Đề bài: Dàn ý phân tích tính sử thi trong Rừng xà nu
Lập dàn ý Phân tích tính sử thi trong Rừng xà nu
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác phẩm: Được viết trong hoàn cảnh nào? Ý nghĩa của câu chuyện?
- Chính hoàn cảnh và không gian trong truyện đã làm nên tính sử thi cho nó
2. Thân bài
a. Sử thi là gì?
- Là áng văn tự sự miêu tả về những người anh hùng hoặc sự kiện lớn, trọng đại của đất nước, có ý nghĩa với toàn thể người dân
- Nhân vật trong sử thi thường có sức mạnh phi thường, tiêu biểu cho cả dân tộc về phẩm chất cũng như khát vọng của toàn dân (ví dụ: người anh hùng Đăm Săn trong "bài ca Đăm Săn" của người dân tộc Ê Đê, ...)
- Những sự kiện, những người anh hùng đó xuất hiện và được miêu tả bằng ngôn từ tráng lệ, ngợi ca, không gian rộng lớn, hùng vĩ của núi rừng, ....
- Một số tác phẩm trong giai đoạn Cách mạng 1945 - 1975 thường mang hơi hướng sử thi: Những đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi, Hòn đất - Anh Đức, ...
- Và chất sử thi đó cũng được thể hiện thật rõ trong Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành.
b. Chất sử thi được thể hiện trong tác phẩm Rừng xà nu:
- Truyện được viết trong hoàn cảnh đậm chất sử thi:
+ Được in trong tập truyện "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc"
+ Được sáng tác năm 1965, khi mà đế quốc Mỹ đang xâm chiến miền Nam Việt Nam, cả đất nước đang phải đứng lên kháng chiến chống lại kẻ thù xâm lược (giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Nam, nhưng nhân dân cả nước kiên cường đứng lên chống lại chúng: Một khẩu súng giữ hai trời Nam Bắc/ Một dấu chân in màu đất hai miền).
- Đây là một sự kiện to lớn mang tính toàn dân, trọng đại của đất nước, có ý nghĩa với toàn thể dân tộc Việt Nam, phản ánh vấn đề cơ bản, sống còn của đất nước.
- Chất sử thi được thể hiện trong hình ảnh bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, mang màu sắc tráng lệ, nên thơ của núi rừng Tây Nguyên
+ Truyện được mở đầu bằng hình ảnh mênh mông của những cánh rừng xà nu: "đứng trên rừng xà nu ấy trông ra xa, đến hút tầm mắt cũng không thấy gì ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới tận chân trời" và kết thúc câu chuyện cũng bằng hình ảnh của những cây xà nu: "những rừng xà nu nối tiếp nhau tới tận chân trời".
+ Cánh rừng xà nu rộng lớn nhưng "không cây nào là không bị thương" do bom đạn của kẻ thù khi chúng đứng kiên cường bảo vệ cho ngôi làng Xô Man
+ Hình ảnh những cây xà nu với sức sống mãnh liệt được nhắc đi nhắc lại trong truyện: "Trong rừng, ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây mới ngã gục đã có bốn năm cây con mọc lên", "Quanh đó, vô số những cây con mọc lên", ... Sức sống của chúng thật mạnh mẽ, biết bao cây bị thương "nhựa ứa ra tràn trề" nhưng chúng vẫn kiên cường "ưỡn tấm ngực lớn bảo vệ cho ngôi làng".
=> Sức sống của những người dân làng Xô Man, của núi rừng Tây Nguyên, người dân Việt Nam sẽ luôn mạnh mẽ, mãnh liệt như thế. Không loại bom đạn, giáo lê, súng ống nào của kẻ thù có thể khuất phục được họ.
+ Xà nu là một loài cây ham ánh sáng, tự do "nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp". Nó tiếp nhận thứ ánh nắng vàng ươm của đất trời và luôn luôn vươn mình lên để tiếp nhận thứ ánh nắng đó.
+ Rừng xà nu luôn luôn đứng chắc trong mưa bom bão đạn, vững chãi bảo vệ cho ngôi làng Xô Man " rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho ngôi làng".
