A. GIẢI ĐÁP CÂU HỎI, BÀI TẬP
1. Bài 1, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 158
a) - Trong một bài hoặc một đoạn văn nghị luận, cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm để tăng hiệu quả biểu hiện, làm cho bài văn nghị luận hay hơn, hấp dẫn hơn và có sức thuyết phục đối với người đọc.
- Bên cạnh sự thuyết phục chủ yếu bằng lập luận logic, còn có thêm sự hỗ trợ bằng hình ảnh, câu chuyện và cảm xúc được kết hợp trong bài văn nghị luận.
b) Để việc vận dụng các phương thức biểu đạt đó thực sự có tác dụng nâng hiệu quả nghị luận, cần chú ý những điều sau đây:
- Phương thức biểu đạt nghị luận luôn giữ vai trò chủ đạo, các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm chỉ đóng vai trò hỗ trợ thêm trong sự kết hợp với lập luận của bài nghị luận.
- Vì vậy, việc đưa các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm vào bài nghị luận phải có mức độ, không lấn át phương thức biểu đạt nghị luận mà chỉ làm tăng thêm hiệu quả biểu hiện cho bài nghị luận.
- Đưa yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm vào bài nghị luận phải hài hoà, hợp lí, đúng mức, đúng chỗ.
- Người viết cần kết hợp một cách nhuần nhị, tự nhiên trong luận cứ, luận điểm và hệ thống lập luận của bài nghị luận.
2. Bài 2, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 158.
- Ngoài việc vận dụng các phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm, còn cần phải vận dụng kết hợp phương thức biểu đạt thuyết minh.
- Đây là một phương thức biểu đạt quan trọng, rất cần được vận dụng kết hợp trong bài văn nghị luận để tăng hiệu quả biểu hiện và sức thuyết phục của nó.
Việt Bắc là bài học nổi bật trong Tuần 8 của chương trình học theo SGK Ngữ Văn 12, học sinh cần Soạn bài Việt Bắc, đọc trước nội dung, trả lời câu hỏi trong SGK.
B. TỰ LUẬN
1. Anh (chị) hãy viết một bài văn nghị luận ngắn để phát biểu ý kiến trong buổi trao đổi về chủ đề “Nhà văn mà tôi hâm mộ” do Câu lạc bộ Văn học của nhà trường tổ chức?
Có thể tham khảo bài văn sau:
Có những nhà thơ không bao giờ có thể làm được một câu thơ - tôi muốn nói một câu đáng gọi là thơ. Những người ấy hẳn là những người đáng thương nhất trong thiên hạ. Sao người ta thương hại những kẻ bị tình phụ nuôi một giấc mộng ái ân không thành, mà không ai thương lấy những kẻ mang một mối tình thơ u uất chịu để tan tành giấc mộng quý nhất và lớn nhất ở đời: giấc mộng thư?
Hôm nay trong khi viết quyển sách này, một quyển sách họ sẽ xem như một sự mỉa mai đau đớn, thơ Vũ Đình Liên bỗng nhắc tôi nghĩ đến những người xấu số kia.
Tôi có cần phải nói ngay rằng Vũ Đình Liên không phải một người xấu số? Trong làng thơ mới Vũ Đình Liên là một người cũ. Từ khi phong trào thơ mới ra đời, ta đã thấy có thơ Vũ Đình Liên trên các báo. Người cũng ca tình yêu như hầu hết mọi nhà thơ thời bấy giờ. Nhưng hai nguồn thi cảm chính của người là lòng thương người và tình hoài cổ. Người thương những kẻ thân tàn ma dại, người nhớ những cảnh cũ người xưa. Có một lần hai nguồn cảm hứng ấy đã gặp nhau và đã để lại cho chúng ta một bài thơ kiệt tác: Ông đồ. Ông đồ năm năm đến mùa hoa đào, lại ngồi viết thuê bên đường phố. “Ông chính là cái di tích tiều tụy đáng thương của một thời tàn”. Ít khi có một bài thơ bình dị mà cảm động như vậy. Tôi tưởng như đọc lời sám hối của cả bọn thanh niên chúng ta chỉ xúm nhau lại chế giễu họ quê mùa, mạt sát họ hủ lậu. Cái cảnh thương tâm của nền học Nho và các nhà nho. Nhưng chế giễu mạt sát không nên, mà ca tụng cũng không được. Phần đông các nhà nho còn lại cũng đáng thương. Không nghiên cứu, không lý luận, Vũ Đình Liên với một tấm lòng dễ cảm đã nhận ra sự thực ấy và gián tiếp chỉ cho ta cái thái độ hợp lý hơn cả đối với các bậc phụ huynh của ta. Bài thơ của người có thể xem là một việc nghĩa cử.
