặp gỡ nào rồi cũng tới hồi kết, và cuộc viếng thăm của Viễn Phương cũng vậy. Giờ phút nói lời từ biệt với Bác, trong lòng ông dâng lên một cảm xúc mãnh liệt, những nỗi niềm đau xót từ ban đầu giờ đây biến thành tiếng nấc đầy nghẹn ngào:

“Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa ngát hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Ngày mai thôi là nhà thơ phải rời khỏi nơi đây, rời xa vị Cha già dân tộc mà không biết bao giờ có thể gặp lại. Chính vì thế, những nỗi nghẹn ngào đã bật thành tiếng khóc, bật thành những giọt nước mắt bịn rịn, lưu luyến. Và tận sâu trong lòng nhà thơ bật lên những ước nguyện thật nhỏ bé:

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa ngát hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Tác giả muốn trở thành “chim”, thành “hoa”, thành những cây “tre” nơi đây dù là bé nhỏ thôi, để được gần cạnh Người, bầu bạn cùng Người. Ước nguyện của nhà thơ thật mãnh liệt và cháy bỏng khi liên tục lặp lại ba lần điệp từ “muốn làm”. Nhịp thơ ở đây chậm hơn những khổ thơ trước như muốn kéo dài giây phút chia xa. Và cuối bài thơ, hình ảnh “cây tre” lại một lần nữa xuất hiện. Hình ảnh “cây tre trung hiếu” là biểu tượng cho con người Việt Nam kiên trung, là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất của con người, luôn “trung với Đảng, hiếu với dân”. Nhà thơ muốn được hoá thành một cây tre nhỏ, “trung hiếu” để được bên Bác, được Bác soi đường và dẫn lối. Qua đó, Viễn Phương muốn khẳng định sự tin tưởng, sự trung thành của mỗi người dân Việt Nam trước những lý tưởng và chân lý mà Bác đã mở đường cho chúng ta.

Bài thơ khép lại nhưng vẫn còn lưu lại trong chúng ta tình cảm dạt dào của một người con phương Nam khi tới thăm lăng Bác. Với lối thơ tám chữ, chậm rãi như đang kể một câu chuyện, Viễn Phương đã giúp người đọc cùng cảm nhận sự đau xót, thương tiếc cũng như niềm tự hào trong lòng ông. Những hình ảnh đẹp, những ẩn dụ sáng tạo đã làm sống dậy trong lòng mỗi người đọc chúng ta niềm kính yêu vô bờ trước vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Và dù Người đã đi xa hơn năm mươi năm nhưng những lý tưởng và tấm gương của Người sẽ còn sáng mãi trong lòng người dân Việt Nam.

 

5. Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương, mẫu số 5 (Chuẩn)

“Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!.”

(Trích “Bác ơi” - Tố Hữu)

Những vần thơ xúc động của nhà thơ Tố Hữu đã tái hiện thành công nỗi niềm xúc động cùng tình cảm của nhân dân Việt Nam đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Viết về chủ đề này, tác giả Viễn Phương cũng đã từng bày tỏ cảm xúc của mình thông qua tác phẩm “Viếng lăng Bác”. Bài thơ đã tái hiện thành công sự biết ơn cùng lòng thành kính chân thành, mãnh liệt của nhà thơ Viễn Phương khi từ miền Nam ra thăm lăng Bác.

Bài thơ “Viếng lăng Bác” được mở đầu bằng cảm xúc trước cảnh vật bên ngoài lăng Bác:

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng.”

