Đề Bài: Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ
Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt
1. Mở bài
Giới thiệu về tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
2. Thân bài
* Vài nét về Tác giả, tác phẩm:
- Lưu Quang Vũ (1948-1988), quê gốc ở Đà Nẵng, nhưng sinh sống, học tập và làm việc ở Hà Nội, từng tham gia quân đội trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1960-1970).
- Ông là nhà viết kịch có nhiều đóng góp quan trọng cho sân khấu kịch Việt Nam.
- Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch có cốt truyện xuất xứ từ dân gian, ra đời năm 1981.
* Bi kịch bị tha hóa của hồn Trương Ba:
- Trong cuộc độc thoại nội tâm:
+ Ông tự nhận ra mình bắt đầu ham uống rượu, ăn thịt, hững hờ với đánh cờ...(Còn tiếp)
>> Xem Dàn ý Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt chi tiết tại đây.
Trong cuộc đời của mỗi con người chúng ta, khao khát được là chính mình là khao khát thiêng liêng và đáng trân trọng nhất. Có một ai đó đã nói rằng “Tại sao tôi phải sống cuộc đời của người khác và tại sao tôi lại để người khác sống cuộc đời của tôi, tôi muốn được là chính tôi, dù hạnh phúc hay khổ đau thì đó chính là điều mà tôi đã lựa chọn”. Có thể nói khao khát được là chính mình đã được thể hiện trong rất nhiều tác phẩm nghệ thuật, đó chính là cái “tôi” cá nhân đầy mạnh mẽ. Một trong những tác phẩm thể hiện rõ nhất khao khát này đó chính là một vở kịch rất nổi tiếng vào những năm 80 của thế kỷ trước có tên Hồn Trương Ba, da hàng thịt do nhà soạn kịch tài ba Lưu Quang Vũ chắp bút.
Lưu Quang Vũ (1948-1988), quê gốc ở Đà Nẵng, nhưng sinh sống, học tập và làm việc ở Hà Nội, từng tham gia quân đội trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1960-1970), phục vụ trong quân chủng phòng không, không quân. Ông bắt đầu viết thơ vào năm 1960, sau đó mãi đến những năm 1978 mới bén duyên viết kịch, năm 1980 thì ông đã có vị trí đứng vững trong làng kịch. Ông là nhà viết kịch có nhiều đóng góp đặc sắc, với hơn 50 tác phẩm kịch trong vòng mười năm trời sáng tác và hầu như chúng đều được công chiếu, dàn dựng trên toàn quốc, thậm chí có những tác phẩm còn được công chiếu nhiều lần ở nước ngoài như Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Về sự nghiệp thơ, Lưu Quang Vũ có cách viết thơ giàu cảm xúc, giàu suy tư trăn trở và những khát khao, Hương cây bếp lửa là tập thơ tiêu biểu của ông in chung với Bằng Việt.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch có cốt truyện xuất xứ từ dân gian, ra đời năm 1981, mãi đến năm 1984 mới được công bố, và ngay lập tức đã được độc giả đón nhận nồng hậu. Đoạn trích trong chương trình học nằm ở cảnh thứ 7 và trong phần kết của vở kịch.
Có thể nói trong khuôn khổ đoạn trích, nội dung lớn hiện lên và bao trùm toàn bộ đó chính là bi kịch của hồn Trương Ba. Ông Trương Ba vốn là người hiền đức có tâm hồn cao khiết, sống mẫu mực, yêu vợ thương con, quý cháu, tốt với hàng xóm láng giềng. Ông là một người làm vườn rất chăm chỉ, khéo léo nâng niu từng cành cây ngọn cỏ, hơn thế nữa ông còn chơi cờ rất giỏi, với nước cờ “khoáng hoạt, thâm sâu, dũng mãnh”. Nhưng chỉ vì sự sai sót của thần tiên mà ông bị chết oan, rồi sống lại bằng cách nhập vào xác của anh hàng thịt. Cái sự khập khiễng, không ăn nhập giữa phần hồn và phần xác đặc biệt là khi hồn Trương Ba cảm thấy phần thể xác kia đang dần chiếm lĩnh làm thay đổi cả phần hồn của ông. Hai thực thể hồn và xác đã có cuộc đấu tranh không khoan nhượng, nhưng những lý lẽ tuy có phần bỉ ổi, lươn lẹo của xác đã làm hồn phải lùi bước, thậm chí là không thể cự cãi bởi vì nó là sự thật. Lúc này đây buộc Trương Ba phải quyết định, vì ông không thể sống đau khổ, giằng xé như vậy nữa, đó là một cuộc đời không hoàn chỉnh, sống không bằng chết.
