Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

Đề bài: Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

3 bài văn mẫu Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

I. Dàn ý Vẻ đẹp của viên quản ngục trong "Chữ người tử tù"

1. Mở bài:

- Giới thiệu về tác giả Nguyên Tuân và tác phẩm “Chữ người tử tù”.

- Giới thiệu về vẻ đẹp của nhân vật viên quản ngục.

2. Thân bài.

a) Hoàn cảnh sống:

- Làm quan chức trong ngục tù, nơ “người ta sống bằng tàn nhẫn, lừa lọc”.

- Nơi đó, bọn lính ngục đã hành hạ người tù bằng những thói “tiểu nhân thị oai”.

=> Hoàn cảnh sống khiến con người dễ bị tha hóa, dấn sâu vào vũng bùn lầy nhưng viên quản ngục vẫn giữ được phẩm chất cao đẹp, sở thích cao quý. 

b) Sở thích, sở nguyện cao quý:

- Viên quản ngục là người biết yêu quý cái đẹp, coi chữ của ông Huấn Cao là báu vật. 

- Ông có sở nguyện cao quý: được treo trong nhà đôi câu đối do Huấn Cao viết.

c) Tấm lòng “biệt nhỡn liên tài”:

- Do yêu quý cái đẹp, viên quản ngục cũng yêu quý, kính trọng người tạo ra cái đẹp - Huấn Cao:

+ Viên quản ngục “biệt đãi” người tù: đưa cơm, rượu thịt đến cho Huấn Cao và bạn tù của ông.

+ Nhún nhường trước người tử tù: khi bị xua đuổi, viên quản ngục không tức giận mà lễ phép lui ra ngoài với câu nói “xin lĩnh ý”.

- Ông mong Huấn Cao dịu lại tính nết để ông trình bày mong muốn của mình là xin chữ.

- Khi Huấn Cao cho chữ, viên quản ngục đã “khúm núm” nhận chữ.

- Khi được Huấn Cao khuyên nên rời khỏi nơi “hỗn loạn xô bồ”, ông đã chân thành rơi lệ và “bái lĩnh”. 

3. Kết bài:

- Tổng kết lại nghệ thuật miêu tả nhân vật.

- Khái quát lại về vẻ đẹp của viên quản ngục. 

Bài mẫu số 1: Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

Với sự tài hoa uyên bác của mình Nguyễn Tuân đã tạo cho mình một phong cách độc đáo, một nhà văn lớn luôn đi tìm cái đẹp và hướng tới một vẻ đẹp chân thiện mĩ. Lời văn của ông là cả một trang anh hùng lẫm liệt với bao thuần khiết. Chữ người tử tù như một tia sáng lóe lên giữa trang sử tráng kiện. Và bằng ngòi bút sắc xảo của mình tác giả đã vẽ rõ nét nhân vật Viên quản ngục lửng lơ giữa ranh giới của thiện-ác, đẹp-không đẹp trong truyện ngắn "chữ người tử tù" (trong tập Vang bóng một thời).

Truyện ngắn chữ người tử tù trong tập "Vang bóng một thời" của nhà văn Nguyễn Tuân kể về những thói quen xưa cũ lúc bấy giờ. Câu chuyện xoay quanh về cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ giữa Huấn Cao người đại diện cho cái đẹp, cho sự hoàn mĩ và Viên quản ngục kẻ nhân danh cho cả một hệ thống tồi tàn, áp bức lúc bấy giờ. Nơi luôn tăm tối và nặng mùi của sự thống trị, khổ sai đầy mục nát chợt lấp loáng một sự tinh khiết, thuần thúy đầy thanh cao, như một nốt nhạc du dương, êm đềm giữa bản nhạc xô bồ. Có lẽ cái đẹp của nghệ thuật đã làm thức tỉnh sự sống xanh tươi còn lại trong tâm hồn Viên quản ngục, mà trước đó nó đã bị bóng tối của cả một chế độ đen tối che khuất. Huấn Cao văn võ song toàn, một người anh hùng hiên ngang, chợt xuất hiện với "cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp" được coi như một tia sáng chiếu thẳng đến tâm hồn người quản ngục, vốn đã chấp nhận "an phận thủ thường", núp bóng cam chịu với số phận để được yên ổn "Chuyện triều đình quốc gia chúng ta biết gì mà bàn bạc cho thêm lời". Cái luật lệ, khuôn khổ phong kiến ấy dường như đã biến Viên quản ngục trở thành một cỗ máy, chỉ làm việc theo đúng những quy tắc lập trình đã được đặt ra.

Viên quản ngục là một người có sở thích cao quý, thích cái đẹp. Ông yêu cái đẹp, yêu thích những nét chữ đẹp đẽ do Huấn Cao viết. Cái đẹp như được đánh thức giữa những cám dỗ tầm thường của vàng bạc, hư danh, giữa những sự tối tăm của ngục tù. Dường như là sự tồn tại của hai tâm hồn trong cùng một thể xác, hai bộ mặt giữa một cuộc đời đầy cam chịu của Viên quản ngục. Mặc dù là một tên quản ngục, đại diện cho sự hà khắc, cay nghiệt nhưng hình như ông chưa đánh mất đi hẳn sự thanh cao, lượng thiện còn sót lại trong người ông. Ông luôn cố gắng giữ niềm hi vọng và sở nguyện cao quý để có thể xin được chữ của Huấn Cao. Có lẽ tất cả cái bóng tối kia ngục tù kia cũng không thể làm lu mờ đi tâm hồn vốn có đầy chân thành của con người.

Viên quản ngục đã say mê cái đẹp, cảm thấy vui mừng khi có phiến tráp báo rằng tên tội phạm nguy hiểm của triều đình sẽ đươc đưa đến đây trong vài ngày nữa, viên quản ngục rất vui mừng khi sắp được gặp người mà ông quý mến, nể phục. Ông trân trọng những con người tài giỏi như Huấn Cao và cũng cảm thấy đầy tiếc nuối khi cái chết đã cận kề với một con người đầy tài hoa ấy. Mặc dù Huấn Cao có tài bẻ khóa rất giỏi khiến ai cũng phải dè chừng, nhưng ông lại chẳng mấy bận tâm ngoài việc làm sao có thể xin chữ của Huấn Cao. Dùng mọi cách để có thể lại gần, lân la làm quen và ông đã bị khước từ kèm theo những lời sỉ nhục, hắt hủi của Huấn Cao, nhưng ông vẫn cố gắng lấy lòng của Huấn Cao và ông sẵn sàng hạ thấp bản thân mình như một kẻ bề tôi "y chỉ lễ phép lui ra với một câu: Xin lĩnh ý". "Quản ngục mong mỏi một ngày gần đây ông Huấn Cao sẽ dịu bớt tính nết, thì y sẽ nhờ ông viết, ông viết cho...cho mấy chữ trên chục vuông lụa trắng đã mua và can lại kia. Thế là y mãn nguyện". Cái đẹp trong ông như lấn át đi tất cả, phá vỡ đi lớp vỏ bọc đầy mùi lạnh lùng, tanh hôi, ông trân trọng vô cùng những con người tài giỏi.

Qua cách đối xử của Viên quản ngục với Huấn Cao tác giả đã khắc họa rõ từng đường nét của cái đẹp. Khẳng định rằng ở đâu đó trong cái vẻ thô bạo, giữa cảnh ngục tù tăm tối vẫn tồn tại những mảnh tâm hồn lương thiện, hiền lành. Khi đã hiểu ra được điều ấy, Huấn Cao đã quyết định cho chữ. Viên quản ngục cảm thấy vui mừng khôn siết, trái tim ông chợt thức tỉnh như cánh đồng khô cằn giữa cơn mưa rào, ông nhận ra được nhiều điều sai trái, nhận ra được một lối thoát chật hẹp trong tâm hồn mịt mờ tăm tối và ông đã hứa rằng sau khi nhận chữ của Huấn Cao thì sẽ trở về quê nhà để sống một cuộc sống an bình, vun đắp cái lương thiện, trong sáng trong con người ông. "Ngục quan cảm động, vái người tử tù một cái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt khẽ rỉ vào khóe miệng làm cho nghẹn ngào: Kẻ mê muội này xin bái lĩnh". Dó hẳn là một cuộc hội ngộ đầy tri ân và kết thúc bằng dòng nước mắt nghẹn ngào.