=> Hình ảnh của rừng xà nu hiện lên trong mắt người đọc thật hùng vĩ, thật bất khuất biết bao. Chính chất sử thi đã tạo nên được một rừng xà nu đẹp và tráng lệ đến như thế!
- Tác giả đã dựng lên hình tượng người anh hùng Tnú của làng Xô Man mang đậm tính sử thi. Cuộc đời Tnú là một chuỗi những bi kịch nhưng anh vẫn vượt lên trên tất cả để trở thành một người anh hùng - biểu tượng của người dân làng Xô Man.
+ Tnú có số phận gắn liền với số phận của đất nước, dân tộc:
· Trực tiếp chịu những tổn hại do giặc, chiến tranh gây lên (vợ con bị giặc đánh chết, hai bàn tay cũng bị giặc dùng nhựa xà nu đốt cụt)
=> Những hi sinh mất mát của người dân, của dân tộc trước chiến tranh và những hành động dã man của giặc Mỹ.
· Quyết tâm đứng lên đi theo Cách mạng chống lại kẻ thù để đền nợ nước trả thù nhà.
+ Tnú - người con làng Xô Man tiêu biểu cho lý tưởng dân tộc:
· Từ nhỏ đã nuôi giấu cán bộ Cách mạng, trở thành liên lạc rồi sau đó bị giặc bắt
· Vượt ngục trở về lãnh đạo làng Xô Man đánh giặc
· Vợ con bị giết bởi giặc, bàn tay cũng bị giặc đốt cụt nhưng anh vẫn quyết tâm đi theo con đường Cách mạng.
=> Tnú là hiện thân của con người mang lý tưởng quê hương, dân tộc, quyết tâm chống lại kẻ thù xâm lược.
+ Tnú có những phẩm chất, tính cách cao đẹp của người dân làng Xô man, của những người con Tây Nguyên
· Tnú rất gan dạ, dũng cảm am hiểu núi rừng ( từ nhỏ đã băng rừng vượt núi, đi nuôi giấu cán bộ " nó leo lên cây cao nhìn một lượt rồi xé rừng mà đi", "cưỡi trên thác băng băng như con cá kình", ...)
· Tnú cũng rất yêu quê hương của mình, gắn bó với Cách mạng: Còn nhỏ, Tnú đã nuôi giấu cán bộ và thường xuyên ngủ lại rừng vì "để cán bộ ngủ ngoài rừng một mình, bụng dạ không yên được". Lớn lên, anh trở thành giao liên, rồi trở thành người lãnh đạo dân làng Xô Man chống giặc....
· Anh còn là người rất yêu thương vợ con
=> Tóm lại, Tnú là một hình tượng nhân vật anh hùng mang tất cả những đặc điểm của một nhân vật sử thi. Chính vì thế, anh cũng làm nên chất sử thi trong tác phẩm.
- Tính cộng đồng cũng như tinh thần tập thể trong tác phẩm cũng tạo nên một khung cảnh đậm chất sử thi cho "Rừng xà nu":
+ Hình ảnh cụ Mết, một người già làng đại diện cho thế hệ đi trước trong kháng chiến chống Pháp. Cụ đã truyền dạy cho con cháu tinh thần yêu nước, tinh thần Cách mạng "Đảng còn thì núi nước này còn", dẫn dắt cả làng Xô Man đứng lên chống giặc "chúng nó cầm súng thì mình cầm giáo mác".
+ Hình ảnh của Dít: Cô bí thư chi bộ của làng, lớp thanh niên kế cận tiếp tục con đường Cách mạng, là người biến gian khổ đau thương thành sức mạnh để hành động. Điều ấn tượng nhất ở cô chính là sự bình thản "đôi mắt mở to bình thản" vừa dũng cảm vừa kiên cường.
+ Hình ảnh bé Heng: Lớp trẻ em tiếp nối con đường của người dân làng Xô Man, tiếp nối những công việc mà Tnú đã làm khi còn nhỏ. Ý thức Cách mạng in sâu vào trong tâm trí mọi người kể cả những đứa trẻ nhỏ "đội mũ sụp xin được của một anh giải phóng quân nào đó, mặc cái áo bà ba dài phết đi, vẫn đóng khố, đeo súng chéo lưng ra vẻ một người lính thực thụ".
+ Hình ảnh cả làng quân quần bên bếp lửa nhà cụ Mết nghe cụ kể chuyện về cuộc đời người anh hùng Tnú: "Cơm nước xong, từ phía nhà ưng, có ai đấy đánh lên một hồi mõ dài ba tiếng. Dân làng lũ lượt kéo tới nhà cụ Mết".
=> Tác giả đã khắc họa không chỉ người anh hùng Tnú mà còn khắc họa những người dân làng trong cộng đồng người Xô Man. Ở mỗi người đều toát lên những sức mạnh phi thường, những nỗi căm hận giặc Mỹ và sức sống mãnh liệt. Cái sức sống ấy cứ truyền từ đời này tới đời khác để họ đứng lên chống lại kẻ thù như những cây xà nu trong rừng, cứ vươn lên thật mạnh mẽ, dù có hy sinh, mất mất chứ vĩnh viễn không chịu khuất phục trước kẻ thù.
- Nghệ thuật được Nguyễn Trung Thành sử dụng trong tác phẩm cũng mang đậm tính sử thi:
+ Đầu tiên là ở giọng điệu kể chuyện: Giọng điệu trang trọng, hào hùng, tráng lệ. Mỗi lời đều là lời ngợi ca người anh hùng Tnú cũng như người dân làng Xô Man nhưng cũng không kém phần lãng mạn khi miêu tả về khung cảnh thiên nhiên núi rừng Tây Nguyên.
+ Lối kể chuyện theo kết cấu đầu cuối tương ứng. Mở đầu là cánh rừng xà nu bất tận "nối nhau đến tận chân trời", kết lại cũng là rừng xà nu ấy. Nó như bản hùng ca, bản sử thi mang đậm chất Tây Nguyên.
+ Sử dụng các biện pháp nghệ thuật như cường điệu, nhân hóa, so sánh, lặp, ... để nhấn mạnh cũng như ca ngợi người anh hùng, con người làng Xô Man.
- Tổng kết: Nguyễn Trung Thành đã dựng lên một tác phẩm mang đậm tính sử thi bởi nó được viết lên trong khung cảnh hào hùng khi đất nước đang cùng nhau đứng lên chống lại giặc Mỹ, bởi nó đã dựng lên một hình tượng người anh hùng cao lớn, mang tầm vóc của cả quê hương. Không chỉ thế, ông còn làm không khí cũng như khung cảnh trong truyện trở nên hào hùng, trang trọng biết bao.
3. Kết bài
- Kết luận lại vấn đề
- So sánh với các tác phẩm khác cùng thời.
Nguyễn Trung Thành, Nguyễn Thi là những nhà văn lớn trong nền văn học Cách mạng của Việt Nam. Các tác phẩm của hai ông là những tác phẩm thực sự xuất sắc khi đã dựng lại được bức tranh về cuộc sống của những người dân dưới khói lửa của chiến tranh. Hai tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi phải kể đến là Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình. Hai tác phẩm này đã dựng lên bức tranh toàn cảnh về những người dân, những người con Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Cả hai được viết trong giai đoạn lịch sử hào hùng nhất của dân tộc thế nên nó đã tạo nên một không gian đậm đà tính sử thi, bao trùm toàn bộ tác phẩm.
Rừng xà nu được viết vào những năm tháng khói lửa của chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Tác phẩm nói về một bản làng người Xô Man, nằm giữa một khu rừng xà nu ở đất Tây Nguyên, đang cùng nhau đứng lên chống lại giặc Mỹ xâm lược. Trong cuộc chiến chẳng hề cân sức đó, người dân làng Xô Man cũng như người dân Việt Nam phải chịu bao mất mát đau thương, thế nhưng họ vẫn đứng lên, chiến đấu đến cùng để có thể giành lại tự do, độc lập. Cũng cùng một cảm hứng như thế, Nguyễn Thi lại viết về một gia đình người Nam Bộ trong kháng chiến...(Còn tiếp)
>> Bài văn mẫu đầy đủ phân tích tính sử thi trong Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành.