Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật bài Lao xao
1. Tiểu sử nhà văn Duy Khán - tác giả truyện ngắn Lao xao
- Tiểu sử, cuộc đời: Duy Khán tên đầy đủ là Nguyễn Duy Khán, sinh ra tại huyện Quế Võ, thành phố Bắc Ninh, trong một gia đình nông dân nghèo. Năm 15 tuổi, ông bỏ học, trốn ra khỏi vùng Pháp kiểm soát để gia nhập Việt Minh. Trong quá trình nhập ngũ, do có học vấn cao nên ông được phân công làm công việc dạy học, sau đó chuyển công tác làm phóng viên chiến trường cho chương trình Phát thanh Quân đội. Đến năm 1972, ông trở thành biên tập viên tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội, đã có khoảng thời gian dài sống và làm việc ở quần đảo Trường Sa.
- Tính cách Duy Khán: Hiền lành, từng được mệnh danh là "người say hiền lành nhất nước". Có nhiều giai thoại về Duy Khán khi say, chẳng hạn "Khi say, Duy Khán thường đọc thơ, chủ yếu là thơ mình và cũng rất hay khóc" hay một lần vào công tác tại Cà Mau, do uống quá chén nên khi qua cầu khỉ, do say quá mà ông bị ngã xuống bùn nhão, khác với những người khác khi say sẽ dễ dàng nổi cáu, ông lại ứng khẩu thành thơ: "Ngã xuống rồi em ơi, vẫn đất/ Đất đây mà quyến luyến êm bông"...
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Các tác phẩm tiêu biểu: Thơ - Tâm sự người đi, Trận mới; truyện Tuổi thơ im lặng,...
+ Trong đó, cuốn hồi kí Tuổi thơ im lặng là tác phẩm tiêu biểu, đặc sắc nhất, được coi là "tinh hoa một đời văn của Duy Khán" viết về chính những kỉ niệm tuổi thơ của tác giả, đánh dấu bước ngoặt từ bước đường làm thơ chuyển qua văn xuôi. Tác phẩm được đông đảo bạn đọc yêu thích và giới chuyên môn đánh giá cao. Tác giả Trần Bảo Hưng đã từng nhận xét: "Cuốn sách mỏng chưa đầy 200 trang giấy nhưng có tới mấy chục mẩu chuyện ngắn, có truyện chưa đầy một trang sách nhưng truyện nào cũng cảm động, cũng như chắt ra từ máu thịt của ông". Nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn thì nói tập hồi kí đã làm cho Duy Khán "... Đang từ một người dễ dãi chạy theo các đề tài thời sự, trở lại với cái phần kí ức tuổi thơ nằm sâu và trở nên bền chặt trong tâm tư".
2. Tác phẩm Lao xao
a) Xuất xứ
- Văn bản được trích trong cuốn hồi kí Tuổi thơ im lặng của Duy Khán, xuất bản năm 1986 và được trao tặng giải thưởng Hội Nhà văn năm 1987.
b) Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật bài Lao xao
- Giá trị nội dung:
+ Duy Khán đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên nơi làng quê Bắc Bộ khi trời chớm hè vô cùng sinh động, nhiều màu sắc, giàu âm thanh; đặc biệt là thế giới loài chim nơi đồng quê phong phú, đa dạng, hiện lên với những nét đặc trưng tính cách riêng biệt, độc đáo mà chỉ có ở những trang văn của Duy Khán, ta mới cảm nhận được sự đáng yêu của chúng.
+ Qua tác phẩm, ta cảm nhận được tác giả là người vô cùng am hiểu nông thôn, am hiểu về thế giới loài vật, am hiểu tự nhiên,... có tài quan sát tinh tế, tài tình và có tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước sâu sắc.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương thức kể và miêu tả.
+ Sử dụng các biện pháp nhân hóa, hệ thống từ láy gợi hình, gợi tả, gợi cảm giúp thế giới tự nhiên hiện lên vô cùng sinh động, thú vị.
+ Vận dụng một cách linh hoạt chất liệu dân gian như các bài đồng dao, các câu thành ngữ, các truyện cổ tích giúp câu chuyện kể giàu cảm xúc, hấp dẫn người đọc.
Chắc hẳn bài viết Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật bài Lao xao chúng tôi giới thiệu trên đây đã phần nào hỗ trợ các em học sinh trong việc tóm lược lại kiến thức về truyện ngắn này. Em cũng có thể tham khảo thêm một số bài mẫu khái quát về các văn bản khác đã được tổng hợp trong tài liệu Văn lớp 6 như: Khái quát nội dung, nghệ thuật bài Lượm; Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật đặc sắc bài Sông nước Cà Mau; Khái quát nội dung, nghệ thuật bài Đêm nay Bác không ngủ; Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật bài Cô Tô; Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật bài Buổi học cuối cùng, các em nhớ đón đọc.