I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
a. Nhan đề : thể hiện phạm vi và nội dung của đối tượng thuyết minh – cây chuối.
b. Các câu về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối :
- Cây chuối vươn lên như những trụ cột nhẵn bóng, tỏa ra vòm lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng.
- Chuối phát triển rất nhanh, chuối mẹ đẻ chuối con, ...
- Cây chuối là loài mang sẵn trong nó nhiều nhất các món ăn truyền lại của tổ tiên người Việt – Mường tự xa xưa cho tới ngày nay.
- Không thiếu những buồng chuối dài từ ngọn cây uốn trĩu xuống tận gốc cây.
c. Các câu văn miêu tả đã được nêu trong phần (b) có tác dụng :
Giúp người đọc hình dung ra một cách cụ thể, sinh động, tạo ấn tượng về cây chuối.
d. Một số công dụng khác của cây chuối:
- Thân chuối còn non có thể xắt mỏng làm rau sống, đặc biệt là một trong những loài rau không thể thiếu dùng để làm rau sống ăn với cơm hến. Thân chuối già dùng để làm thức ăn cho lợn (heo).
- Lá chuối tươi dùng để gói bánh, lá chuối khô dùng để gói đồ cho các bà đi chợ.
- Bắp chuối có thể ăn sống hoặc luộc lên làm món nộm hoa chuối rất ngon.
II. Luyện tập
Câu 1 (SGK Ngữ Văn 9 trang 26):
Bổ sung yếu tố miêu tả :
- Thân chuối tròn thắng đứng và nhẵn thin như những chiếc cột nhà bóng loáng.
- Lá chuối tươi lúc đã lớn xanh mướt và rộng như một tấm phản.
- Lá chuối khô rũ xuống bám chặt thân cây chứ không rơi rụng và lìa xa như những lá cây khác. Ban đầu còn vàng tươi sau đó khô dần thành màu nâu nhạt.
- Nõn chuối mới ra giống như một bức thư thủa xưa được viết trên giấy hoa tiên còn phong kín.
- Bắp chuối màu đỏ tươi, trông như một búp sen khổng lồ treo ngược.
- Quả chuối cong cong như một vầng trăng lưỡi liềm đầu tháng.
Câu 2 (SGK Ngữ Văn 9 trang 26):
Yếu tố miêu tả trong đoạn văn :
Tách là loại chén uống nước của Tây, nó có tai. Chén của ta không có tai. Khi mời ai uống trà thì bưng hai tay mà mời. Bác vừa cười vừa làm động tác. Có uống cũng nâng hai tay xoa xoa rồi mới uống
→ Làm nổi bật đối tượng (chén) và hình ảnh Bác Hồ.
Câu 3 (SGK Ngữ Văn 9 trang 26):
Một số câu miêu tả trong văn bản :
- Những con thuyền thúng nhỏ mang theo các làn điệu dân ca, điểm thêm cho không khí ngày xuân nét thơ mộng trầm tĩnh.
- Lân được trang trí công phu, râu ngũ sắc, lông mày bạc, mắt lộ to, thân hình có các họa tiết đẹp.
- Hai ông tướng (tướng ông, tướng bà) của từng bên đều mặc trang phục xưa lộng lẫy, có cờ đuôi nheo đeo chéo sau lưng và được che lọng.
---------------------HẾT BÀI 1-----------------------
Cảnh ngày xuân là bài học nổi bật trong Bài 6 của chương trình học theo SGK Ngữ Văn 9, học sinh cần Soạn bài Cảnh ngày xuân, đọc trước nội dung, trả lời câu hỏi trong SGK.
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.
Câu 1: Đọc văn bản.
Câu 2.
a. Đối tượng để thuyết minh là cây chuối. Tuy nhiên cây chuối được xem xét trong quan hệ đời sống của người Việt Nam.
b. Những câu văn thuyết minh về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối:
“Cây chuối rất ưa nước… Chuối phát triển rất nhanh…. Quả chuối là một món ăn ngon”.
c. Những câu văn có yếu tố miêu tả cây chuối, quả chuối:
- […] cây chuối thân mềm vươn lên như những cột trụ nhẵn bóng, tỏa ra vòm tán lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng.
- […] chuối mọc thành rừng bạt ngàn vô tận.
- […] chuối trứng cuốc – không phải quả tròn như trứng cuốc mà khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như vỏ trứng cuốc.
- Không thiếu những buồng chuối dài từ ngọn cây uốn trĩu xuống tận gốc cây.
Những câu văn có yếu tố miêu tả làm cho người đọc hình dung rõ ràng đối tượng được miêu tả như là nó vốn có trong đời sống.
d. Theo yêu cầu chung của văn bản thuyết minh, văn bản này có thể bổ sung thêm về công dụng của lá chuối, thân cây chuối, nõn chuối, bắp chuối…
II. Luyện tập
Câu 1: Bổ sung yếu tố miêu tả vào các chi tiết thuyết minh:
- Thân cây chuối có hình trụ, nhẵn bóng gồm nhiều lớp bẹ xếp lên nhau theo thứ tự từ trong ra ngoài.
- Lá chuối tươi to bản xanh mướt, nom chẳng khác một con thuyền xanh úp ngược, che mát cho cả khóm.
- Lá chuối khô không còn màu xanh mà chuyển sang màu đất. Khi ấy lá không còn vươn lên mà rũ xuống, nằm ép mình như còn cố bao bọc, chở che cho thân cây.
- Nõn chuối khi nhú lên có màu xanh non rất đặc trưng, gọi là màu nõn chuối. Từ chỗ cuộn chặt, nõn chuối lớn dần, lỏng ra. Chẳng mấy chốc nõn chuối nở òa thành một tàu chuối.
- Bắp chuối hay còn gọi là hoa chuối có màu tím nhạt hoặc tím sẫm. Bắp chuối vươn lên từ giữa lòng thân cây chuối. Đấy chính là một bông hoa lớn chứa rất nhiều quả chuối non xếp thành từng nải chuối.
- Quả chuối xếp thành nải chuối. Khi mới xuất hiện, nải chuối giống như một bàn tay xinh xắn có những ngón trắng hồng. Cả khi lớn, nải chuối vẫn giống bàn tay. Chả thế mà người ta ví von có người có bàn tay chuối mắn!
Câu 2: Yếu tố miêu tả trong đoạn văn đã cho:
Tách là loại chén uống nước của Tây, nó có tai. Chén của ta không có tai. Khi mời ai uống trà thì bưng hai tay mà mời. Có uống cũng nâng hai tay xoa xoa rồi mới uống.
Câu 3:
- Những con thuyền thúng nhỏ mang theo các làn điệu dân ca điểm thêm cho không khí ngày xuân nét thơ mộng, trữ tình.
- Lân được trang trí công phu, râu ngũ sắc, lông mày bạc, mắt lộ to, thân mình có các họa tiết đẹp.
- Hai tướng (tướng ông, tướng bà) của từng bên đều mặc trang phục thời xưa lộng lẫy có cờ đuôi nheo đeo chéo sau lưng và được che lọng.
---------------------------HẾT------------------------------
Soạn bài Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh là một nội dung, bài học hay trong SGK Ngữ Văn 9. Sau phần học này chúng ta tiếp tục chuẩn bị trả lời câu hỏi, Soạn bài Các phương châm hội thoại (Tiếp theo) - Bài 3 cùng với phần Soạn bài Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em để học tốt môn Ngữ Văn lớp 9 hơn