Đề bài: Phân tích nhân vật chú Năm trong truyện Những đứa con trong gia đình
Phân tích nhân vật chú Năm trong truyện Những đứa con trong gia đình
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nhân vật chú Năm:
a. Nét đặc biệt trong tính cách, hành động, lời nói:
- Có giọng hò khó quên, một "giọng hò đã đục và tức như gà gáy", dẫu không hay nhưng lại rất chân chất, đậm bản sắc của người Nam Bộ, mà đối với chị em Chiến Việt cái giọng hò ấy của chú thật tha thiết, cảm động.
- Không hay nói nhiều, nhưng những câu nói của chú lúc nào cũng mang những tư tưởng, triết lý rất truyền thống.
- Có tâm hồn rộng mở "đi đây đi đó nhiều", lại cũng đam mê, gắn bó với những bến, những sông của quê hương bằng tất cả vui sống và tâm huyết.
- Thấp thoáng đạo nghĩa Nguyễn Đình Chiểu đã có từ thuở xa xưa, lời thoại của chú Năm dù ít ỏi nhưng lối nói lại rất văn chương và có tính thẩm mỹ, khái quát cao:
+ "chú Năm nói kỳ này mày với tao đi là ra chân trời mặt biển"
+ "Việc nhà nó thu được gọn, thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non".
b. Vai trò quan trọng trong việc lưu giữ, duy trì truyền thống gia đình:
- Nếu ví gia đình Chiến và Việt là một dòng sông truyền thống chảy dài, thì có lẽ chú Năm chính là khúc thượng nguồn nắm giữ những tư tưởng triết lý chung, liên tục giáo dục và duy trì truyền thống đánh giặc cứu nước của gia đình bao thế hệ.
- Chú đóng vai trò như một cuốn gia phả sống, luôn sống trân trọng, giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương bằng một niềm yêu, niềm tin và niềm đam mê mạnh mẽ, sâu sắc.
+ "Chú thường kể những sự tích của gia đình và cuối mỗi câu chuyện chú thường hò lấy mấy câu..." => Chuyển giao, trao quyền thừa kế những nét đẹp trong dòng sông truyền thống của gia đình cho thế hệ con cháu.
+ Viết những dòng chữ "lòng còng", lời lẽ giản dị, mộc mạc, dông dài, kể cả những chuyển "thỏn mọn", chi tiết nhất về sự tích của từng nhân vật trong gia đình.
=> Chú Năm viết rất kỹ, rất tâm huyết, lời văn không trau chuốt súc tích nhưng nó lại mang đến những giá trị rất quý báu, ấy là sự chân thực, cái nóng hổi của những món nợ máu, những nỗi đau mà quân giặc đã để lại trong gia đình chú, đồng thời là sự dũng cảm, kiên cường, bất khuất trong chiến đấu của những người con trong gia đình.
c. Truyền đạt những tư tưởng chủ đạo, khái quát nhất của toàn tác phẩm:
- "Chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông, để rồi chú sẽ chia cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó". Ví gia đình Chiến và Việt tựa như một con sông truyền thống, mà mỗi con người không chỉ đơn thuần là kế thừa được huyết thống gia tộc, mà quan trọng hơn, cần thiết hơn để trở thành một phần của dòng sông ấy chính là phải kế thừa được truyền thống đã có từ bao đời - truyền thống đánh giặc cứu nước.
- Gửi gắm và xây dựng ý thức phát triển truyền thống của gia đình vào con cháu bằng lời "Chừng nào chúng bay trọng trọng tao gia cuốn sổ cho chị em bay". Câu nói ấy có ý nghĩa như một sự hy vọng, mong mỏi của chú vào việc hai chị em Chiến, Việt sẽ lại phát triển và kéo dài dòng sông truyền thống của gia đình hơn nữa, vượt xa các thế hệ đã đi trước.
Nêu cảm nhận.
Sau cuộc kháng chiến chống Pháp thành công, miền Bắc đã lập lại hòa bình, nhân dân ta lại tiếp tục lao mình vào cuộc kháng chiến chống Mỹ còn nhiều gian khổ và ác liệt hơn cả. Hàng triệu thanh niên lại tiếp tục xông pha ra chiến trường, lấy xương máu để đòi lại hòa bình, tự do cho đất nước cho dân tộc. Trong đó có không ít những nhà văn, nhà thơ cũng bước vào chiến trường, họ không chỉ sống và chiến đấu mà còn làm thêm một nhiệm vụ khác ấy chính là phát triển nền văn học Việt Nam hiện đại, nhân một thời đại nhiều biến động và tư liệu viết phong phú. Để từ đó sáng tạo, gây dựng nên một khuynh hướng văn học mang đậm tính sử thi, và cảm hứng lãng mạn cách mạng sâu sắc, là bước tiến đột phá và mới mẻ hẳn so với văn học thời chống Pháp vẫn còn đơn điệu và khô khan. Nguyễn Thi chính là một trong những tác giả thành công và trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, với cách viết có tính khái quát thời đại cao, nghệ thuật điển hình hóa nhân vật đặc sắc cùng với phong cách ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ, tác giả đã mang đến cho độc những tác phẩm hết sức đặc sắc và giàu ý nghĩa. Trong đó Những đứa con trong gia đình được xem là tác phẩm xuất sắc và tiêu biểu nhất trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Thi, kể về những đứa con trong một gia đình nông dân Nam Bộ hăng hái tham gia cách mạng. Ngoài các nhân vật chính yếu như Việt hay chị Chiến thì những nhân vật chỉ xuất hiện thấp thoáng trong tác phẩm cũng để lại cho người đọc nhiều cảm nghĩ sâu sắc, điển hình đó chính là nhân vật chú Năm, người đã dìu dắt hai chị em Chiến sau khi cha mẹ mất.