Tác giả Nguyễn Tuân đã tạo xây dựng nên nhân vật của mình với đầy sáng tạo và sinh động, cho ta thấy rõ được lí tưởng cao đẹp của vị anh hùng Huấn Cao, sự đẹp đẽ thanh cao và cái thiên lương trong con người Viên quản ngục, dường như vẫn được nâng niu, trân trọng giữa những sự tàn ác, xô bồ đầy tăm tối.

Sau khi đã Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù các em có thể đi vào Tại sao nói cảnh cho chữ trong tác phẩm Chữ người tử tù là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có hoặc tham khảo Phân tích nhân vật quản ngục trong truyện ngắn Chữ người tử tù nhằm củng cố kiến thức của mình.

Bài mẫu số 2: Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

Nếu như nhân vật Huấn Cao là biểu tượng về cái đẹp với sức mạnh hướng thiện của nó, thì nhân vật viên quản ngục được sáng tạo ra là để hiện thực hóa sức mạnh ấy. Có viên quản ngục thì ý đồ nghệ thuật của nhà văn mới thực hiện được. Nhưng vai trò cực kì quan trọng ấy của nhân vật quản ngục không dễ nhận ra, bởi vì nhân vật này dường như được Nguyễn Tuân "giấu" đi, ẩn xuống hàng thứ hai đằng sau nhân vậtHuấn Cao. Cảm giác ban đầu khi đọc Chữ người tử tù, người đọc choáng váng, ngập trong ánh sáng tỏa ra từ hình tượng Huấn Cao uy nghi, rực rỡ. Từng dòng chữ, từng trang sách cứ lấp lánh Huấn Cao. Người đọc chẳng thiết nghĩ điều gì khác ngoài nghĩ về Huấn Cao. Nhưng đọc thêm một vài lần nữa, gấp trang sách lại, ngẫm nghĩ kĩ, thấy nhân vật quản ngục từ từ hiện lên, ngày một rõ nét và cuốn hút ta bằng một sức mạnh kì lạ. Ta càng thấm thía, cảm phục ngòi bút tài hoa, thâm thúy của Nguyễn Tuân. Khi được khám phá, phát hiện, nhân vật quản ngục sẽ đem lại cho ta nhiều khoái cảm thẩm mĩ mới mẻ, thú vị.

Tính cách của nhân vật Huấn Cao có phần một chiều, bất biến và đơn giản, ít những bất ngờ. Trái lại, nhân vật viên quản ngục có sự vận động về tính cách. Trước khi là quản ngục, ông ta cũng là người đèn sách, "biết đọc vỡ nghĩa sách thánh hiền". Là người lương thiện, tử tế, lại có chữ thánh hiền bồi đắp cho "thiên lương" nảy nở tốt đẹp, ông ta yêu đến say mê cái đẹp, "cái sở nguyện của viên quan coi ngục này là có một ngày kia được treo ở nhà riêng mình một đôi câu đối do tay ông Huấn Cao viết".

Nhưng sự đời run rủi, và "ông trời nhiều khi chơi ác, đem đày ải những cái thuần khiết vào giữa một đống cặn bã. Và những người thẳng thắn lại phải ăn đời ở kiếp với lũ quay quắt", quản ngục sa vào chỗ tối tăm,phẩm chất từ đó đã hoen ố đi ít nhiều. Giữa chốn tù ngục hầu như chỉ tồn tại hai thứ : cái ác, cái xấu, tàn nhẫn, lừa lọc và những nỗi đau khổ, tuyệt vọng. Tình cờ, viên quản ngục gặp được ông huấn Cao, gặp thần tượng của mình, gặp trong hoàn cảnh cực kì éo le : giữa chốn ngục thất, thần tượng của ông giờ đây lại là một tử tù, còn ông là cai ngục. Một tình huống đầy kịch tính được mở ra: ở bình diện xã hội, họ là những kẻ đối địch nhau; ở bình diện nghệ thuật, họ lại là tri âm, tri kỉ của nhau. Kẻ cầm đầu cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình lại là một nghệ sĩ tài hoa tầm cỡ "thiên hạ đệ nhất thư pháp", kẻ đại diện cho luật pháp của triều đình lại là người có "tấm lòng biệt nhỡn liên tài"' ngưỡng mộ tài thư pháp ấy. Cuộc "kì ngộ" khiến cho lòng yêu cái đẹp trong quản ngục sống dậy mãnh liệt tới mức ông có thể bất chấp cả tính mạng và địa vị, mong sao có được mấy chữ của ông Huấn.

Người đọc hồi hộp theo dõi từ đầu chí cuối tác phẩm, không biết quản ngục có xinh nổi chữ của ông Huấn hay không? Nhân vật quản ngục bị đặt vào một thử thách khá gay go quyết liệt. Mấy ngày ngắn ngủi ông Huấn Cao tạm bị giam trong ngục tử tù của y, quản ngục luôn sống trong tình trạng vô cùng căn thẳng, hồi hộp. Y thừa biết tính ông Huấn "vốn khoảng, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ". Làm sao đây, chỉ trong ít ngày để có thể lấp đầy khoảng cách giữa "cai ngục" và "tử tù", để thành "tri kỉ" của ông Huấn? "Viên quản ngục khổ tâm nhất là có một ông Huấn Cao trong tay mình, dưới quyền mình mà không biếtlàm thế nào mà xin được chữ. Không can đảm giáp lại mặt một người cách xa y nhiều quá, y chỉ lo mai mốt đây, ông Huấn bị hành hình mà không kịp xin được mấy chữ, thì ân hận suốt đời mất". Mặt khác, viên quản ngục luôn luôn phải dò xét, đề phòng cả bọn thuộc hạ, ông sợ "tên bát phẩm thơ lại này đem cáo giác với quan trên thì khó mà ở yên", ông phải "dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu".

Nhân vật viên quản ngục được xây dựng với bút pháp giàu chất hiện thực, gần với cuộc đời hơn, thật hơn.Và chính ở đây thể hiện tài năng nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Đọc truyện, người đọc như thấy hiện ra trước mắt dáng đi, điệu đứng, lời ăn tiếng nói của viên quản ngục này. Lúc ở công đường, dáng điệu của yrõ bệ vệ, quan cách, oai phong, trầm tĩnh, rõ là chu đáo, cần mẫn trong công việc. Tiếp được công văn để lĩnh nhận sáu tên tù án chém, ông ta đọc tên từng người và dừng lại ở cái tên Huấn Cao, rồi hỏi viên thơ lại để xác minh cho rõ. Nhân vật viên quản ngục không chỉ là kẻ biết thi hành phận sự, cần mẫn, tận tụy, mà còn là nhân vật có đời sống nội tâm sâu sắc. Có lúc khuôn mặt tỏ rõ sự nghĩ ngợi đăm chiêu, "ngục quan băn khoăn ngồi bóp thái dương", "người ngồi đấy, đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ".

