Phân tích đánh giá nội dung và hình thức một tác phẩm văn xuôi trong Ngữ văn 10 Cánh Diều, tập 2

Yêu cầu: Phân tích, đánh giá nội dung và hình thức một trong các tác phẩm văn xuôi đã học trong Ngữ văn 10 Cánh Diều, tập hai.

Dàn ý và bài văn mẫu Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện lớp 10 hay nhất

Đề bài: Viết bài văn phân tích, đánh giá nội dung và hình thức truyện ngắn Người ở bến sông Châu.

I. Dàn ý bài viết phân tích, đánh giá nội dung và hình thức "Người ở bến sông Châu":

1. Mở bài:
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Sương Nguyệt Minh
- Giới thiệu về truyện ngắn "Người ở bến sông Châu"
2. Thân bài:
a. Nội dung chính, chủ đề
- Nội dung chính: Truyện ngắn viết về sự trở về của Mây - cô chiến sĩ quân y đã sống và chiến đấu trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm tháng chống Mỹ. Lần trở về, cô mang theo niềm vui sum họp gia đình, bè bạn và viết tiếp tình yêu với San. Thế nhưng nỗi đau lại nhân đôi khi cô tận mắt chứng kiến người yêu đi lấy vợ còn bản thân vẫn sống với nỗi đau mang từ chiến trường trở về.
- Chủ đề: Con người thời hậu chiến.
b. Nỗi đau về thể xác và tinh thần của con người sau chiến tranh:
- Nỗi đau về thể xác:
+ Dì Mây vì chắn cửa hầm cứu thương binh đã bị đạn phạt mất một chân.
+ Trước khi ra đi, dì Mây có mái tóc dài và mượt, khi trở về rụng nhiều, xơ và thưa.
+ Thím Ba đun te vướng bom bi rồi mất.
- Nỗi đau về tinh thần:
+ Sự chia li, mất người yêu: Ngày dì Mây trở về cũng là ngày chú San đi lấy vợ.
+ Thằng Cún mồ côi mẹ.
+ Trở về từ chiến tranh, Mây sống bơ vơ lạc lõng với một tâm hồn rỉ máu.
c. Vẻ đẹp phẩm chất của con người:
- Lòng cao thượng, bao dung, lòng vị tha:
+ Dì Mây không oán trách chú San mà bằng lòng đón nhận, chúc phúc cho hai vợ chồng.
+ Dì kiên quyết từ chối lời đề nghị của chú.
- Lòng nhân hậu, yêu thương con người:
+ Sẵn sàng xả thân cứu người trong cuộc chiến.
+ Chở đò cho ông nhưng không lấy tiền của đám học sinh.
+ Sẵn sàng yêu thương, chăm sóc bé Cún.
- Lòng kiên định, chiến thắng hoàn cảnh:
+ Bị mất một chân nhưng vẫn giúp ông chèo đò, kiếm sống.
d. Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của truyện:
- Giá trị hiện thực: Phản ánh cuộc sống con người sau chiến tranh. Lên án, tố cáo tội ác của chiến tranh đối với người dân vô tội.
- Giá trị nhân đạo: Truyện là bức thông điệp lớn về lòng yêu thương, sự bao dung, vị tha giữa con người với con người. Ca ngợi phẩm chất con người thời hậu chiến, đặc biệt là người phụ nữ.
3. Kết bài:
- Đánh giá khái quát về đặc sắc nội dung và nghệ thuật.
- Thái độ tác giả.
 

II. Bài viết mẫu phân tích, đánh giá nội dung và hình thức truyện ngắn Người ở bến sông Châu:

Sương Nguyệt Minh là một nhà văn chiến sĩ, dù đến với văn chương khá muộn song những tác phẩm của ông đều mang tới góc nhìn mới mẻ cho người đọc khi viết về số phận con người. Có ý kiến cho rằng: "Nếu như có thể nếm được, thì các truyện ngắn của Sương Nguyệt Minh đều có vị ngọt và cay. Đó là vị ngọt của phong cảnh làng quê của trăng nước, tình người, vị cay xót của số phận con người", và "Người ở bến sông Châu" là một câu chuyện như thế.

Ẩn đằng sau bức tranh bình dị về cuộc sống hòa bình của nhân dân ta thời hậu chiến, Sương Ngọc Minh gửi lại đó những trăn trở khắc khoải về số phận những con người. Chiến tranh đã qua đi từ lâu song hệ lụy để lại sẽ còn mãi. Bình yên đất nước cũng không thể khiến lòng người bình yên. Dẫu vậy, con người ta vẫn phải sống, vẫn phải bước tiếp để vượt qua nghịch cảnh.