Chú Năm dưới ngòi bút dựng người, dựng cảnh xuất sắc của Nguyễn Thi đã hiện lên một cách ấn tượng thông qua những chi tiết đến từ ngôn ngữ, hành động chỉ thoáng qua trong lời kể, ý nghĩ của các nhân vật chính. Hình tượng nhân vật này được gợi ra từ cái giọng hò khó quên, một "giọng hò đã đục và tức như gà gáy", dẫu không hay nhưng lại rất chân chất, đậm bản sắc của người Nam Bộ, mà đối với chị em Chiến Việt cái giọng hò ấy của chú thật tha thiết, cảm động khắc sâu trong trí nhớ dẫu đôi lúc thấy buồn cười. Chú Năm là người không hay nói nhiều, nhưng những câu nói của chú lúc nào cũng mang những tư tưởng, triết lý rất truyền thống, đó không chỉ là truyền thống Nam Bộ mà còn là truyền thống của cả một dân tộc đã có từ lâu đời, truyền thống đánh giặc cứu nước. Chú không ham nói nhiều, nhưng lại là người có tâm hồn rộng mở "đi đây đi đó nhiều", lại cũng đam mê, gắn bó với những bến, những sông của quê hương bằng tất cả vui sống và tâm huyết. Không chỉ vậy ở nhân vật này ta còn thấy thấp thoáng một cái chất gì đó rất sâu sắc thấm đượm, có lẽ là cái đạo nghĩa Nguyễn Đình Chiểu đã có từ thuở xa xưa, mà mỗi một người dân Nam Bộ đều rất mực trân trọng, kính mến. Sở dĩ nói vậy, bởi những lời thoại của chú Năm dù ít ỏi nhưng lối nói lại rất văn chương và có tính thẩm mỹ, khái quát cao đậm chất đồ Chiểu ví như trong lời nhắc của chị Chiến "chú Năm nói kỳ này mày với tao đi là ra chân trời mặt biển" hoặc trong chính cách nói của nhân vật "Việc nhà nó thu được gọn, thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non". Mỗi một lời chú thốt ra đều đậm đạo lý truyền thống vang âm hưởng ngàn xưa không chỉ gây ấn tượng sâu sắc với hai đứa cháu mà còn là với độc giả đọc truyện.
Không chỉ ấn tượng với những đặc điểm tính cách, lời nói của nhân vật mà quan trọng hơn nhân vật chú Năm đi vào lòng độc giả phần nhiều là bởi cái trọng trách mà Nguyễn Thi đã trao cho chú trong cả thiên truyện ngắn. Nếu ví gia đình Chiến và Việt là một dòng sông truyền thống chảy dài, thì có lẽ chú Năm chính là khúc thượng nguồn nắm giữ những tư tưởng triết lý chung, liên tục giáo dục và duy trì truyền thống đánh giặc cứu nước của gia đình bao thế hệ. Chú đóng vai trò như một cuốn gia phả sống, luôn sống trân trọng, giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương bằng một niềm yêu, niềm tin và niềm đam mê mạnh mẽ, sâu sắc. "Chú thường kể những sự tích của gia đình và cuối mỗi câu chuyện chú thường hò lấy mấy câu...", việc chú kể chuyện ấy mục đích không chỉ ôn lại truyền thống gia đình mà nó còn là những bài học sâu sắc, ý nghĩa mà chú muốn truyền dạy lại dần dần cho mấy đứa cháu, như một sự chuyển giao, trao quyền thừa kế những nét đẹp trong dòng sông truyền thống của gia đình mà bấy lâu nay chú vẫn thường chắt lọc, chăm chút ghi lại thật chi tiết "thỏn mỏn" trong cuốn sổ gia đình. Đặc biệt với những nét viết về nhân vật này trong đoạn nói về cuốn sổ gia đình, lại càng khiến độc giả thêm ấn tượng sâu sắc về chú. Chú Năm ít học, không biết đến sự trang nhã, chau chuốt như giới văn chương nghệ sĩ, thế nhưng những lời lẽ mộc mạc trong một cuốn "gia phả" đặc biệt thì lại khiến người ta càng thêm quý trọng và cảm động về tấm lòng của chú đối với cách mạng và với truyền thống của gia đình. Những dòng chữ "lòng còng", lời lẽ giản dị, mộc mạc, dông dài, viết, kể cả những chuyển "thỏn mọn", chi tiết nhất về sự tích của từng nhân vật trong gia đình. Viết về công cuộc chiến đấu và cái chết của từng người, viết cả những lần người trong gia đình bị giặc sỉ nhục, chửi bới, viết về những chiến công trong kháng chiến của từng người, dù đó chỉ là vết đạn sượt,... Chú Năm viết rất kỹ, rất tâm huyết, lời văn không trau chuốt súc tích nhưng nó lại mang đến những giá trị rất quý báu, ấy là sự chân thực, cái nóng hổi của những món nợ máu, những nỗi đau mà quân giặc đã để lại trong gia đình chú, đồng thời là sự dũng cảm, kiên cường, bất khuất trong chiến đấu của những người con trong gia đình.
Bên cạnh đó chú Năm không chỉ là một người được gia cho trọng trách nắm giữ "gia phả" của gia đình, mà bản thân chú còn là một phần hóa thân của Nguyễn Thi trong truyện để truyền đạt những tư tưởng chủ đạo, khái quát nhất của toàn tác phẩm và tác giả đang hướng đến khi sáng tác. Điều đó được bộc lộ rõ nét nhất trong câu nói của chú Năm với chị em Chiến "Chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông, để rồi chú sẽ chia cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó". Tức là ví gia đình Chiến và Việt tựa như một con sông truyền thống, mà mỗi con người không chỉ đơn thuần là kế thừa được huyết thống gia tộc, mà quan trọng hơn, cần thiết hơn để trở thành một phần của dòng sông ấy chính là phải kế thừa được truyền thống đã có từ bao đời - truyền thống đánh giặc cứu nước. Bản thân chú Năm đã đưa ra một lời dạy rất sâu sắc và hợp lý, chú đã trở thành cầu nối, nuôi nấng, dạy dỗ chị em Việt, Chiến, đưa hai đứa cháu của mình đi từ truyền thống quý báu của gia đình sang gắn kết với tinh thần yêu nước của dân tộc, bằng những lời dạy thấm thía, bằng vai trò chắp bút trong cuốn "gia phả" độc đáo. Không chỉ vậy chú Năm còn gửi gắm và xây dựng ý thức phát triển truyền thống của gia đình vào con cháu bằng lời "Chừng nào chúng bay trọng trọng tao gia cuốn sổ cho chị em bay". Câu nói ấy có ý nghĩa như một sự hy vọng, mong mỏi của chú vào việc hai chị em Chiến, Việt sẽ lại phát triển và kéo dài dòng sông truyền thống của gia đình hơn nữa, vượt xa các thế hệ đã đi trước. Đồng thời họ cũng sẽ trở thành những người tiếp theo lưu giữ, chắp bút cho cuốn sổ "gia phả" này, rồi cũng trở thành "chú Năm" tiếp theo, một lòng gây dựng, giáo dục con cháu về truyền thống tốt đẹp của gia đình, để dòng sông ấy được chảy mãi, hòa lẫn với biển lớn của dân tộc.
Nhân vật chú Năm trong tác phẩm không phải là nhân vật chính, được tập trung khai thác thế nhưng ông lại là người đóng vai trò quan trọng, góp phần làm nên những nét tiêu biểu, bộc lộ những vẻ đẹp đáng quý của người nông dân Nam Bộ, chân chất, thật thà, yêu nước, gắn bó với cách mạng và đặc biệt là rất có ý thức giữ gìn, phát huy và giáo dục thế hệ trẻ những truyền thống quý báu của gia đình. Không chỉ vậy nhân vật còn trở thành người truyền đạt tư tưởng, triết lý chung của tác phẩm, thông qua những lời nói ngắn gọn, mang âm hưởng Nguyễn Đình Chiểu xa xưa, thấm thía, sâu sắc và đáng trọng vô cùng.
-----------------------HẾT------------------------
Chú Năm được coi là khúc sông thượng nguồn, người gìn giữ và nuôi dưỡng truyền thống, tinh thần yêu nước cho Chiến và Việt. Để hiểu hơn về vai trò của chú Năm trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình, bên cạnh bài Phân tích nhân vật chú Năm trong truyện Những đứa con trong gia đình, các em không nên bỏ qua bài học: Phân tích truyện ngắn Những đứa con trong gia đình, Phân tích nhân vật Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình, Phân tích nhân vật Việt trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình, Phân tích tính sử thi trong Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình