- Biện pháp lặp cấu trúc: là việc người viết/người nói lặp lại cấu trúc của một cụm từ, một câu.
- Tác dụng:
+ Nhấn mạnh nội dung biểu đạt.
+ Tạo nhịp điệu, sự liên kết cho câu văn, câu thơ.
Đoạn trích trong tác phẩm "Sóng" của Xuân Quỳnh đã sử dụng rất thành công biện pháp lặp cấu trúc: "Sóng bắt đầu từ gió/Gió bắt đầu từ đâu/Em cũng không biết nữa/Khi nào ta yêu nhau". Đứng trước biển khơi, người phụ nữ không khỏi cảm thấy mênh mông, rợn ngợp. Cô bắt đầu thắc mắc về cội nguồn của sóng hay cũng chính là của tình yêu. Tuy đã đưa ra những lí giải dựa trên quy luật của tự nhiên nhưng người phụ nữ vẫn không thể tìm được ra câu trả lời cho bản thân mình. Qua đó, tác giả nói lên cái khó của tình yêu. Đó là một thứ chưa ai lí giải và cắt nghĩa được.
--------------------------
Mời em tham khảo thêm các bài văn mẫu lớp 11 khác trên Taimienphi.vn nhé: Đoạn văn suy nghĩ về cách ứng xử trong tình yêu từ bài thơ "Tôi yêu em"; Viết mở bài hoặc kết bài từ bài tập suy nghĩ về câu cách ngôn, Suy nghĩ về câu cách ngôn "Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn"...
Biện pháp lặp cấu trúc đã được tác giả khéo léo gài gắm vào hai câu thơ trích trong tác phẩm "Lời tiễn dặn": "Đừng bỏ em trơ trọi giữa rừng/Đừng bỏ em giữa dòng thác trào dâng!". Cụm từ "đừng bỏ em" đã nói lên cảm xúc lưu luyến, không nỡ của người con gái khi phải chia xa. Tính từ "trơ trọi" càng khiến cho nỗi cô đơn, lạc lõng bao trùm hết thảy không gian. "Dòng thác trào dâng" hay cũng chính là sự tuôn trào của cảm xúc. Người con trai ra đi mang theo bao nỗi niềm. Người con gái ở lại cũng ôm theo vô vàn tiếc nuối. Có thể nói, biện pháp lặp cấu trúc đã góp phần đẩy cảm xúc của đoạn thơ lên cao, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
"Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này..."
Trong đoạn thơ này, tác giả Viễn Phương đã nói lên được những ước ao, mong mỏi của bản thân. Từ đó, thể hiện niềm kính yêu sâu sắc dành cho vị cha già vĩ đại của dân tộc. Điệp ngữ "muốn làm" kết hợp với hàng loạt những danh từ phía sau chính là minh chứng cho điều đó. Ông nguyện hóa thân thành con chim, ngày ngày cất tiếng hót reo vui bên Bác. Ông ước mong trở thành một đóa hoa, làm đẹp thêm cho nơi Bác yên nghỉ. Và ông còn muốn hóa thành cây tre trung hiếu, canh giữ và bảo vệ cho giấc ngủ ngàn thu của Hồ Chủ tịch. Chỉ một vài chi tiết ấy thôi, độc giả cũng thấy được tình yêu, lòng kính trọng của nhà thơ đối với Bác Hồ. Biện pháp lặp cấu trúc đã nhấn mạnh nỗi khát khao cháy bỏng trong lòng tác giả. Đồng thời, giúp câu thơ trở nên nhịp nhàng và da diết vô cùng.
"Nhìn thấy gió xoa vào mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái"
Bằng biện pháp lặp cấu trúc tài tình, nhà thơ Phạm Tiến Duật đã thành công khắc họa sự khó khăn mà người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn phải trải qua. Những chiếc xe quân dụng mà lại không có kính - một điều vô cùng bất lợi đối với người sử dụng. Chính bởi lí do đó mà gió tạt làm "mắt đắng". Nhưng cũng nhờ vậy, người lính có thể thấy rõ hơn con đường phía trước, có thể ngắm nhìn được bầu trời sao rộng lớn cùng những cánh chim bay lượn phía trên. Cái bi đã được lãng mạn hóa bởi thi nhân đã nhìn nó dưới con mắt tinh tế cùng tâm hồn lạc quan. Phép lặp cấu trúc vừa nhấn mạnh sự gian khổ của hoàn cảnh, vừa làm nổi bật lên vẻ đẹp tinh thần đáng trân trọng của những người chiến sĩ ngoài mặt trận.
Trong tác phẩm "Tôi yêu em", nhà thơ đại tài Puskin đã thành công sử dụng biện pháp điệp cấu trúc để làm nổi bật một tình yêu chân thành, đằm thắm và mãnh liệt. Ở đoạn thơ thứ hai, ông đã viết: "Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng/.../Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm/...". Tác giả nhấn mạnh tình yêu của người con trai dành cho người con gái. Tình yêu ấy có thể thầm lặng, rụt rè nhưng cũng có thể bùng cháy mãnh liệt, nồng nàn. Dù có ở trạng thái nào thì tình cảm đó vẫn hết mực chân thành, không chút vụ lợi. Chữ "yêu" được lặp lại đến ba lần càng khẳng định một cách chắc chắn hơn về cảm xúc lứa đôi. Như vậy, chỉ một đoạn thơ ngắn ngủi cũng đã cho độc giả thấy được bao cung bậc khác nhau của mình yêu. Đồng thời, thể hiện tài năng cùng tâm hồn giàu xúc cảm của nhà thơ đại tài Puskin.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Biện pháp lặp cấu trúc có tác dụng nhấn mạnh, làm nổi bật lên cảm xúc, tư tưởng mà tác giả muốn thể hiện. Với những ví dụ về phép lặp cấu trúc trong các đoạn văn mẫu, hy vọng sẽ giúp các em nắm được chắc khái niệm, cũng như tác dụng của biện pháp lặp cấu trúc.