"Người ở bến sông Châu" kể câu chuyện ngày trở về của Mây - một nữ quân y sĩ dũng cảm. Trước khi ra chiến trường, Mây vẫn còn là một cô thiếu nữ xinh đẹp với nước da hồng hào và mái tóc mềm mượt chảy dài như suối, mẹ Mai bảo: "Ngày xưa dì đẹp nhất làng." Ấy thế mà ngày trở về, mái tóc ấy rụng nhiều, xơ và thưa đi. Mây cũng mất đi một bên chân do mảnh găm của đạn khi che chở cho một thương binh. Có thể thấy, chiến tranh đã cướp đi của Mây những năm tháng tươi đẹp của tuổi trẻ, cướp đi tuổi xuân, cướp đi cả một phần trên cơ thể.Chiến tranh còn khiến cho bao gia đình rơi vào cảnh chia lìa, li tán, tước đoạt mạng sống của những người dân vô tội. Thím Ba vốn không trực tiếp tham gia chiến trường, ấy thế mà vẫn phải bỏ mạng bởi những tàn dư mà của chiến tranh. Thím đun te vướng bom bi rồi mất, để lại thằng Cún còn nhỏ đã mồ côi mẹ, nhờ dì Mây nuôi. Bởi vậy, bom đạn chiến tranh có thể qua đi nhưng nỗi đau ở lại đâu dễ gì bù đắp được.

Không chỉ vậy, chiến tranh còn gây ra bao nỗi đau cho tâm hồn dì Mây. Chiến tranh gây ra bi kịch, gây ra hiểu lầm không đáng có, khiến chú San và gia đình ở quê tưởng Mây đã tử trận. Thế rồi chú San lấy vợ - ngay trong ngày Mây trở về. Và thế là, niềm hạnh phúc trong ngày trở về của dì Mây chẳng tày gang. Tình huống thật trớ trêu khi dì Mây và vợ chồng chú San chỉ cách nhau một hàng dâm bụt. Dù còn rất yêu nhưng Mây kiên định "Đằng nào cũng chỉ một người đàn bà khổ" và quyết định chúc phúc cho chú San và cô Thanh. Mãi sau này, nhân vật chú Quang - người từng được Mây cứu giúp - xuất hiện và dành tình cảm cho Mây. Ngay cả thế, dì vẫn mang đầy những mặc cảm và tự ti về bản thân để rồi từ chối đón nhận hạnh phúc.

Đau khổ là vậy nhưng con người vẫn phải sống và chiến đấu đến tận cùng. Ở dì Mây sáng ngời tấm lòng vị tha, cao thượng. Cô kiên quyết từ chối lời đề nghị sẽ làm lại từ đầu của chú San, nhận lấy đau khổ thua thiệt về mình, nhường lại hạnh phúc cho người khác. Kể từ ngày đó, Mây dù buồn ngẩn ngơ song vẫn cố gắng vượt qua nghịch cảnh và cố gắng làm điều tốt đẹp cho cuộc sống. Mây "khoác ba lô ra lều cỏ" phụ cha chèo đò, đưa lũ trẻ đi học chẳng lấy tiền. Vợ San khó sinh, "thai ngôi ngược lại tràng hoa quấn cổ". Tình hình nguy cấp, Mây vẫn bản lĩnh cứu người. Ở Mây lấp lánh vẻ đẹp nhân hậu của một người phụ nữ. Đồng thời, cô cũng sở hữu sự bản lĩnh và lòng dũng cảm của một người lính đi ra từ chiến trường. Và trái tim ấy, một lần nữa lại rỉ máu trong tiếng khóc "nghe xót ra, tủi hờn, xen lẫn niềm ao ước, chờ mong và vui buồn lẫn lộn". Thím Ba mất đi, Mây nhận nuôi thằng Cún và quyết định sống một cuộc đời lặng lẽ trong ngôi nhà tình thương dựng ngay trên căn lều cũ.

Cuối truyện, tác giả có nhắc đến một sự thay đổi nhỏ trong tiếng ru của Mây "lúc đầu trầm lắng, nghèn nghẹn, xót xa, sau êm ái, trong sáng, mênh mang, ngân nga sâu lắng thận sâu thẳm con tim". Phải chăng tiếng ru cũng là tiếng lòng. Ban đầu, tiếng ru vẫn chất chứa những nỗi buồn mênh mang về những đau khổ đã qua và về cả những khát khao bất thành trong hiện tại nhưng rồi lại trong sáng lên, mênh mang thêm như ngầm chấp nhận số phận. Dù thế nào, chúng ta vẫn phải sống tiếp.

Thành công nhất của truyện ngắn phải kể đến góc nhìn độc đáo của Sương Nguyệt Minh khi viết về số phận người phụ nữ thời hậu chiến. Nhà văn đã chú ý và khai thác vẻ đẹp phẩm chất ẩn sâu bên trong họ từ những trắc trở, thăng trầm. Tác giả xây dựng được tình huống độc đáo, tạo nút thắt cho câu chuyện, đồng thời để nhân vật bộc lộ phẩm chất, tính cách một cách tự nhiên nhất.

Chiến tranh qua đi nhưng nỗi đau thì còn mãi. Dù có đau khổ, người lính vẫn phải sống - sống cao thượng và bao dung. Truyện ngắn "Người ở bến sông Châu" gợi cho ta về tội ác của chiến tranh để ta biết trân trọng sự hi sinh của lớp người đi trước. Đồng thời, nhắc ta biết yêu thương những người xung quanh.

Phân tích đánh giá nội dung và hình thức một tác phẩm văn xuôi trong Ngữ văn 10 Cánh Diều, tập 2 hay nhất

Đề bài: Viết bài văn phân tích, đánh giá nội dung và hình thức đoạn trích "Hồi trống cổ thành"
 

I. Dàn ý Viết bài văn phân tích, đánh giá nội dung và hình thức đoạn trích "Hồi trống cổ thành"

1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả La Quán Trung.
- Giới thiệu về tiểu thuyết "Tam quốc diễn nghĩa" với đoạn trích "Hồi trống cổ thành".
2. Thân bài:
2.1. Phân tích tác phẩm:
2.1.1. Nội dung:
a. Nội dung chính của "Tam quốc diễn nghĩa" và vị trí của đoạn trích:
- "Tam quốc diễn nghĩa" là bộ tiểu thuyết lịch sử dài 120 hồi. Tác phẩm chủ yếu kể lại quá trình hình thành, phát triển và diệt vong của ba tập đoàn phong kiến Tào Ngụy, Lưu Thục và Tôn Ngô trong gần 100 năm (184 - 280) của nước Trung Hoa cổ.
- Vị trí đoạn trích:
+ Thuộc hồi thứ 28.
+ Quan Công đưa theo hai chị dâu trốn từ doanh trại của Tào Tháo sang Cổ Thành đoàn tụ cùng Trương Phi.
b. Hoàn cảnh gặp gỡ của Trương Phi và Quan Công:
- Không gian: Trước cổng Cổ Thành
- Trương Phi mang một nghìn quân ra cổng thành định đánh Quan Công.
c. Sự hiểu lầm giữa Trương Phi và Quan Công:
- Trương Phi cho rằng Quan Công, cho rằng Quan Công phản bội Lưu Bị, quy hàng Tào Tháo. Lập luận luận tội Quan Công.
- Trương Phi đem quân định đánh Quan Công.
- Quan Công và hai chị dâu hết lời giải thích nhưng Trương Phi không tin, cho rằng Quan Công lừa bắt mình.
- Trương Phi ra điều kiện trong 3 hồi trống, Quan Công phải chém được Sái Dương, quân của Tào Tháo để tỏ lòng thực.
d. Hiểu lầm được gỡ bỏ
- Quan Công chém được tên tướng trong 1 hồi trống. Bắt lại một tên lính của Tào Tháo, kể hết nông nổi cho Trương Phi nghe.
- Trương Phi được hóa giải hiểu lầm, mời Quan Công và hai chị vào thành.
e. Nhận xét về đặc điểm tính cách nhân vật Trương Phi và Quan Công
- Trương Phi: nóng nảy, bộc trực, trọng tình nghĩa.
- Quan Công: điềm tĩnh, mềm mỏng song cũng dứt khoát, kiên quyết.
2.1.2. Nghệ thuật:
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình với tính cách điển hình.
+ Ngôn ngữ giản dị.
+ Cách kể chuyện sinh động, sử dụng nhiều lối cổ, văn biền ngẫu.
+ Xây dựng tình huống truyện kịch tính.
2.2. Đánh giá thành công của tác giả trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật:
- Tác phẩm mang giá trị lịch sử to lớn:
+ Tái hiện, phản ánh tình hình chính trị phức tạp của Trung Hoa thời Tam quốc.
+ Thể hiện khát vọng của nhân dân về một xã hội thống nhất, hòa bình thịnh trị.
+ Thể hiện cái nhìn, sự đánh giá về con người và những giá trị đạo đức tốt đẹp.
- Tác phẩm mang giá trị nghệ thuật to lớn:
+ Xây dựng hệ thống nhân vật đồ sộ mà không hề trùng lặp.
+ Tái hiện hàng loạt cuộc chiến một cách chân thực.
+ Sự kết hợp các yếu tố chính sử, dã sử theo phương pháp "bảy phần thực, ba phần hư".
3. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị nội dung và đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích.
 

II. Bài mẫu viết bài văn phân tích, đánh giá nội dung và hình thức đoạn trích "Hồi trống cổ thành" tham khảo

"Tứ đại danh tác" của Trung Hoa bao gồm "Tam quốc diễn nghĩa", "Thủy Hử", "Tây du kí" và "Hồng lâu mộng". Đây đều là những tác phẩm văn học cổ điển lừng danh của đất nước tỉ dân, mang đến bao giá trị tốt đẹp cho xã hội. Trong số đó, tôi thấy đặc biệt ấn tượng với đoạn trích "Hồi trống Cổ Thành" trong tiểu thuyết "Tam quốc diễn nghĩa". Đoạn trích tuy ngắn gọn nhưng đã bao hàm được phần nào tư tưởng cũng như tài năng của tác giả khi xưa.

"Tam quốc diễn nghĩa" là bộ tiểu thuyết lịch sử dài 120 hồi. Tác phẩm chủ yếu kể lại quá trình hình thành, phát triển và diệt vong của ba tập đoàn phong kiến Tào Ngụy, Lưu Thục và Tôn Ngô trong gần 100 năm (184 - 280) của nước Trung Hoa cổ. "Hồi trống Cổ Thành" thuộc hồi thứ 28. Đoạn trích đã diễn tả lại cuộc hội ngộ giữa hai huynh đệ Quan Công và Trương Phi. Nội dung của nó có thể được tóm gọn lại bằng hai câu: "Chém Sái Dương anh em hòa giải/Hồi Cổ Thành tôi chúa đoàn viên".

Trước hết, có thể thấy hoàn cảnh gặp gỡ của Quan Công và Trương Phi khá đặc biệt. Sau một thời gian phải chia li, mỗi người một ngả, nay nghe được tin về Lưu Bị, Vân Trường lập tức đưa hai chị dâu chạy trốn khỏi doanh trại của Tào. Tình cờ, họ đi qua Cổ Thành - nơi Trương Phi vừa chiếm đóng. Trái ngược với sự mừng rỡ khi đoàn tụ của Quan Công, Trương Phi lại tức giận, một mực mang quân ra đòi chém người anh em "kết nghĩa vườn đào" của mình. Hoàn cảnh bất ngờ và éo le ấy chính là cơ hội để các nhân vật bộc lộ tính cách cũng như những phẩm chất đáng quý của bản thân.

Lí do cho việc Trương Phi dẫn quân đánh Quan Công chính là vì sự hiểu lầm. Phi cho rằng anh mình đã hàng Tào. Mặc kệ lời giải thích của hai chị dâu và Tôn Càn, Phi vẫn một mực buộc tội phản bội, bất nghĩa cho Quan Vũ, cho rằng: "Trung thần thà chịu chết chứ không chịu nhục. Có lẽ đâu đại trượng phu lại thờ hai chủ". Đến cả cách xưng hô giữa hai người cũng thay đổi. Trong khi Quan Công vẫn dùng "anh" - "em" thân thiết, hết mực nhẫn nhịn, thanh minh cho bản thân thì Trương Phi lại xưng "mày" - "tao" và không ngừng tấn công về phía anh mình.

Mâu thuẫn được đẩy lên tới đỉnh điểm khi Sái Dương - tên tướng bên Tào xuất hiện. Nó khiến cảm xúc tức giận của Trương Phi bùng nổ, làm hiểu lầm giữa hai anh em thêm sâu sắc. Tuy vậy, bằng sự anh dũng và lí trí của mình, Quan Công đã tận dụng cơ hội này để chứng tỏ sự liêm khiết của bản thân. Hai người giao kèo rằng Vân Trường phải chém tên tướng giặc trong ba hồi trống, nhưng chỉ chưa hết một hồi thì đầu Sái Dương đã nằm trên đất. Với sự giải thích của tên lính bắt được cùng những lời của hai chị dâu, hiểu lầm đã được hóa giải. Lúc đó Trương Phi mới nhận ra mình đã trách sai Quan Vũ, liền quỳ sụp xuống lạy anh.

Qua những hành động và lời nói, độc giả đã thấy được rất rõ tính cách, phẩm chất của các nhân vật. Trương Phi tuy nóng nảy, bộc trực nhưng rất trọng tình nghĩa, sẵn sàng nhận lỗi của mình. Quan Công lại mềm mỏng, điềm tĩnh hơn nhưng cũng vô cùng kiên quyết, dứt khoát. Sự đối lập này không những không khiến người này bị mờ nhạt hơn so với người kia mà còn hỗ trợ, làm nổi bật lẫn nhau. Từ đó, tác giả đã mang đến bao giá trị đạo đức vô cùng tốt đẹp. Đó là tấm lòng kiên trung, tình huynh đệ gắn kết, keo sơn cùng sự mưu trí, dũng cảm của những người anh hùng trong thời loạn lạc.

Không chỉ thành công về mặt nội dung, tác phẩm còn rất xuất sắc ở phương diện nghệ thuật. Các nhân vật được thể hiện chủ yếu qua hành động và lời nói, trở thành kiểu nhân vật điển hình với những tính cách điển hình. Tình huống truyện được xây dựng gay cấn, kịch tính, tạo sức hấp dẫn và thu hút trí tò mò của độc giả. Bằng ngôn ngữ giản dị cùng lối văn biền ngẫu, tác phẩm đã trở nên rất dễ để tiếp nhận.

Để làm nên thành công của tác phẩm, ta không thể không thừa nhận tài năng của tác giả. Bằng ngòi bút tài hoa của mình, nhà văn đã tái hiện lại xã hội Trung Hoa thời Tam quốc. Bộ tiểu thuyết nói chung và đoạn trích "Hồi trống Cổ Thành" nói riêng đã phản ánh rất chân thực những biến động của lịch sử và chính trị giai đoạn đó. Vì là một tác phẩm viết về lịch sử, ta đã thấy sự kết hợp hết sức tài tình giữa yếu tố chính sử và dã sử. Phương pháp kể "bảy phần thực, ba phần hư" đã giúp bộ tiểu thuyết bớt đi những phần khô khan. Qua đó, độc giả cũng cảm nhận được nhiều hơn về ý nghĩa, thông điệp mà tác phẩm mang lại. Không chỉ dùng để phản ánh thực trạng xã hội, ta còn thấy được khát vọng của nhân dân về một quốc gia thống nhất, hòa bình thịnh trị. Ngoài ra, đó còn là quan điểm, cái nhìn, đánh giá về những giá trị đạo đức tốt đẹp như: lòng dũng cảm, sự mưu trí, lòng trung nghĩa,... được thể hiện rất rõ qua hình tượng các nhân vật Quan Công và Trương Phi. Tất cả các yếu tố đó gộp lại đã tạo nên một tác phẩm thành công, vang danh suốt hàng thế kỉ.

Với tầm ảnh hưởng của mình, "Hồi trống Cổ Thành" nói riêng và "Tam quốc diễn nghĩa" nói chung đã và đang tạo sức hút đối với độc giả mọi thế hệ. Giá trị tốt đẹp mà tác phẩm mang lại cho cộng đồng vẫn luôn được lưu giữ, trân trọng đến tận ngày hôm nay. Dễ hiểu khi nó được coi là một trong những "danh tác" nổi tiếng của nhân loại.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-danh-gia-noi-dung-va-hinh-thuc-mot-tac-pham-van-xuoi-trong-ngu-van-10-canh-dieu-tap-2-74703n.aspx
Qua mẫu trên, Taimienphi,vn hi vọng em đã có thêm ý tưởng để hoàn thành bài viết của mình. Đừng quên phân tích kĩ những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm để bài làm thêm chi tiết nhé. Hãy thường xuyên ghé qua Taimienphi.vn để cập nhật thêm nhiều chủ đề, văn mẫu lớp 10 mới như:
- Giới thiệu, đánh giá nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật Trương Phi và Quan Công
- Phân tích và đánh giá nhân vật dì Mây