Bi kịch của hồn Trương Ba bắt đầu bằng cái bi kịch bị tha hóa bởi xác hàng thịt và do chính bản thân hồn Trương Ba nhận ra, ông bắt đầu ham uống rượu, thích bán thịt, cũng không còn mấy mặn mà với cái trò chơi thanh cao là đánh cờ. Trong những lời độc thoại nội tâm đầy bối rối, hoang mang và đau khổ, phần hồn muốn rời khỏi, thoát khỏi cái phần thân xác thô lỗ của anh hàng thịt ngay lập tức. Giọng điệu của hồn Trương Ba gấp gáp, sợ hãi và có cả sự ghê tởm, tay ôm đầu đầy bức bối, phải nói ông khao khát được thoát khỏi đến mức mong rằng “được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!”.
3 bài văn Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Trong cuộc đối thoại với xác hàng thịt cái bi kịch tha hóa của hồn Trương Ba lại càng được bộc lộ rõ hơn. Hồn Trương Ba quyết tâm rời khỏi xác hàng thịt, trở thành một cái bóng lờ mờ và giữa hồn và xác bắt đầu có cuộc đối thoại tranh luận lẫn nhau, hồn Trương Ba thì cho rằng xác anh hàng thịt đã khiến mình đổ đốn, khiến mình thay đổi, ông chỉ trích những thói xấu của phần xác. Khi hồn muốn thoát khỏi xác, thì xác anh hàng thịt trả lời bằng một giọng rất nhạo báng, nhưng lý lẽ rất sắc bén “ông không tách ra khỏi tôi được đâu” rồi thì “ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi,…”. Trương Ba vốn cho rằng xác hàng thịt là thứ vô tri vô giác, là thứ “xác thịt âm u đui mù”, nhưng không quan điểm của nó cũng rất sắc bén và trần trụi đến đáng sợ, nó kể hết những gì mà phần hồn đã tham dự vào, đã bị tha hóa ra sao. Xác nhắc đến những khát vọng khi của hồn Trương Ba khi đứng cạnh vợ hàng thịt, nhắc đến những lần ăn thịt, húp tiết canh, nhờ có sức mạnh của xác mà Trương Ba có thể tát thằng con đến tóe máu mồm vì nó hỗn, có thể vung cuốc, xẻng cày xới khu vườn yêu quý. Cũng nhờ thể xác này mà hồn Trương Ba lại được ở bên vợ con, nhìn ngắm bầu trời, … Và chốt lại xác cho rằng cái linh hồn Trương Ba cứ ưa sĩ diện, dối lòng, bởi đã chiều theo những cái nguyện vọng phàm tục của xác mà lại còn tự nhận mình là tâm hồn cao khiết “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”. Đúng như lời Trương Ba phản bác, thứ lý lẽ của xác thật “ti tiện”, nhưng cũng theo lời xác thì chỉ có Trương Ba cứ nổi nóng lên, chứ nó thì vẫn rất “nhã nhặn” và cái nhã nhặn, đường hoàng, thẳng thắn ấy đã chọc thẳng vào phần hồn vào chỗ yếu mềm, làm hồn không thể cự cãi được.
Hồn Trương Ba thì ngược lại không thể giữ nổi bình tĩnh, mỗi một lời mà xác thốt ra đều làm ông đuối lý, bởi đó là sự thật, ông bối rối, sợ hãi và có phần lép vế trước cái xác mà ông cho là “âm u đui mù” kia, ông chỉ muốn nó im lặng, đừng nói thêm bất kỳ lời nào, Bởi càng nói, ông càng cảm thấy xấu hổ và không còn tin vào bản thân mình thật sự là một linh hồn cao khiết, “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”, ông bám víu lấy cái lòng tin vào bản thân và dần trở nên tuyệt vọng. Bởi xác hàng thịt đã vạch trắng ra một cuộc chơi, hai bên thông cảm cho nhau “chiều chuộng”, hồn Trương Ba cứ mãi nghĩ rằng tâm hồn mình thanh cao và trong sạch, mấy cái việc xấu xa, bỉ ổi thì cứ đổ tại lỗi do xác chi phối, để được thanh thản. Nhưng suy cho cùng xác và hồn không phải vẫn nằm một chỗ đấy sao, có thực là hồn thanh cao và xác ti tiện hay là cả hai đã dần pha trộn lẫn nhau? Câu trả lời rằng, thực sự hồn Trương Ba đang bị tha hóa dần, không còn là ông của ngày xưa nữa.
Bi kịch tiếp theo mà hồn Trương Ba gặp phải ấy là cảnh những người thân thuộc cuối cùng cũng không thể chấp nhận một Trương Ba thay đổi và dần tìm cách xa lánh ông. Người vợ ông hằng yêu thương, vốn cũng yêu thương chăm sóc ông bấy lâu nay, đã không chịu nổi cảnh nhìn thấy chồng mình trong thân xác cục mịch, thay đổi đòi bỏ đi biệt xứ. Hẳn bà cũng phải chịu quá nhiều đau khổ, một xuất phát từ gia đình, hai là xuất phát từ những dị nghị của hàng xóm, cuối cùng quan trọng nhất vẫn là sự thay đổi tha hóa của hồn Trương Ba khiến người vợ chán nản, tuyệt vọng và mất niềm tin.
Cả đứa cháu gái mà ông thương nhất giờ đây cũng nhìn ông với đôi mắt “lặng lẽ, soi mói”, có lẽ cô bé đã âm thầm chịu đựng và quan sát ông lâu lắm rồi, cuối cùng ngày hôm nay nó bùng nổ và quyết không chịu nhận ông nữa. Bởi ông thay đổi quá nhiều, Gái tức tối kể về việc ông làm gãy mầm cây cam, đạp nát mầm cây sâm quý và đỉnh điểm là làm hỏng cả diều của cu Tị, đứa bé xấu số đang thoi thóp nhưng vẫn tiếc mãi con diều. Xét lại cũng chỉ vì cái Gái quá thương ông, nó không thể chấp nhận được một người ông lại thay đổi nhiều đến thế. Rõ ràng chuyện của cái Gái, của người vợ đã khiến Trương Ba đã đau khổ nay lại càng đau khổ hơn, ông ngày càng nhận thức được việc bản thân đã thay đổi, tha hóa đến mức nào. Và lời của người con dâu mới chính thức khơi mở tất cả những hoài nghi hoang mang và sợ sệt của hồn Trương Ba, có lẽ trong cả căn nhà này chỉ có chị là bình tĩnh nhất, chị thương bố chồng, nên khéo léo, nhẹ nhàng bộc bạch “Cái bên ngoài là không đáng kể… con cảm thấy, con đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một khác dần mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi,…”.
Chính bi kịch bị người thân yêu chối bỏ đã đẩy xung đột kịch lên cao nhất, buộc Trương Ba phải giải quyết và tháo gỡ vấn đề cho chính bản thân và cả những người liên quan. Ông không chấp nhận buông xuôi để phần xác thịt lấn át tha hóa tâm hồn thêm nữa, bèn gọi Đế Thích xuống và khẳng định cái như cầu mạnh mẽ được sống là mình “Không thể sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn là chính mình”. Trương Ba quyết định trả lại thân xác cho anh hàng thịt, sau đó xin cho cu Tị được sống lại và ông không còn muốn sống cảnh éo le, khổ sở này, “Còn tôi, hãy để cho tôi chết hẳn,…”. Và từ khi quyết định được dứt khoát như thế hông Trương Ba bỗng cảm thấy “mình lại là Trương Ba thật, tâm hồn tôi lại được thanh thản và trong sáng như xưa”. Có thể nói rằng để đi được đến những quyết định như thế là rất khó khăn đối với Trương Ba, bởi xưa tới nay khát vọng được sống luôn là khát vọng chính đáng và muôn thuở của con người, có ai muốn trở thành cát bụi, xa rời người thân, rời khỏi nơi trần thế tốt đẹp cơ chứ. Nhưng với Trương Ba sống phải cho ra sống, phải được là chính mình, không thể tạm bợ, cũng không thể cứ phụ thuộc và ngày càng trở nên tha hóa đáng sợ được.