Câu thơ mở đầu: “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” vang lên giản dị như một lời thông báo hoàn cảnh của cuộc viếng thăm, đồng thời chất chứa biết bao tình cảm thân thương trìu mến. Tác giả sử dụng đại từ nhân xưng, xưng “con”, gọi “Bác” vừa thể hiện lòng tôn kính sâu sắc, vừa gợi tình cảm ruột thịt ấm áp, thân thương và gần gũi. Biện pháp nói giảm nói tránh đã được vận dụng thông qua việc sử dụng từ “thăm” thay từ “viếng” để vơi bớt nỗi đau thương trước sự ra đi của Người, nhưng giọng thơ vẫn không thể tránh được sự nghẹn ngào, xúc động đang dâng trào trong tâm hồn tác giả. Xuất phát từ điểm nhìn trước khi vào thăm lăng Bác, nhà thơ ấn tượng về “hàng tre trong sương”. Đó là hàng tre xanh xanh, thẳng hàng rất đỗi bình dị, thân thương, quen thuộc đối với quê hương Việt Nam, ẩn dụ cho những phẩm chất kiên cường, bất khuất của dân tộc ta qua bao gian lao, thử thách: “Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng”. Như vậy, ở khổ thơ thứ nhất, chúng ta có thể thấy được sự xúc động cùng cảm xúc bồi hồi của tác giả Viễn Phương được đặt chân ra “Viếng Lăng Bác”. Bài thơ được tiếp nối qua cảm xúc trước dòng người vào lăng viếng Bác. 

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

phan tich vieng lang bac cua vien phuong

Bài văn mẫu Phân tích Viếng lăng Bác của Viễn Phương

Qua hai câu thơ đầu, hình ảnh mặt trời xuất hiện hai lần qua sự sóng đôi của một hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ. Mặt trời thứ nhất là mặt trời của thiên nhiên, chiếu sáng và đem lại sức sống cho muôn loài, còn “mặt trời” thứ hai là hình ảnh ẩn dụ chỉ Bác, bởi Người đã tìm ra ánh sáng chân lí soi sáng con đường giải phóng dân tộc, đưa nhân da thoát khỏi cảnh lầm than của những “đêm trường nô lệ”. Chi tiết “rất đỏ” đã nhấn mạnh trái tim căng tràn nhiệt huyết cách mạng và chan chứa tình yêu thương của Người đối với toàn thể nhân dân Việt Nam. Qua nghệ thuật ẩn dụ, tác giả đã ngầm ngợi ca công lao to lớn, vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời bất tử hóa hình ảnh của Người. Người sẽ luôn sống mãi trong lòng người dân Việt Nam giống như mặt trời của thiên nhiên trường tồn vĩnh cửu. Ở khổ thơ tiếp theo, chúng ta có thể thấy được sự xúc động của tác giả khi đứng trước di hài của Bác:

“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Biện pháp nói giảm nói tránh thông qua chi tiết “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên” đã bất tử hóa sự ra đi của Người. Hình ảnh “vầng trăng” gợi nhắc đến tâm hồn thanh cao, sáng trong của Bác, đồng thời gợi những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người. Câu thơ đã hoàn thiện bức tranh chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh với vẻ đẹp vừa rực rỡ, vừa thanh cao, trong sáng. 

Cùng với hình ảnh mặt trời, vầng trăng, hình ảnh “trời xanh” tiếp tục là sự ẩn dụ cho sự vĩnh cửu, trường tồn của Bác. Giống như bầu trời cao xanh vời vợi còn mãi, Người vẫn sống mãi cùng non sông, đất nước trong trái tim của hàng triệu con người Việt Nam, giống như nhà thơ Tố Hữu từng khẳng định: “Bác sống như trời đất của ta”. Dù đã khẳng định sự tồn tại vĩnh hằng đó nhưng nhà thơ Viễn Phương vẫn không nén được nỗi đau thương: “Mà sao nghe nhói ở trong tim”. Qua cấu trúc đối lập “vẫn biết… mà sao” kết hợp biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, khiến nỗi đau không chỉ được tái hiện qua cảm giác mà còn được “nghe thấy”. Đứng trước di hài của Bác, tác giả cảm thấy “nhói ở trong tim” - nỗi đau tê tái, quặn thắt.

 Như vậy, qua những hình ảnh giàu sức gợi mang ý nghĩa biểu tượng, ẩn dụ, khổ thơ thứ ba đã bộc lộ lòng kính yêu và niềm tiếc thương vô hạn của tác giả đối với Bác - vị cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc.

Bài thơ khép lại bằng những ước nguyện hóa thân chân thành, xúc động:

Mai về miền Nam, thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này

Cụm từ “thương trào nước mắt” đã bộc lộ trực tiếp cảm xúc lưu luyến, bịn rịn của nhà thơ sau khi rời xa Bác để trở về miền Nam. Trong tâm trạng đó, Viễn Phương đã trực tiếp bộc lộ ước nguyện của mình thông qua điệp ngữ “muốn làm” kết hợp biện pháp nghệ thuật liệt kê. Bằng những hình ảnh hết sức gần gũi, thân thuộc như con chim, đóa hoa, cây tre trung hiếu, chúng ta có thể thấy được ước mong được nhập vào cảnh vật trong lăng để mãi ở bên Bác. Hình ảnh cây tre xuất hiện ở khổ thơ cuối đã tạo nên kết cấu đầu cuối tương ứng cho bài thơ. Nếu như ở khổ thơ đầu tiên, hình ảnh cây tre là hình ảnh thực, đồng thời là biểu tượng cho những phẩm chất cao quý, tốt đẹp của toàn dân tộc Việt Nam kiên cường, bất khuất thì ở khổ thơ cuối, hình ảnh cây tre tượng trưng cho tấm lòng kính yêu và trung thành vô hạn của tác giả Viễn Phương đối với Bác. Như vậy, khổ thơ cuối đã thể hiện ước nguyện gắn bó chân thành của nhà thơ qua hệ thống hình ảnh bình dị nhưng có ý nghĩa sâu sắc.

Bằng giọng thơ chân thành, giản dị, hệ thống hình ảnh giàu sức gợi, đặc biệt là những hình ảnh ẩn dụ, bài thơ “Viếng lăng Bác” đã tái hiện thành công niềm xúc động chân thành, mãnh liệt của tác giả đối với Bác. Qua đó, chúng ta có thể thấy được lòng thành kính, biết ơn sâu sắc của nhân dân Việt Nam trước công lao vĩ đại của Người.

 

6. Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương, mẫu số 6:

Bác Hồ luôn là đề tài muôn thuở trong thơ ca của Việt Nam. Người là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thơ, nhà văn thể hiện tài năng trong các tác phẩm của mình. Có thể nói, Bác chính là hình ảnh đẹp nhất, ngời sáng nhất trong thơ ca Việt Nam. Không ít tác phẩm viết về Người, viết về những cuộc viếng thăm, gặp gỡ Người, nhưng có lẽ, cảm xúc nhất trong những tác phẩm đó là “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương. Bài thơ là nỗi niềm của một người con ở tận miền Nam xa xôi được trở ra thăm Bác sau ngày Bác đi xa.

Viễn Phương là một nhà thơ xuất hiện khá nhiều trong dòng văn học Cách mạng ở miền Nam từ những ngày còn trong thời gian chiến đấu. Nhưng tác phẩm “Viếng lăng Bác” có lẽ là tác phẩm thành công nhất của ông khi viết về Bác Hồ. Cả bài thơ chứa đựng trong đó là nỗi niềm đau xót, là sự xúc cảm chân thành dành cho vị Cha già của dân tộc của một người con nơi phương xa được trở về thăm.
 Mở đầu bài thơ, tác giả đã mở lời chào giới thiệu với chúng ta, với Bác Hồ kình yêu rằng:


“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”.

Không như những nhà thơ khác dùng lời mời chào mỹ miểu để miêu tả một cuộc viếng thăm, Viễn Phương đã dùng sự chân thành nhất của mình để giới thiệu. Tác giả ở tận miền Nam xa xôi, mãi tới hôm nay, sau ngày độc lập dân tộc mới được ra thăm vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. hai từ “miền Nam” như nhấn mạnh hơn sự xa xôi trong khoảng cách địa lý giữa hai đầu Tổ quốc. Và sự viếng thăm của nhà thơ như là một mong mỏi từ lâu để được ra viếng lăng Bác Hồ. Bác Hồ đã ra đi từ năm 1969 nhưng mãi đến tận năm 1976, Viễn Phương mới được trở ra Bắc để thăm Người. Nói là thăm, nhưng thực ra là một cuộc viếng thăm lăng của Người bởi Người đã ra đi từ lâu. Nhưng ở đây, nhà thơ rõ ràng không dùng từ “viếng” như mục đích thực sự của chuyến đi này mà lại dùng từ “thăm”. Bởi vì tác giả cũng như những người con Nam Bộ khác ra đây để thăm lại nhà, thăm lại vị Cha già của mình. Cũng bởi vì, miền Nam là một phần máu thịt của đất nước Việt Nam, là một phần “nhà” mà Bác Hồ luôn đau đáu vào thăm mà chưa có dịp:


“Bác thương miền Nam nỗi thương nhà
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha” (Tố Hữu)

phan tich vieng lang bac cua vien phuong

Những bài Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương hay nhất

 Nghệ thuật nói giảm nói tránh đã được nhà thơ sử dụng ở đây như một cách để làm giảm đi nỗi đau xót vô vàn đang trào dâng trong lòng ông. Bao nhiêu xúc cảm đau xót cứ thể trào ra trong lòng như một cơn sóng mạnh mẽ vậy mà ấn tượng đầu tiên để lại trong lòng tác giả lại là “hàng tre”. Ẩn hiện trong làn sương sớm long lanh bao phủ quanh lăng Bác là hàng tre xanh. Cây tre từ bao đời nay đã trở thành một loài cây biểu tượng cho dân tộc ta, cho tinh thần bất khuất của cha ông ta. Từ thời Thánh Gióng cầm tre đuổi giặc, tới những cây chông, cây gai vót nhọn làm cản bước quân thù. Cây tre cứ thế đi vào đời sống tinh thần của người Việt. Hàng tre trước mắt Viễn Phương hiện lên “bát ngát”. Không phải bất cứ từ nào khác mà lại là “bát ngát” tạo cho người đọc như cảm thấy sự cao lớn, sự mênh mông, rộng lớn của những hàng tre bao quanh lăng của Người. Ấn tượng đó của nhà thơ chợt chuyển thành một sự cảm thán.


“Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”.

Nhìn hàng tre quanh lăng Bác, nhà thơ chợt cảm thấy rằng những cây tre kia như ý chí con người Việt Nam qua bao năm tháng luôn luôn bất khuất, kiên cường, hiên ngang. Dù có trải qua “bão táp mưa sa” nhưng họ vẫn đoàn kết một lòng cùng nhau đứng lên. Từ láy “xanh xanh”được sử dụng ở đây như để biểu đạt, để diễn tả rằng con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam sẽ luôn luôn “xanh”màu xanh bất diệt. “Xanh xanh” tức là lúc nào cũng vậy, lúc nào cũng một màu xanh như thế. Lớp con cháu kế tiếp lớp cha ông luôn mạnh mẽ để bảo vệ cho dân tộc ta. Cả khổ thơ thứ nhất bao trọn là những xúc cảm đầu tiên của tác giả khi lần đầu được tới thăm lăng Bác. Trong khổ thơ đó, có nỗi đau xót mất đi Bác, nhưng ẩn chứa trong đó phảng phất là niềm tự hào dân tộc.

Bước sang khổ thơ thứ hai, chúng ta theo chân Viễn Phương tiến dần vào lăng Bác. Trong không khí trang nghiêm ấy, nhà thơ chợt thấy hiện ra hình ảnh của mặt trời. Một mặt trời của vũ trụ luôn luôn luân chuyển không ngừng nghỉ ngày và đêm. Mặt trời ấy “ngày ngày” đi qua lăng của Bác, sưởi ấm cho Người. Và từ đó, nhà thơ cũng chợt nhận ra “một mặt trời trong lăng rất đỏ”. Một hình ảnh ẩn dụ vô cùng tinh tế và đặc sắc. Bác Hồ - Người là vầng dương, con thuyền chỉ hướng cho dân tộc Việt Nam đi qua những ngày tăm tối nhất. Nếu như mặt trời của vũ trụ mỗi ngày tỏa xuống nhân gian thứ ánh sáng ấm áp, thì Bác Hồ - mặt trời của dân tộc Việt Nam cũng đã và luôn tỏa ra một nguồn ánh sáng vĩ đại soi tỏ con đường cho dân tộc. Trong thơ ca đã có không ít tác giả sử dụng hình ảnh của mặt trời để so sánh với Bác. Như Tố Hữu cũng đã từng nói:


“Người rực rỡ một mặt trời cách mạng
Còn đế quốc là loài dơi hốt hoảng”.
(Sáng tháng năm)

