Spyware (phần mềm gián điệp) là phần mềm không mong muốn xâm nhập vào máy tính của bạn, đánh cắp dữ liệu sử dụng Internet và nhiều thông tin nhạy cảm khác. Spyware cũng được coi là một loại phần mềm độc hại, được thiết kế để xâm nhập và âm thầm phá hủy máy tính của bạn. Nó thập thông tin cá nhân và chuyển tiếp cho các nhà quảng cáo, công ty dữ liệu hoặc người dùng khác.
Spyware là gì, cách phát hiện spyware
Spyware được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Thông thường, mục đích chính của nó là theo dõi và bán dữ liệu sử dụng Internet của bạn, đánh cắp thông tin thẻ tín dụng hoặc tài khoản ngân hàng, và cả thông tin nhận diện cá nhân. Vậy spyware hoạt động như thế nào? Nó giám sát hoạt động trên Internet của bạn, thông tin đăng nhập và mật khẩu của bạn và bí mật thu thập những thông tin quan trọng khác.
Một số loại phần mầm gián điệp còn có thể cài đặt phần mềm bổ sung và thay đổi cài đặt thiết bị của bạn. Do đó, bạn nhất định phải sử dụng một mật khẩu an toàn và thường xuyên cập nhật lại nó.
Bạn không phải là người duy nhất từng là nạn nhân của các hành vi trộm cắp thông tin hoặc gian lận thẻ tín dụng. Một số thống kê đã cho thấy:
- Có tổng công 978 triệu người ở 20 quốc gia bị ảnh hưởng bởi tội phạm mạng vào năm 2017, theo Norton Cyber Security Insights Report.
- Thiệt hại do tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu lên tới 172 tỉ đôla và spyware cũng đóng góp một phần đáng kể vào con số này.
Spyware là một trong những mối đe dọa hàng đầu trên Internet. Nó có thể dễ dàng lây nhiễm trên thiết bị của bạn nhưng lại rất khó để phát hiện. Nó là mối nguy hại đối với cả người dùng doanh nghiệp và cá nhân, do có thể đánh cắp thông tin quan trọng và làm ảnh hưởng tiêu cực tới mạng lưới công việc của toàn doanh nghiệp.
Hiện nay, có 4 loại spyware chính, mỗi loại lại sử dụng những cách thức khác nhau để theo dõi bạn.
- Adware: Loại phần mềm gián điệp này sẽ theo dõi lịch sử duyệt web và download của bạn với mục đích dự đoán những sản phẩm hoặc dịch vụ nào mà bạn sẽ quan tâm. Adware sẽ hiển thị quảng cáo đối với sản phẩm và dịch vụ tương tự để khuyến khích bạn click vào đó hoặc mua hàng. Adware thường được sử dụng cho mục đích quảng cáo và có thể làm chậm máy tính của bạn.
- Trojan: Loại phần mềm độc hại này thường ngụy trang thành phần mềm hợp pháp. Ví dụ, Trojan có thể xuất hiện dưới dạng bản cập nhật Java hoặc Flash Player khi tải xuống và được điều khiển bởi một bên thứ ba. Mục đích chính của nó là truy cập vào các thông tin nhạy cảm như tài khoản ngân hàng.
- Tracking cookie: Theo dõi hoạt động trên web của người dùng như tìm kiếm, lịch sử, và download để phục vụ mục đích quảng cáo.
- System monitors: Loại spyware này có thể giám sát mọi thử xảy ra trên máy tính của bạn. Nó có thể ghi lại tất cả các tổ hợp phím, email, các cuộc hội thoại, web mà bạn truy cập, và chương trình mà bạn đã sử dụng. Đặc biệt, nó thường được ngụy trang dưới dạng phần mềm miễn phí.
Spyware có thể xâm nhập máy tính cá nhân, Mac, thiết bị Android và iOS. Một trong những con đường lây nhiễm phổ biến nhất của Spyware bao gồm:
- Chấp nhận lời nhắc hoặc các cửa sổ pop-up mà không xem xét kĩ càng
- Tải phần mềm từ nguồn không đáng tin cậy
- Mở file đính kèm trong mail từ người gửi không xác định
- Sử dụng các chương trình như phim ảnh, bài hát, game, ... vi phạm bản quyền.
Rất khó có thể phát hiện spyware trên thiết bị. Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu giúp bạn xác định liệu máy tính của mình có đang bị tấn công bởi spyware hay không, như:
- Thiết bị chạy chậm hoặc bất ngờ bị sập
- Hết dung lượng ổ cứng thiết bị
- Hiển thị quảng cáo pop-up ngay cả khi bạn đang trực tuyến hay ngoại tuyến.
Nếu bạn nghĩ thiết bị của mình đã bị xâm nhập, thì bạn có thể chạy phần mềm bảo mật hiện tại của mình để dọn dẹp máy tính. Sau đó, hãy download và chạy một công cụ diệt virus. Có rất nhiều công cụ giúp phát hiện và loại bỏ phần mềm gián điệp nổi tiếng trên thị trường hiện nay. Một số phần mềm chỉ hoạt động thủ công khi bạn kích hoạt, số khác sẽ liên tục giám sát máy tính để đảm bảo phần mềm gián điệp không thể sửa đổi hay chiếm quyền kiểm soát thiết bị.
Dưới đây là 4 bước bạn cần thực hiện để bảo vệ máy tính của mình khỏi spyware:
- Không đọc email của người gửi không xác định
- Không tải tài liệu từ nguồn không uy tín
- Không nhấp vào quảng cáo pop-up
- Sử dụng phần mềm diệt virus đáng tin cậy
Spyware là phần mềm độc hại nhưng bạn hoàn toàn có thể loại bỏ và ngăn chặn nó bằng cách cảnh giác và sử dụng phần mềm diệt virus. Nếu máy tính của bạn đã bị nhiễm spyware, hãy thực hiện các bước như trên để loại bỏ nó. Đồng thời, thường xuyên đổi mật khẩu và yêu cầu ngân hàng gửi báo cáo thường xuyên để tránh bị gian lận.