Vở bi kịch lạc quan đã kết thúc bằng một kết thúc có hậu, ấy là Trương Ba đã thoát ra khỏi thân xác anh hàng thịt. Hình ảnh vườn cây rung rinh lá chính là nơi lưu giữ những ký ức tốt đẹp về một ông Trương Ba với tâm hồn cao khiết, hình ảnh nên thơ của đoạn kết còn là khung cảnh hai mẹ con chị Lụa và cu Tị đang ôm ấp hạnh phúc, hạnh phúc ấy được đánh đổi bằng sự hy sinh của Trương Ba. Cuối cùng cảnh Trương Ba xuất hiện chập chờn, với lời thoại trìu mến và yêu thương dành cho vợ, cái cảnh cu Tị và cái Gái đã chứng minh Trương Ba đã hoàn toàn trở lại là chính mình, thanh thản, ông đã lấy lại được nguyên vẹn tình cảm của những người thân yêu nhất.
Toàn bộ vở kịch của Lưu Quang Vũ cuối cùng kết lại ở thông điệp: Dù cuộc đời nhiều cám dỗ nhưng con người vẫn luôn phấn đấu để giữ được tâm hồn nguyên vẹn , trong sạch, thẳng thắn, luôn cố gắng để được làm chính mình. Những con người đã khuất hãy là một bản tình ca để tuổi trẻ hôm nay mãi nhớ về, mãi ngân nga từ đó gieo niềm tin cho cuộc đời. Sống có nhiều cách sống, trong đó có cách dù thân xác đã trở về cát bụi nhưng tâm hồn vẫn mãi còn bất tử với những ấn tượng và kỷ niệm đẹp nhất trong lòng người ở lại.
(Tác giả: Admin Taimienphi.vn - Vui lòng ghi nguồn bài viết khi sử dụng lại bài văn này)
----------------------HẾT-----------------------
Bên cạnh Cảm nhận về Hồn Trương Ba, da hàng thịt các em cần tìm hiểu thêm những nội dung khác như Soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt hay phần Cảm nhận sâu sắc của em về cuộc đời nhà văn Nguyễn Đình Chiểu nhằm củng cố kiến thức Ngữ Văn lớp 12 của mình nhé.
Trong sự nghiệp sáng tác của Lưu Quang Vũ, Hồn Trương Ba da hàng thịt là một trong những tác phẩm xuất sắc của ông. Vở kịch được tác giả hiện đại hóa từ cốt truyện dân gian, qua hệ thống nhân vật Lưu Quang Vũ đã đặt ra nhiều vấn đề bức thiết của cuộc sống lúc bấy giờ.
Qua cuộc đấu tranh giữa thể xác và linh hồn, Lưu Quang Vũ chuyển tải đến bạn đọc ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Qua các nghịch cảnh, ta thấy được vẻ đẹp của nhân dân lao động trong cuộc chiến thời bình chống lại cái ác, chống lại sự giả tạo và khát vọng hoàn thiện nhân cách, bảo vệ quyền sống đích thực.
Trương Ba bị chết oan uổng do sự vô tâm, tắc trách của Nam Tào, vì thế được Bắc Đẩu sửa sai, nhưng lại sửa sai một cách vô lý là cho hồn Trương Ba nhập vào xác của anh hàng thịt. Vậy là một linh hồn thanh cao, nhân hậu, ngay thẳng lại phải sống nhờ và lệ thuộc vào xác của anh hàng thịt. Linh hồn Trương Ba không sai khiến được mà còn bị xác thịt điều khiển lại, dẫn tới linh hồn bị nhiễm độc tầm thường. Chính vì ý thức được điều này, khiến Trương Ba dằn vặt, đau khổ và đưa ra quyết định sống độc lập.
