Dàn ý phân tích tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
2. Thân bài:
a. Hai phát hiện của người nghệ sĩ Phùng:
* Phát hiện về bức ảnh “đắt giá”:
- Bức ảnh cảnh biển sáng sớm với đường nét huyền ảo, thơ mộng:
+ Đẹp như một “bức tranh mực tàu”
+ Vẻ đẹp “đơn giản và toàn bích”: hoàn hảo, tuyệt mỹ khi nhìn từ xa.
- Cảm nhận của người nghệ sĩ:
+ Cảm thấy bối rối, Phùng cảm thấy “trái tim như có cái gì bóp thắt vào”.
+ Chiêm nghiệm được “cái đẹp chính là đạo đức”
- Phùng là người nghệ sĩ có trách nhiệm với nghề, nhạy cảm với cái đẹp.
b. Phát hiện sự thật sau bức tranh “toàn bích”:
- Người đàn ông thô lỗ và người đàn bà tội nghiệp bước ra từ một con thuyền gần bờ.
- Người đàn ông đánh đập, nguyền rủa người đàn bà bằng những lời độc địa.
- Phùng cảm thấy “kinh ngạc”, anh không tin vào điều mình thấy.
- Qua đó, Phùng nhận thấy rằng ranh giới giữa xấu và đẹp, đạo đức và dã man chỉ cách nhau một bức màn mỏng.
c. Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện;
- Người đàn bà từ chối sự giúp đỡ của Phùng và Đẩu.
- Lạy lục cầu xin để không phải bỏ chồng.
- Lý do mà người đàn bà ấy cam chịu:
+ Người đàn ông vốn có bản chất hiền lành, vì khổ quá mới sinh bạo lực.
+ Cuộc sống trên biển không thể thiếu đi bàn tay chèo lái của người đàn ông.
+ Gia đình cũng có những phút giây vui vẻ, êm ấm
- Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài:
+ Người đàn bà giàu hiểu biết, thấu hiểu lẽ đời.
+ Yêu thương con cái, giàu lòng bao dung.
+ Đức hi sinh cao cả, nhận về mình phần thiệt thòi để gìn giữ một mái nhà trọn vẹn.
- Người đàn bà đã giúp Phùng và Đẩu hiểu được những góc khuất của cuộc sống.
- Thông điệp của tác giả: người nghệ sĩ phải có cái nhìn đa chiều để đánh giá cuộc đời và con người.
d. Bức ảnh được chọn:
- Bức ảnh cảnh biển được nhiều người sành nghệ thuật chọn treo trong nhà.
- Nhưng với Phùng, anh luôn cảm nhận được hình ảnh của người đàn bà hàng chài bước ra từ bức ảnh đó.
- Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng:
+ “Màu hồng hồng sương mai”: cái đẹp, lãng mạn và thơ mộng của vẻ đẹp toàn mỹ.
+ Hình ảnh người đàn bà hàng chài: hiện thực, sự thật trái ngược.
- Bài học: nghệ thuật chân chính không bao giờ rời xa hiện thực và người nghệ sĩ phải có cái nhìn đa chiều để phát hiện bản chất của cái đẹp.
3. Kết bài:
- Tình huống truyện đặc sắc.
- Bài học của tác giả.
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm
- Giới thiệu khái quát về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm
2. Thân bài
a. Tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” chứa đựng tình huống truyện độc đáo, đặc sắc qua hai phát hiện của người nghệ sĩ Phùng
- Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng của người nghệ sĩ:
+ Phùng đã bắt gặp một khoảnh khắc trời cho tuyệt đẹp về hình ảnh một chiếc thuyền ngoài xa ẩn hiện trong sương sớm.
+ Trong cảnh vào buổi sáng tinh mơ và chớm bình minh ấy, chiếc thuyền ngoài xa hiện lên “loè nhoè", mơ hồ như thực, như ảo.
+ Cảnh không chỉ có sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người mà bức tranh đó còn hài hòa từ đường nét đến màu sắc, ánh sáng.
+ Phùng trở nên "bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào" và thể hiện cảm hứng triết lí về nghệ thuật.
- Phát hiện thứ hai về hiện thực đời sống gai góc:
+ Phùng chứng kiến một cảnh tượng bạo hành trớ trêu và đầy nghịch lí diễn ra ngay từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như tranh vẽ.
+ Đó là cảnh người chồng hùng hổ rút chiếc thắt lưng “chẳng nói chẳng rằng quất tới tấp vào lưng người đàn bà”.
+ Người phụ nữ không hề kêu lên một tiếng, chỉ cam chịu trước trận đòn roi của chồng mà không hề chống trả, cũng không hề tìm cách chạy trốn.
+ Sau khi chứng kiến, Phùng đã có những suy ngẫm về hiện thực gồ ghề, ngang trái và gai góc ẩn chứa bên trong cuộc sống của con người.
b. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” đã xây dựng thành công hình tượng người đàn bà hàng chài và câu chuyện đời tự kể tại tòa án huyện
- Khi được mời đến tòa án huyện, ban đầu, chị sợ sệt, lúng túng, tìm đến một góc tường để ngồi với những hành động dè chừng và cẩn thận.
+ Trái với dự đoán của Phùng và Đẩu, người đàn bà lại “van xin” chính quyền đừng bắt chị rời bỏ người chồng vũ phu
+ Dù phải chịu đựng những trận đòn roi tàn nhẫn: “Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng” nhưng chị vẫn cam chịu, nhẫn nhục.
+ Bằng sự đồng cảm, chị đưa ra những lí lẽ để giải thích cho những hành động vũ phu của người chồng: đám đàn bà đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật, và gia đình làng chài trên biển cần có một người đàn ông để chèo chống..
→ Hình tượng người đàn bà hàng chài với số phận đau khổ, bất hạnh cùng tính cách vị tha, nhân hậu, am hiểu lẽ đời chính là sự lí giải cho hiện thực đời sống nghịch lí mà Phùng và Đẩu “không thể hiểu được”.
3. Kết bài
Khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đối với việc thể hiện phong cách sáng tác của nhà văn.
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả tác phẩm.
2. Thân bài:
a. Tình huống truyện và phát hiện của nhiếp ảnh gia Phùng:
- Sau nhiều ngày phục kích nơi bãi biển cuối cùng Phùng cũng bắt được khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong đời cầm máy: đó là một cảnh “đắt” trời cho.
- Phùng tưởng mình đã khám phá thấy “chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”, và “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”.
- Nhưng ngay sau đó cảnh đẹp thật toàn bích và “đạo đức” ấy vậy mà lại biến thành cảnh bạo lực gia đình đầy tàn nhẫn, cùng với sự khốn khổ của những con người miền biển đang dần hiện ra.
=> Phát hiện nghịch lý: Đằng sau những cái đẹp hoàn mỹ nhất cũng lại ẩn chứa những hiện thực tối tăm và xù xì, chúng chỉ cách nhau một bức màn rất mong manh, chứ không hề giản đơn, toàn bích và đầy đạo đức như Phùng vẫn hằng nghĩ.
b. Nhân vật người đàn bà làng chài:
* Hoàn cảnh số phận:
- Không có một cái tên cụ thể.
- Thô kệch, xấu xí, thêm việc lúc nhỏ bị trúng một cơn đậu mùa, khiến khuôn mặt chị chằng chịt những nốt rỗ, từng phải chịu cảnh ế chồng.
- Sau khi lấy chồng thì lại tiếp tục bước vào cuộc sống nghèo đói, lắm lo toan.
- Sinh nhiều con, chồng cục súc vũ phu, đánh đập hành hạ chị liên tục.
- Sống trong mặc cảm, sợ các con phải chứng kiến cảnh gia đình không hạnh phúc.
* Những nghịch lý xung quanh cuộc đời người đàn bà làng chài vả vẻ đẹp tâm hồn của chị:
- Kiên quyết không chịu ly hôn chồng.
- Có một tấm lòng bao dung và thông cảm vô cùng sâu sắc, trước nghịch cảnh chị vẫn sẵn sàng ôm hết phần lỗi về mình “giá mà tôi đẻ ít đi”. Đồng thời luôn nhớ tới ơn nghĩa của người chồng đối với mình.
- Tấm lòng yêu thương con sâu sắc của người mẹ:
+ Chị cần “một người đàn ông chèo chống lúc phong ba” để cùng nuôi con.
+ Đối với chị “ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên phải gánh lấy cái khổ” cho nên họ “phải sống cho con chứ không thể sống cho mình”.
+ Được nhìn thấy các con ăn ngon, gia đình quây quần “hòa thuận vui vẻ” là chị cũng đã cảm thấy mãn nguyện lắm rồi.
+ Không muốn ly hôn chồng, ấy là chị muốn cho các con của mình một gia đình đầy đủ, để chúng được sống trong vòng tay của cả cha lẫn mẹ.
- Có sự thấu hiểu lý lẽ, sự từng trải của một cuộc đời lắm gian lao, mở lòng nói cho Phùng và Đẩu những lý do chị không thể bỏ chồng, mở ra cách nhìn mới về những nghịch lý trong cuộc đời.
c. Nhận thức mới của Phùng và Đẩu:
- Trong xã hội còn nhiều tối tăm và nghèo đói này, đôi lúc chỉ lòng tốt và pháp luật không thôi thì cũng chưa đủ để giải phóng cho số phận những con người khốn khổ, bất đắc dĩ, mà họ cần nhiều hơn thế nữa.
- Không thể chỉ nhìn nhận sự việc một cách phiến diện, nhất thời, mà còn cần lắng nghe, cần nhìn sâu vào trong những cái tưởng chừng như nghịch lý nhưng lại chính là cái có lý.
3. Kết bài:
Nêu cảm nhận chung.
1. Mở bài
Giới thiệu về truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa
2. Thân bài
a. Bức tranh hoàn mỹ được phát hiện bởi nhân vật Phùng:
- Từ xa xa, trong từng làn sương mờ ảo, huyền diệu, bóng một con thuyền thấp thoáng tiến vào bờ.
- Ánh mặt trời bình minh mang màu hồng nhạt đang chiếu vào con thuyền tạo nên vẻ toàn bích.
=> Vẻ đẹp xưa nay chưa từng có, bức ảnh mà người nghệ sĩ vẫn khát khao kiếm tìm bấy lâu.
b. Cảnh tượng sau vẻ đẹp toàn bích:
- Xuất hiện một người đàn bà không mấy xinh đẹp, da mặt thì bị rỗ
- Đi theo sau là một người đàn ông cao to, vẻ mặt tức giận, rất hùng hổ, mũi đỏ gay.
- Người đàn ông ấy dáng những trận đòn tới tấp bằng chiếc thắt lưng trên tay ông ta vào người đàn bà.
=> Bạo lực gia đình
- Dù Phùng đã nỗ lực cản ngăn những vì thói quen, cảnh tượng ấy vẫn tiếp tục xảy ra → Phùng buộc họ đến toà án
c. Cảnh tượng trong toà:
- Xuất hiện với vẻ đầy lúng túng.
- Chánh án Đẩu và Phùng bày tỏ mong muốn giúp đỡ người đàn bà li hôn với người chồng vũ phu nhưng chị ta không chịu.
d. Vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà hàng chài:
- Người vợ bao dung, nhân hậu
- Người mẹ yêu thương con vô điều kiện, mong những gì tốt đẹp cho con
- Người phụ nữ giàu đức hy sinh
- Người luôn hướng tới hạnh phúc, tìm thấy sự ủi an trong những điều nhỏ nhặt của cuộc sống
3. Kết bài
Cảm nghĩ về truyện Chiếc thuyền ngoài xa
1. Mở bài
- Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu là một trong những tác phẩm kiệt tác của nền văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới.
- Tác phẩm chứa đựng những giá trị nhân văn, những triết lý sâu sắc về đời người bằng ánh nhìn đa diện, nhiều chiều của tác giả, về mối liên quan chỉ cách nhau một ranh giới thật mỏng manh là hiện thực cuộc đời và nghệ thuật.
2. Thân bài
* Tác giả:
- Nguyễn Minh Châu nổi tiếng với nhiều tác phẩm như Bến quê, Chiếc thuyền ngoài xa, Cỏ lau,… “thuộc vào trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng” nhất của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới.
- Chiếc thuyền ngoài xa ra đời tháng 8/1983, in trong tập Bến quê (1985).
* Tình huống truyện bất ngờ và hai phát hiện của Phùng:
- Phát hiện cảnh đắt trời cho:
+ Cảnh chiếc thuyền lưới vó cập bến dưới ánh nắng hồng hồng mờ ảo - Bức tranh mực tàu của danh họa thời cổ.
+ Vẻ đẹp toàn bích toàn diện khiến Phùng bối rối, ngỡ ngàng và hạnh phúc.
+ Vẻ đẹp của nghệ thuật là vẻ đẹp của đạo đức.
- Phát hiện thứ hai – Nghịch lý cuộc sống, vẻ xấu xí sau cái hoàn mỹ, toàn bích:
+ Người đàn bà xấu xí bước ra
+ Cảnh người chồng bạo lực người vợ, cảnh con đánh bố, cảnh bố đánh con
+ Phùng vỡ lẽ hóa ra ranh giới giữa cái vẻ đẹp toàn mỹ, toàn bích và sự thật nghiệt ngã xấu xa của cuộc sống chỉ cách nhau một bức màn mỏng manh, chúng chẳng thể chịu được sự tàn phá của hiện thực cuộc đời đầy xấu xí.
* Nhân vật người đàn bà làng chài –Trung tâm câu chuyện:
- Hiện thân chung cho sự khốn khổ của những người phụ nữ miền biển, chị mang trên mình ba nỗi đau lớn:
+ Ngoại hình xấu xí: Cao to, thô kệch, mặt rỗ,…
+ Nghèo túng, đông con, thuyền chật
+ Bị bạo hành gia đình, phải nhẫn nhục chịu đựng, tổn thương cả về thể xác lẫn tinh thần dai dẳng.
- Những vẻ đẹp của người phụ nữ đằng sau lớp vỏ xấu xí, khốn khổ:
+ Lòng bao dung, thông cảm, biết ơn với người chồng vũ phu, luôn nhận hết lỗi về mình.
+ Tình mẫu tử thiêng liêng, đức hi sinh cao cả, chỉ sống vì con cái, luôn nghĩ về những lúc gia đình hòa thuận ấm êm.
+ Sự thâm trầm, thấu tình đạt lý, chỉ ra sự ngây thơ và đơn giản trong cách nhìn cuộc sống của Phùng và Đẩu, khiến họ thông suốt về hiện thực cuộc sống.
* Nhân vật Phùng:
- Nhận ra rằng không thể giải phóng con người khỏi đói nghèo, khỏi bạo lực gia đình chỉ bằng lòng tốt và pháp luật .
- Hiểu rằng không thể chỉ dùng cái nhìn phiến diện một chiều để đánh giá toàn thể sự việc, mà phải dùng đôi mắt trực quan nhiều chiều để suy xét và tìm hiểu.
3. Kết bài
- Nguyễn Minh Châu sâu sắc nhận ra rằng “Ngọc lành có vết, việc đời đa đoan”, làm chi đâu có cảnh toàn bích, toàn mỹ, chẳng qua ấy chỉ là bề nổi, ẩn sâu sau đó là những hiện thực phũ phàng.
- Người nghệ sĩ phải dùng một đôi mắt đa diện, thấu hiểu để nhìn nhận những vẻ đẹp đạo đức và nhân văn, chớ nên chạy theo những vẻ đẹp dẫu hào nhoáng mà trống rỗng, vô hồn.
Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiên phong trong thời kì đổi mới với nhiều truyện ngắn xuất sắc như Bến quê, Mảnh trăng cuối rừng, Chiếc thuyền ngoài xa, … Các tác phẩm của ông luôn chứa đựng những triết lý, những chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời. Và truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa cũng là một trong những tác phẩm mang đậm phong cách tự sự - triết lý của ông.
Chiếc thuyền ngoài xa được viết năm 1983 kể về một người nghệ sĩ nhiếp ảnh tên Phùng. Để hoàn thành nhiệm vụ chụp một bộ ảnh về cảnh biển, anh đã thực hiện chuyến đi thực tế ở một vùng biển – nơi từng là chiến trường cũ của mình để kiếm tìm một bức ảnh cho bộ lịch mới. Và tại đây, anh đã có được hai phát hiện to lớn, một là một bức ảnh “đắt giá trời cho” khiến anh phải say mê, ngây ngất vì đẹp, hai là phát hiện về một sự thật trần trụi ngay đằng sau vẻ đẹp hoàn mỹ anh vừa tìm ra...(Còn tiếp)
>> Xem bài mẫu đầy đủ Phân tích tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa tại đây.