Theo đuổi nghề văn mà làm được một bài thơ như thế cũng đủ. Nghĩa là đủ để lưu danh, đủ với người đời. Còn riêng đối với thi nhân thực chưa đủ. Tôi thấy Vũ Đình Liên còn bao điều muốn nói, cần nói mà nghẹn ngào không nói được. “Tôi bao giờ – lời Vũ Đình Liên – cũng có cái cảm tưởng là không đạt được ý thơ của mình. Cũng vì không tin thơ tôi không làm thơ nữa”. Nhưng Vũ Đình Liên đã hạ mình quá đáng, chúng ta đều thấy. Nhưng chúng ta đã thấy trong lời nói của người một nỗi đau lòng kín đáo. Người đau lòng thấy ý thơ không thoát được, lời thơ như linh hồn bị giam trong nhà tù xác thịt. Có phải vì thế mà hồi 1937, trước khi từ giã thi đàn, người đã gửi lại đôi vần thơ u uất:
Hai câu thơ cũng sạch sẽ, dễ thương. Nhưng làm sau người ta nhé được Vũ Đình Liên khi người ta đã đọc, bốn năm sau, mấy câu thơ Huy Cận cùng một tứ:
Những câu thơ tình nhẹ nhàng, tứ xa vắng, chưa đến nổi làm ta quên cái lòng hoài cổ âm thầm, u tịch của Vũ Đình Liên:
- Nhận xét: Bài viết giới thiệu về nhà thơ Vũ Đình Liên trong Thi nhân Việt Nam của Hoài Thanh tuy không dài nhưng tác giả đã đưa ra khá đầy đủ những ý kiến đánh giá của mình về cái riêng và những đóng góp của tác giả bài thơ Ông đồ. Trên cơ sở nghị luận, bài viết đã kết hợp và phát huy nhiều phương thức như tự sự, biểu cảm và cả phương thức thuyết minh. Các phương thức ấy đã hoà trộn vào nhau một cách nhuần nhuỵ nhằm làm nổi bật những vấn đề trọng tâm mà tác giả Thi nhân Việt Nam muốn giới thiệu cho người đọc.
2. Viết một đoạn văn nghị luận về vấn đề ô nhiễm môi trường
Ở những quốc gia đang phát triển, chẳng hạn như ở Việt Nam, vấn đề ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên cấp thiết. Hàng ngày lượng khói từ các phương tiện giao thông kém chất lượng liên tục thải ra trên đường, kết hợp với khói nhiều nhà máy, cơ xưởng đã khiến bầu không khí thêm vô cùng ngột ngạt. Làm sao con người có thể thở nổi trong bầu không khí độc hại ấy?
Thêm nữa, nguồn nước cũng bị ô nhiễm nặng. Hàng trăm nhà máy sản xuất đủ loại hàng hoá, không có hệ thống xử lí nước phù hợp, thi nhau xả nước thải xuống sông. Hàng chục con sông tại các khu công nghiệp thuộc các thành phố lớn đã trở thành sông chết. Không một sinh vật nào có thể tồn tại được nơi ấy.
Chưa hết, nước từ những con sông ấy ngấm xuống, làm ô nhiễm cả nguồn nước ngầm. Không chỉ cá dưới sông không thể tồn tại mà cây trên bờ cũng chết theo. Từ mặt nước đến mặt đất, nơi nơi không còn sự sống. Thiên nhiên bị tàn phá khủng khiếp như thế thì con người biết dựa vào đâu để tồn tại?
Đất, nước, không khí đều bị ô nhiễm làm cho con người, loài vật, cây cối không có đủ điều kiện sống trong lành. Bệnh tật theo đó sẽ nảy sinh. Trong khoảng vài thập niên trở lại đây, số người nhiễm những căn bệnh nan y như ung thư, lao phổi,... không ngừng tăng thêm. Số tiền chi cho y tế ngày càng chiếm tỉ lệ lớn trong chi tiêu quốc nội. Đất nước và con người vì thế sẽ nghèo đi.
Đã đến lúc cần gióng lên hồi chuông báo động khẩn cấp về vấn nạn ô nhiễm môi trường. Con người sẽ bị tuyệt diệt nếu môi trường không được bảo vệ tốt.
LUYỆN TẬP 1:
--------------------HẾT-----------------------
Trên đây là phần Soạn bài Thực hành một số biện pháp tu từ cú pháp bài tiếp theo, các em chuẩn bị trả lời câu hỏi SGK, Soạn bài Sóng và cùng với phần Soạn bài Luyện tập vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận để học tốt môn Ngữ Văn lớp 12 hơn
Trong chương trình học Ngữ Văn 12 phần Soạn bài Việt Bắc (tiếp theo) là một nội dung quan trọng các em cần chú ý chuẩn bị trước.
Tìm hiểu chi tiết nội dung phần Soạn bài Luật Thơ để học tốt môn Ngữ Văn 12 hơn.