Trước những lỹ lẽ của xác thịt, hồn Trương Ba nổi giận, khinh bỉ xác thịt nhưng phần nào cũng ngậm ngùi vì hắn có lý và Trương Ba trở lại xác thịt trong tuyệt vọng. Cuộc tranh cãi với xác thịt là bi kịch thứ nhất, vì xác thịt đã thắng. Còn bi kịch thứ hai là xung đột giữa Trương Ba và gia đình. Ông dằn vặt khi hiểu những gì mình đã, đang và sẽ gây ra những điều tệ hại cho dù ông không hề muốn. Tất cả những người thân đều xa rời ông vì hồn ông dần bị mờ khuất, chỉ còn lại thân xác anh hàng thịt thô lỗ hiện hữu trong nhà gây biết bao phiền toái, chướng tai gai mắt.
Màn kết của vở kịch sau khi đẩy những xung đột lên tới đỉnh điểm, hóa giải những nghịch cảnh, Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn tồn tại vĩnh viễn bên những người thân yêu của mình.
Hướng dẫn lập dàn ý và viết bài Cảm nhận về truyện Hồn Trương Ba da hàng thịt
Một cuộc sống không đáng sống vì cái thanh cao phải dung hòa với cái thấp hèn thì chẳng phải sẽ thành bi kịch sao? Thể xác và linh hồn có mối quan hệ hữu cơ với nhau không tách rời. Xác thịt có nhu cầu mang tính bản năng, còn linh hồn mang tính chất thanh cao, vươn tới sự hoàn thiện nhân cách. Qua đây, Lưu Quang Vũ muốn nhấn mạnh rằng khi con người ta phải sống trong cái tầm thường thì tất yếu sẽ bị nhiễm độc, cái tốt đẹp sẽ bị lấn át. Những xung đột từ bên trong con người thông qua cuộc đối thoại có tính giả tưởng giữa linh hồn và thể xác nhằm hướng tới vấn đề mang tính triết học.
Tất cả bi kịch xảy ra từ những tồn tại đầy nghịch lý, trái với lẽ tự nhiên khiến cái dung tục có cơ hội ngự trị, lấn át và đồng lõa những gì vốn thanh cao, tốt đẹp. Qua đó, cổ vũ cho cuộc đấu tranh bảo vệ cho những phẩm tính cao quý của con người nhằm hướng tới khát vọng trong sạch, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn để hoàn thiện nhân cách, để xứng đáng chức vị làm người.
Như chúng ta đã biết, Lưu Quang Vũ là một người vô cùng tài năng, những sáng tác của ông đã để lại cho hậu thế những bài học về cuộc sống về con người về mối quan hệ giữa người với người. Trong đó, Hồn Trương Ba da hàng thịt là tác phẩm kịch nổi tiếng. Chính nhan đề của kịch cũng tạo ra những hấp dẫn không tưởng cho độc giả. Ngoài ra nó còn gợi mở những ý nghĩa ẩn ý trong đó. Một nhan đề không chỉ tạo sức hấp dẫn khi khơi lên được sự tò mò nơi độc giả. Hồn Trương Ba và da hàng thịt chính là những hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Hồn và thể xác vốn dĩ gắn liền với nhau, hòa hợp với nhau nhưng khi hồn một nơi xác một nơi thì chuyện gì sẽ xảy ra? Đấy là một trong những điểm thắt nút mà chính ngay tại kịch, Lưu Quang Vũ đã giải quyết một cách thỏa đáng.Có thể thấy rằng da hàng thịt là biểu tượng cho vẻ bề ngoài thể xác con người thì hồn Trương Ba là biểu tượng cho tâm hồn, cho thế giới nội tâm sâu kín bên trong. Sự mâu mâu thuẫn giữa hình thức và bản chất trong một con người. Thông qua kịch thì nó còn nhằm thể hiện một ý nghĩa sâu xa,hồn Trương Ba còn là biểu tượng cho vẻ đẹp trong sáng thanh cao, còn da hàng thịt lại là biểu tượng cho cái xấu xa, cái dung tục tầm thường, cái bản chất thấp kém trong một con người. Một con người không thể sống trong vỏ bọc của một người khác.hơn nữa một tâm hồn thanh cao không thể sống không thể ẩn náu trong một thể xác dung tục. Sống như thế thì còn khổ hơn chết, thế thì thà chết còn thỏa.