 Nhưng ở đây, với Viễn Phương vẫn là hình ảnh ấy, mà lại mang một màu sắc riêng biệt vô cùng. Nếu như mặt trời ngoài kia mỗi ngày đều đỏ rực, thì mặt trời trong lăng đây cũng đỏ rực sắc màu của chính mình. Màu đỏ ấy toát lên từ phẩm chất con người của Hồ Chí Minh, từ lý tưởng vĩ đại mà Người mang tới, từ ý chí bất khuất, kiên cường đấu tranh mà Người đã thể hiện, từ công lao mà Người đã làm nên. Tất cả những điều đó tạo nên một mặt trời rực rỡ, sánh ngang bằng với mặt trời của vũ trụ ngoài kia. Tác giả đã khéo léo sử dụng ở đây điệp từ “ngày ngày”. “Ngày ngày” tức là sự liên tục của thời gian, sự lặp lại tuần hoàn của thiên nhiên cũng như lý tưởng, ý chí của Người sẽ luôn luôn sáng tỏ như mặt trời kia vậy. Lần thứ hai, “ngày ngày” được lặp lại khi diễn tả dòng người đang lặng lẽ vào lăng thăm Người. Hàng người đi trong sự trang nghiêm và tĩnh lặng, trong nỗi tiếc thương, đau xót vô vàn.

Ở đây, tác giả đã thật tinh tế khi không phải là đoàn người, hàng người mà là dòng người. Điều này khiến cho người đọc như cảm thấy được sự tĩnh lặng, sự trải dài miên man vô tận của hàng người vào viếng Bác. Cả đoàn người ấy cứ lặng lẽ “đi trong thương nhớ”, thương nhớ vị lãnh tụ vĩ đại vô vàn kính yêu của dân tộc. Nỗi nhớ ấy đã kết thành “tràng hoa”, dòng người ấy đã trở thành một tràng hoa dài vô tận để dâng lên Bác Hồ. Và Viễn Phương hòa cùng dòng người ấy đem tấm lòng yêu kính chân thành của mình dâng lên Bác, dâng lên “bảy mươi chín mùa xuân” của Người. “Bảy mươi chín mùa xuân” là số tuổi của Bác Hồ. Cả cuộc đời Người, với bảy mươi chín mùa xuân, tất cả đều cống hiến cho dân tộc, không một phút giây nào ngơi nghỉ dành cho bản thân mình. Tác giả muốn thể hiện sự cống hiến lớn lao mà Bác Hồ đã hi sinh của đất nước. Và sự hi sinh ấy đã giúp cho cả dân tộc được sống trong hòa bình.

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

Có lẽ đây là khổ thơ đắt giá nhất bài thơ. Cả khổ thơ là sự ca ngợi công ơn của Bác, đó cũng là niềm cảm kích, niềm biết ơn vô bờ của tất cả mọi người dân Việt Nam dành cho Bác.

Tiếp theo đây, nhà thơ lại tiếp tục cuộc hành trình vào viếng thăm lăng Bác. Và giờ đây, ông đã được gặp gỡ Người cha già mà mình hằng yêu quý, kính trọng:


“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Bác đang nằm ở đó, nhẹ nhàng thanh thản như đang chìm trong một giấc ngủ ngon. Cả cuộc đời Người chỉ có một niềm mong ước, đó là đất nước được hòa bình. Vậy nên giờ đây, khi đất nước được hòa bình, độc lập, Người đã được nghỉ ngơi trong giấc ngủ yên bình. Cả cuộc đời Người đã cống hiến hết sức lực cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, vậy nên giờ đây, Người đang “nằm trong giấc ngủ yên bình”. Đối với nhà thơ hay với bất cứ ai, Bác như vừa mới đây năm xuống, thưởng cho mình một giấc ngủ ngon sau bao ngày vất vả, khuya sớm lo cho cuộc đấu tranh của nhân dân:


“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Một lần nữa, Viễn Phương đã phải sử dụng tới biện pháp nói giảm nói tránh để làm bớt đi không khí đau thương đang tràn ngập trong tâm hồn ông. Bác Hồ đang nằm đó, giữa một giấc ngủ bình yên hơn bao giờ hết, giữa một thứ ánh sáng nhẹ nhàng lan tỏa trong không gian. Thứ ánh sáng đó có thể là một ngọn đèn ngủ dìu dịu được thắp trong lăng Bác. Nhưng cũng có thể nhà thơ đang muốn nói tới vầng trăng thiên nhiên – vầng trăng mà Bác Hồ yêu thích nhất. Có thể thấy, thơ của Người luôn tràn ngập hình ảnh của trăng. Ví dụ như:


“Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”
Hay: “ Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền”

Có lẽ ở đây, tác giả không chỉ đơn giản là muốn nói tới ngọn đèn trong lăng Bác mà còn muốn nói tới vầng trăng thiên nhiên ngoài kia. Bởi sinh thời, Bác Hồ là người yêu trăng hơn bao giờ hết. Giờ đây khi được bước sang một thế giới khác, yên bình hơn, Người muốn được hòa mình cùng với vầng trăng của thiên nhiên, luôn luôn sáng tỏ, đẹp đẽ, trường tồn cùng thời gian như lý tưởng của Người vậy. Và tiếp theo, sau bao nhiêu sự kìm nén, nhà thơ đã phải bật lên tiếng nấc nghẹn ngào:


“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim”

Một lời trách cứ mới đau đớn làm sao! Lời trách cứ ấy là lời trách trời xanh kia. Bầu trời thì vẫn vậy, bao năm tháng vẫn xanh một màu trường tồn vĩnh cửu, vậy mà vị Cha già của dân tộc sao đã phải ra đi? Vẫn biết quy luật sinh tử của tạo hóa nhưng vẫn thấy xót xa, đau đớn vô cùng. Dù lý trí luôn tỏ tường ràng quy luật của thiên nhiên là bất biến, nhưng nhà thơ vẫn “nghe nhói ở trong tim”. Nỗi đau xót nghẹn ngào ấy đã trở thành lời trách cứ đối với trời xanh. Và cảm giác “nghe nhói” khiến người đọc cũng như đồng cảm được một phần nào đó cảm giác đau xót, quặn thắt tim gan mà tác giả muốn biểu đạt. Thứ cảm xúc ấy dồn nén tới mọi giác quan trên cơ thể con người.

Cuộc gặp gỡ nào rồi cũng đến hồi chia ly và cuộc viếng thăm của Viễn Phương với Hồ Chủ tịch cũng vậy. Đến khi phải nói lời từ biệt, nhà thơ đã vô cùng xúc động. Sự xúc động ấy cùng với nỗi niềm đau xót kìm nén từ ban đầu đã bật thành một tiếng khóc, tiếng nấc nghẹn ngào:

“Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa ngát hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Ngày mai, con phải rời xa Cha, rời xa vị Cha già kính mến để trở lại miền Nam xa xôi, biết bao giờ mới có dịp được thăm lại Người. Chính vì thế, nhà thơ đã bật lên tiếng nức nở. Bao nhiêu nỗi đau xót, nghẹn ngào cứ thế tuôn theo dòng lệ trào. Chính lúc này, trong tâm nhà thơ chợt hiện lên một ước nguyện:


“Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa ngát hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Điệp từ “muốn” lặp lại ba lần như khẳng định lại ước muốn của nhà thơ. Đó là một ước muốn mãnh liệt, niềm khao khát cháy bỏng của nhà thơ. Ước nguyện đó là được ở lại bên cạnh Người – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, chỉ để làm “một con chim hót”, “một đóa hoa”, “một cây tre trung hiếu”. Tất cả chỉ đều là những vật vô cùng nhỏ bé, tầm thường, nhưng lại là mong ước của tác giả. Bởi vì chim hót sẽ ru thêm giấc ngủ ngon cho Người, hoa sẽ tỏa ngát hương thơm và một cây tre nhỏ mãi trung hiếu với nơi đây. Nhịp thơ ở đây chậm đi một nhịp so với các khổ thơ trước. Sự chậm rãi ấy như muốn kéo dài thêm giây phút sắp phải chia xa. Kết lại bài thơ, hình ảnh cây tre lại một lần nữa xuất hiện như một vòng lặp tuần hoàn. Cây tre là biểu tượng của con người Việt Nam, biểu tượng cho ý chí và sức mạnh của dân tộc. Tác giả muốn ở lại bên lăng Hồ Chủ Tịch trở thành một cây tre trung thành với Bác, với lý tưởng mà Người đã chỉ lối. Qua đó, nhà thơ càng muốn khẳng định một điều, đó là sự tin tưởng, sự trung thành của mỗi người dân Việt Nam vào Bác, vào lý tưởng và chân lý mà Bác đem tới cho chúng ta.

Cả khổ thơ đã thể hiện niềm mong ước cháy bỏng của tác giả, cũng chính là mong ước của mỗi người dân Việt Nam. Đó là luôn luôn được ở cạnh Người, ở cạnh vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu của dân tộc cũng từ đó, thể hiện sự tin tưởng tuyệt đối vào Bác và lý tưởng mà Bác đã gây dựng.

Bài thơ đã kết lại nhưng lại mang đến cho người đọc chúng ta thật nhiều cảm xúc. Chỉ một cuộc viếng thăm thôi, nhưng lại chứa đựng trong đó bao nhiêu tình cảm, bao nhiêu tình yêu sâu sắc của một người con Nam Bộ đối với Bác Hồ kính yêu của chúng ta. Bài thơ được cấu tứ theo lối tám chữ. Lối thơ này được kết cấu như một câu chuyện kể với mạch văn chậm rãi khiến cho người đọc cảm nhận được hết tất cả những tình cảm mà nhà thơ muốn diễn tả. Cùng với hệ thống biện pháp tu từ mà nhiều nhất là nói giảm nói tránh, “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương đã làm sống dậy trong lòng bạn đọc sự yêu kính dành cho Bác, và cũng từ đó hòa chung vào niềm đau xót cũng như ước muốn mà tác giả muốn thể hiện.


“Hồ Chí Minh - Người ở khắp muôn nơi”

 Đây là lời khẳng định của Tố Hữu trước sự hiện diện của Bác. Bác tuy đã đi xa nhưng sự hiện diện của Người thì còn mãi trong mỗi người con Việt Nam. Người là vị cha già đáng kính là “hồn của muôn hồn”. Sự ra đi của Người có đau xót, có xót xa, nhưng lý tưởng của Người để lại, ý chí và phẩm chất của Người sẽ mãi là tấm gương soi tỏ con đường mà dân tộc Việt Nam sẽ đi và mang vinh quang trở về. Đó cũng là lời mà Viễn Phương muốn ngỏ qua bài thơ “Viếng lăng Bác”.

 

--------------------HẾT------------------------

Sau khi phân tích bài thơ Viếng Lăng Bác, chắc hẳn nhiều bạn cũng sẽ muốn tới thăm lăng Bác ngay lập tức phải không nào? nhưng trước hết các bạn cần nắm được lịch viếng cũng như giờ mở cửa lăng Bác trước để đỡ mất công đi tới rồi lại phải quay về vì không đúng ngày Lăng Bác mở cửa đón tiếp du khách nhé.

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-bai-tho-vieng-lang-bac-cua-vien-phuong-43210n.aspx

Tác giả: Trần Khởi My     (3.8★- 35 đánh giá)  ĐG của bạn?

  

Bài viết liên quan

Những nét đặc sắc trong bài thơ Viếng lăng Bác
Phân tích khổ hai bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương hay, ngắn gọn
Phân tích khổ ba bài thơ Viếng lăng Bác
Bình luận bài thơ Viếng lăng Bác
Phân tích khổ 3 4 bài Viếng lăng Bác
Từ khoá liên quan:

phan tich bai tho vieng lang bac cua vien phuong

, phan tich vieng lang bac, cam nhan bai tho vieng lang bac,

SOFT LIÊN QUAN
  • Phân tích Thơ duyên

    Bài văn mẫu Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu hay mới nhất

    Nhắc đến Xuân Diệu, ta sẽ nghĩ ngay tới một hồn thơ đầy tự do, lãng mạn cùng bao thông điệp hướng về tình yêu với con người, cuộc sống. Để tìm hiểu thêm về tài năng nghệ thuật của người nghệ sĩ tài hoa này, Taimienphi.vn gửi đến các em bài văn Phân tích Thơ duyên. Bài viết sẽ giúp em nhận ra thông điệp, ý nghĩa tác phẩm cũng như cảm nhận được sâu sắc hơn tâm tình, suy nghĩ của nhà thơ nhé. Mời em đón xem ngay sau đây.

Tin Mới