Trong nhận xét rất tinh tế của người dẫn truyện thì viên quản ngục có "tính cách dịu dàng và lòng biết giá người". Ông được coi "là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ", là "cái thuần khiết" bị đày ải "vào giữa một đống cặn bã", là "người thẳng thắn lại phải ăn đời ở kiếp với lũ quay quắt". Là quản ngục, nhưng ông ta cũng chính là tù nhân chung thân của cái nhà tù do ông cai quản. Cái danh, cái lợi, trách nhiệm, bổn phận của một ngục quan là những thứ gông cùm, xiềng xích vô hình xiết chặt tâm hồn quản ngục suốt đời. "Lũ người quay quắt", cái "đống cặn bã" bao quanh ông chẳng khác gì nơi buồng tối giam tử tù "một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián". Đã có lúc, ngục quan thấm thía thân phận lạc loài, cô đơn giữa chốn tù ngục của chính mình, y than thở một mình : "Có lẽ lão bá này, cũng là một người khá đây. Có lẽ hắn cũngnhư mình, chọn nhầm nghề mất rồi". Nếu như bi kịch của ông Huấn là bi kịch của người anh hùng thất thế, thất thế nhưng vẫn kiêu hùng, lẫm liệt ; thì bi kịch của ngục quan là bi kịch lầm đường. kẻ lầm đườnglạc lối, may thay, vẫn còn có lương tri, lương năng, còn có "lòng biệt nhỡn liên tài", còn có khát vọng giải thoát. Y tôn thờ cái đẹp, say mê cái đẹp để hi vọng tự giải thoát. Lúc ngục quan gặp huấn Cao thì "đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu", "bộ mặt tư lự" đã hằn nhiều nếp nhăn của cuộc đời "tù nhân" nhọc nhằn, nhưng khát vọng giải thoát biểu hiện ở khát vọng hướng tới cái đẹp vẫn mãnh liệt vô cùng. Âm ỉ bấy lâu, nay nó bùng cháy lên thành lửa ngọn. Ngục quan tự hạ mình xuống trước tử tù, nhẫn nhục chấp nhận sự "khinh bạc đến điều" của ông Huấn. Y không oán thù, y biết người ta, "y cũng thừa hiểu những người chọc trời quấy nước, đến trên đầu người ta, người ta cũng còn chẳng biết có ai nữa, huống chi cái thứ mình chỉ là một kẻ tiểu lại giữ tù". Về bản chất, đó là sự ngưỡng mộ trước cái đẹp một cách hoàn toàn tự nguyện. Hành động biệt đãi ông Huấn cũng là xuất phát từ lòng say mê đó. Nhưng đến cuối tác phẩm thì không chỉ còn là chuyện say mê, tôn thờ mấy cái chữ đẹp nữa, mà cao hơn thế, đó là sự trân trọng, tôn thờnhân cách cao quý của một bậc tài danh. Bị cái đẹp và nhân cách cao thượng của ông Huấn thuyết phục, viên quản ngục thực sự cảm động cũng giống như ông Huấn Cao đã cảm động trước "sở thích cao quý" và "tấm lòng biệt nhỡn liên tài" của ngục quan. Đó là điểm gặp gỡ để trở thành tri âm, tri kỉ của hai con người cách nhau quá xa về vị trí xã hội. Sự tri kỉ ấy được đánh dấu bằng dòng lệ và tiếng nói nghẹn ngào :"Kẻ mê muội này xin bái lĩnh" và kèm theo một cái vái.

Vận mệnh nghệ thuật của tính cách ông Huấn Cao đã kết thúc cùng với sự kết thúc của thiên truyện ; trong khi đó, vận mệnh vẫn còn tiếp tục ở nhân vật viên quản ngục : người đọc có thể tin rằng sau những lời khuyên bảo ân cần của ông Huấn, viên quản ngục đã luống tuổi ấy sẽ từ bỏ nghề bất nhân về quê ở để giữ thiên lương cho trong sạch, lành vững.

Nhân vật viên quản ngục là một sáng tạo rất mực sinh động của Nguyễn Tuân, để vừa tô đậm vẻ đẹp lí tưởng của nhân vật Huấn Cao, lại vừa thể hiện vẻ đẹp của một con người đang được dắt dẫn bởi cái đẹp và cái thiện. Đây là kiểu sáng tạo nhân vật rất mới trong văn học hiện đại Việt Nam, cái cách để cho nhân vật tự tạo tính cách.

Bài mẫu số 3: Vẻ đẹp của viên quản ngục trong bài văn chữ người tử tù

Nguyễn Tuân viết truyện Chữ người tử tù năm 1939 đăng trên tạp chí Tao Đàn, năm 1940, in trong tác phẩm Vang bóng một thời. Đoản văn này có khoảng 2800 chữ, xứng đáng là một tờ hoa, trang hoa đích thực. "Trong hoàn cảnh đề lao, người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc thì tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay của viên quản ngục này là một âm thanh trong trẻo chen giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loan xô bồ." Đây là những nhận xét về nhân vật viên quản ngục trong truyện ngắn "Chữ người tử tù". Bên cạnh Huấn Cao - tử tù cho chữ thì nhân vật viên quản ngục - người xin chữ cũng đã được Nguyễn Tuân miêu tả một cách đặc sắc, đầy ấn tượng.

Ngục quan có một ngoại hình ưa nhìn. Đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Bộ mặt tư lự, nhăn nheo, có một đời sống nội tâm sâu sắc, cả nghĩ. Sau khi nhận được phiến trát của Sơn Hưng Tuyên Đốc bộ đường về chuyện nhận sáu tên tử tù, trong đó có Huấn Cao, người đứng đầu bọn phản nghịch lại có tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đã làm cho ngục quan nghĩ ngợi. Hình ảnh ngục quan thao thức giữa đêm khuya khi đĩa đầu sở đã vợi lần mực dầu, lúc đầu thì tư lự, càng về khuya thì trên mặt ông chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ. Việc nhận tù sắp tới đã gây ra nhiều xáo động ghê gớm trong tâm tư vị ngục quan này. Ông là một con người từng trải, có tính cách dịu dàng khác hẳn với những kẻ sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc trong chốn đề lao.

Quản ngục không phải là một hung thần với bàn tay vấy máu. Ông cũng là một nhà Nho biết đọc vỡ nghĩa sách thánh hiền có nhiều đức độ. Kín đáo và thận trọng trong cử chỉ, ngôn ngữ. Cách dò hỏi viên thư lại về tử tù: "Tôi nghe ngờ ngợ Huấn Cao...". Qua câu nói của viên thơ lại, ông nghĩ: có lẽ lão bát này cũng là một người khá đây (...). Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay vô tình. Ngục quan muốn biệt đãi Huấn Cao, nhưng vẫn sợ viên thơ lại cáo giác nên ông rất cảnh giác, thận trọng: để mai ta dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu.

Làm quản ngục có thể thét ra lửa, bộ hạ tay chân là bọn côn đồ "lũ quay quắt, tàn nhẫn, lừa lọc" nhưng ông lại khác lạ. Tính cách thì dịu dàng, tấm lòng thì nhân hậu, bao dung biết giá người, biết trọng người ngay. Lúc nhận tù, ngục quan thật đáng trọng, với cặp mắt hiện lành, với lòng kiêng nể được giữ kín đáo, lại còn có biệt nhỡn đối với Huấn Cao. Trước thái độ nhâng nháo, hách dịch, tàn nhẫn của bọn lính ngục, ông chỉ nhẹ nhàng mà nghiêm trang nói: "việc quan, ta đã có phép nước. Các chú chớ nhiều lời".

Văn chương lãng mạn tiền chiến thường sử dụng thủ pháp tương phản đối lập để làm nổi bật nghịch lí của hoàn cảnh, bi kịch của số phận. Nguyễn Tuân cũng vậy, qua hình ảnh nhận tù, đã tương phản giữa ngục quan với lũ lính ngục, đối lập cái thuần khiết với cái cặn bã, giữa người có tâm điền tốt với lũ quay quắt. Qua đó làm nổi bật nhân cách tốt đẹp của quản ngục, khác nào "âm thanh trong trẻo chen giữa một bản đàn đều hỗn loạn, xô bồ".

Mọi cái tốt đẹp và cái xấu xa đều được bộc lộ ở hành động. Nửa tháng tử tù Huấn Cao sống trong trại giam đã được thầy quản biệt đãi như một thượng khách. Trước mỗi bữa cơm tù, Huấn Cao được dâng rượu với thức nhắm; đó là món quà mà viên quản ngục biếu tử tù dùng cho ấm bụng. Sự biệt đãi ấy đã thể hiện thái độ tâm phục, lòng biết giá người và trọng người ngay của ngục quan đối với Huấn Cao.

Xưa nay, bậc quân tử lấy chữ lễ trọng giao tiếp, tự biết mình và biết người trong quan hệ. Tiếp cận với tử tù, quản ngục chân thành ngỏ ý: "... Ngài có cần thêm gì nữa xin cho biết. Tôi sẽ cố gắng chu tất...". Ngục quan liền bị tử tù nặng lời khinh bạc xua đuổi: "Ta chỉ muốn có một điều là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây". Trước tình huống ấy, người nắm uy quyền trong tay rất bình tĩnh, không nổi trận lôi đình để trả thù, không giở trò tiểu nhân để thị oai. Ngục quan chỉ lễ phép lui ra sau khi nói: "Xin lĩnh ý". Huấn Cao và bạn tù của ông vẫn được tiếp tục biệt đãi, cơm rượu lại có phần hậu hơn trước. Tại sao ngục quan lại xử sự như thế? Vì xét về vị thế, ông ta chỉ tự coi mình là kể tiểu lại giữ tù, còn Huấn Cao là một anh hùng tài tử đầu đội trời, chân đạp đất, chọc trời khuấy nước nổi danh trong thiên hạ về cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp. Vả lại, quản ngục còn hi vọng chờ cho Huấn Cao dịu bớt tính nết để xin chữ. Nếu được Huấn Cao cho chữ thì ông rất mãn nguyện. Nguyễn Tuân đã làm nổi bật bao phẩm chất của quản ngục: bình tĩnh, lễ độ, nhẫn nhục. Quản ngục đã lấy câu châm ngôn của cổ nhân để ứng xử: "Tiểu bất nhẫn bất thành đại sự". Ngục quan không lớn vì quyền uy mà đẹp ở nhân cách, ở tâm thế của một kẻ sĩ biết đọc vở nghĩa sách thánh hiền.

Ngục quan có một tâm hồn trong sáng thanh cao, biết trọng người tài và rất yêu cái đẹp. Mặc dù đã chọn nhầm nghề,nhưng thiết nghĩ trên cõi đời này đã có chúa ngục nào có cái sở nguyện cao quý như ông? Cái ao ước của ông thật thanh cao, sang trọng. Ông ao ước có một ngày nào đó được treo ở nhà riêng câu đối do chính tay Huấn Cao viết. Ông say mê, khao khát vì chữ Huấn Cao đẹp và vuông lắm. Với viên quản ngục, có vinh hạnh nào hơn nếu có được chữ ông Huấn Cao mà treo, đó là một báu vật trên đời. Vì thế, khi chưa xin được chữ, quản ngục sống trong tâm trạng đầy bi kịch. Nỗi khố tâm của ông là có Huân Cao trong tay, dưới quyền mình mà không dám giáp mặt vì ông cảm thấy nhân cách tử tù xa cách ông quá nhiều, ông càng khổ tâm, lo lắng hơn khi biết chỉ vài ngày nữa Huấn Cao sẽ bị hành hình; nếu không xin được chữ thì ông ân hận suốt đời. Có thể nói đó là một bi kịch cao quý được Nguyễn Tuân cảm nhận ở phương diện văn hóa nghệ thuật.

Trước khi ra pháp trường, qua lời viên thơ lại, Huân Cao thấu hiểu nỗi lòng của viên quản ngục, đã nói: "Ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của các người. Nào ta có biết đâu một người như thầy Quản đây mà lại có sở thích cao quý như vậy. Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tâm lòng trong thiên hạ". Chính nhân cách cao quý của ngục quan đã làm Huấn Cao xúc động và quý trọng. Cảnh cho chữ diễn ra trong phòng giam tử tù là sự kì ngộ giữa khách anh hùng tài tử với kẻ biệt nhỡn liên tài. Trước cái đẹp của thư pháp, ngục quan đã trở thành tri âm, tri kỉ của tử tù. Ngục quan khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu trên ô chữ và lắng nghe lời khuyên chân thành của tử tù nên lui về quê nhà để giữ lấy thiên lương trong sạch, rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ngục quan đã vái người tù một vái và nói qua dòng nước mắt: "Kẻ mê muội này xin bái lĩnh". Tất cả đã thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của ngục quan dưới ánh sáng của thư pháp và thiên lương.

Cảnh cho chữ thật cảm động. Nhân vật quản ngục là một trong những thành công của Nguyễn Tuân trong nghệ thuật miêu tả và xây dựng nhân vật ở phương diện tài hoa nghệ sĩ rất độc đáo. Yêu cái đẹp với tấm lòng biệt nhỡn liên tài là tính cách, tâm hồn của ngục quan. Ngoại hình, ngôn ngữ, tâm tư tình cảm đến cử chỉ, hành động của ngục quan đã được Nguyễn Tuân miêu tả với tất cả sự chắt lọc của một ngòi bút tài hoa, đã làm thể hiện lên một con người có cốt cách tốt đẹp: "nhất sinh đê thủ bái mai hoa" - không cúi đầu trước cường quyền, chỉ cúi đầu trước hoa mai, trước cái đẹp trong đời.

Có thể nói, nhân vật quản ngục là con người tài hoa, con người thức tỉnh, con người vang bóng trong Vang bóng một thời của Nguyễn Tuân.

https://thuthuat.taimienphi.vn/ve-dep-cua-vien-quan-nguc-trong-bai-van-chu-nguoi-tu-tu-40786n.aspx