Vở kịch không chỉ có ý nghĩa triết lý về nhân sinh, về hạnh phúc con người mà còn góp phần phê phán một số biểu hiện tích cực trong lối sống lúc bây giờ.
Điều đầu tiên, con người đang có nguy cơ chạy theo ham muốn tầm thường về vật chất, chỉ thích hưởng thụ đến nỗi trở nên phàm phu,dung tục. Nó được thể hiện ở phần trích đoạn giữa linh hồn và xác, giữa hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình, giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; cuối cùng là cái "chết" của hồn Trương Ba.
Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt là một cuộc đối thoại sinh động, đầy ý nghĩa triết lí gồm có 25 lượt lời. Xác hàng thịt thì một điều "ông", hai điều "ông", nhưng hồn Trương Ba, sỉ nhục xác hàng thịt đủ điều: xác hàng thịt cho biết dù có "âm u đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả cái linh hồn cao khiết của ông đấy"; sao ông không nhớ "Khi ông đứng cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại..."; hoặc "Chẳng lẽ ông không xao xuyến chút gì? Hà hà, cái món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi, và đủ các thứ thú vị khác không làm hồn ông lâng lâng cảm xúc sao?". Nghĩa là hồn Trương Ba đã bị sa sút, tha hóa khi hồn ông sống nhờ trong một thân xác của một kẻ khác chứ k phải chính mình. Khi hồn Trương Ba tự hào cho rằng mình có một đời sống riêng: "nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn" thì đúng lúc đó xác hàng thịt châm biếm: "Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn!".
Như vậy qua những lời lẽ của xác hàng thịt tỏ ra coi thường hồn Trương Ba, tự kiêu tự đại khẳng định vị thế. vai trò quan trọng của mình.
Giữa hồn Trương Ba và da Hàng thịt có một cuộc đối thoại và cũng là cuộc đấu tranh giữa thể xác và linh hồn cùng tồn tại trong một con người. Thề xác và linh hồn có quan hệ hữu cơ,gắn bó với nhau để cùng sống, cùng tồn tại. Khi linh hồn "bay đi" thì thể xác cũng trở về cát bụi. Linh hồn đấu tranh, chi phối với những ham muốn, những dục vọng tầm thường của thể xác mà nhân cách được hoàn thiện, tâm hồn được trong sáng.
Mối quan hệ này cũng được thể hiện qua câu nói của xác hàng thịt: "Tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn" làm cho ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt thêm cụ thể, sâu sắc.
Cảm nhận về truyện Hồn Trương Ba da hàng thịt có dàn ý
Một điều chúng ta có thể thấy rằng khi sống nhờ xác hàng thịt, hồn Trương Ba bị tha hóa nhiều: tát con trai tóe máu mồm máu mũi .Hồn Trương Ba khác hẳn ngày xưa, làm vườn thì thô vụng: đã làm "gãy tiệt cái chồi non" của cây cam, đã "giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm", đã "làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng mất cả cái diều đẹp" của cu Tị.Chính cũng từ lúc ấy bi kịch hồn xác khác nhau đã khiến cho hồn Trương Ba sống trong bi kịch, trải qua nhiều dằn vặt, đau khổ: vợ muốn bỏ đi để "ông được thảnh thơi... với cô vợ người hàng thịt"; cái Gái, đứa cháu nội thì khinh bỉ, xua đuổi: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!". Chị con dâu, người thông cảm và thương hồn Trương Ba hơn cả, giờ đây trước cảnh "tan hoang" của gia đình thì vô cùng lo sợ, đau đớn "thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả như lệch lạc, nhòa mờ dần đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa...".
Hồn Trương Ba tê tái, "mặt lạnh ngắt như tảng đá". Ngồi một mình, như sực tỉnh, như bàng hoàng: "Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta". Không thế sống nương nhờ mãi được, không thể bị lệ thuộc vào thể xác hàng thịt và tự đánh mất mình, hồn Trương Ba an úi, thức tỉnh, động viên mình: "Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày mà tự đánh mất mình? ... Có thật không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!".Sự tỉnh ngộ của hồn Trương Ba tuy muộn màng nhưng thật có nhiều ý nghĩa.Linh hồn của Trương Ba đã tìm ra hướng đi cho mình.
Sau đó cuộc gặp gỡ và đối thoại giữa linh hồn Trương Ba và Đế Thích đã đẩy xung đột kịch lên cao trào, đỉnh điểm. Phải tìm gặp ngay Đế Thích, Hồn Trương Ba "đứng dậy, lập cập nhưng quả quyết, đến bên cột nhà, lẩy một nén hương châm lửa. thắp lên". Gặp lại người bạn chơi cờ ở cõi trời, hồn Trương Ba thổ lộ bao nỗi niềm day dứt: "Ông Đế Thích ạ, tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt nữa, không thể được!... Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn".
Mặc dù đã được Đế Thích cho biết cái lẽ trời, cái lẽ đời là từ Ngọc Hoàng đến người trần mắt thịt có ai được là "mình toàn vẹn", mà "phải khuôn ép mình"... Vả lại, ông đã bị Nam Tào "gạch tên khỏi sổ", thân thể của ông "đã tan rữa trong bùn đất" rồi. Sau khi phân trần Hồn Trương Ba không muốn được sống trong thân xác anh hàng thịt nữa, cũng không muốn được ''nhập vào cu Tị" bởi lẽ nhiều điều phiền toái, trớ trêu sẽ diễn ra, sâu xa hơn nữa sẽ "bơ vơ lạc lõng", "đáng ghét như kẻ tham lam". Thật vô lí, cực kì vô lí, bởi lẽ "một kẻ lí ra phải chết từ lâu mà vẫn cứ sống, cứ trẻ khỏe, cứ ngang nhiên hưởng thụ mọi thứ lộc trời!". Xưa nay. như ta đã biết, những kẻ tham sinh úy tử, tham quyền cố vị đều bị đồng loại coi khinh và chê cười!.
Một điều rõ ràng Hồn Trương Ba tuy có lúc tha hóa sa sút, nhưng giờ đây vẫn tỏ ra tỉnh táo, đáng trọng. Ông muốn Đế Thích hóa phép làm cho hồn hàng thịt được "sống lại" với thân xác anh ta; chỉ muốn vị tiên cờ hóa phép làm cho cu Tị được sống lại với mẹ nó, được chơi với bạn bè: "Ông Đế Thích, vì còn trẻ ông ạ, vì con trẻ. Ông hãy giúp tôi lần cuối cùng"... Ý muốn ấy rất nhân bản và cao thượng.Hồn Trương Ba càng cẩu khẩn tha thiết: "Tôi đã chết rồi, hãy để tôi chết hẳn!... Việc đúng còn làm kịp bây giờ là làm cu Tị sống lại. Còn tôi, cứ để tôi chết hẳn ".Hồn Trương Ba đã bẻ gãy cả bó hương do Đế Thích tặng, nhất quyết muốn nhảy xuống sông tự tử hoặc đâm cổ tự sát để được chết, để tâm hồn mình được "trở lại thanh thản, trong sáng như xưa...".Ý tưởng của hồn Trương Ba thật cao thượng.
Như vậy vở kịch còn đề cập đến một số vấn đề không kém phần bức xúc, đó là tình trạng con người phải sống giả, không dám, cũng không được sống với thực chất bản thân mình, đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi.
Đoạn kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt gợi cho độc giả, khán giá nhiều bâng khuâng. Hồn Trương Ba không theo Đế Thích về trời để chơi cờ, mà lại hóa thành màu xanh của cây vườn, vị thơm ngon của trái na, vẫn quấn quýt với người thân, gần gũi nơi bậc cửa, trong ánh lửa, nơi cầu ao, trong cơi trầu, con dao., của vợ con thương yêu. Như vậy hồn Trương Ba cao khiết vẫn bất tử trong cõi đời. Cái kết đầy chất thơ ấy đã làm cho tư tưởng nhân văn tỏa sáng tác phẩm.
----------------------HẾT------------------------
Bên cạnh nội dung đã học, các em cần chuẩn bị cho phần ôn tập sắp tới với nội dung Cảm nhận về hai đoạn trích trong bài thơ Việt Bắc và Tây Tiến.