1. Mở bài: Giới thiệu đoạn trích.
2. Thân bài:
2.1. Tóm tắt nội dung chính của đoạn trích:
- Sau cuộc giao chiến với Mtao Grự và Mtao Mxây, Đăm Săn chiến thắng, giải cứu được Hơ Nhị, Hơ Bhị. Với khát vọng lớn lao, chàng quyết định lên đường tìm đến nhà Nữ Thần để cầu hôn nàng.
- Trên đường đi, chàng ghé qua nhà bạn của mình - Đăm Par Kvây. Tại đây, Đăm Par Kvây đã khuyên ngăn chàng không nên tới nhà Nữ Thần vì đường đi rất hiểm trở và gian nan.
- Chàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách trên chuyến hành trình. Khi đã tới được nhà Nữ Thần, Đăm Săn ngỏ ý muốn nàng làm vợ nhưng bị từ chối. Cuối cùng, mặc lời ngăn cản của Nữ Thần, chàng vẫn kiên quyết lên ngựa trở về.
2.2. Chủ đề của đoạn trích:
- Ca ngợi người anh hùng cộng đồng luôn dũng cảm, có bản lĩnh phi thường, có khát vọng lớn lao, dám đối mặt với khó khăn, thử thách.
- Từ đó, thể hiện khát vọng chinh phục tự nhiên, mở mang bờ cõi của người xưa.
2.3. Phân tích đánh giá chủ đề của đoạn trích:
* Ca ngợi người anh hùng cộng đồng với những phẩm chất đáng quý: thể hiện rõ nét qua nhân vật Đăm Săn:
- Chàng là người có khát vọng lớn lao: muốn chinh phục Nữ Thần Mặt Trời để nàng làm vợ của mình.
- Chàng là người có lòng dũng cảm, bản lĩnh phi thường, dám đối mặt với khó khăn, thử thách:
+ Chàng rủ bạn mình - Đăm Par Kvây cùng tới nhà Nữ Thần -> bị từ chối, chàng vẫn quyết chí lên đường.
+ Dù Đăm Par Kvây đã đưa ra rất nhiều cảnh báo về khó khăn, nguy hiểm trên đường đi -> Đăm Săn vẫn kiên định với mục tiêu ban đầu.
+ Chàng vượt qua rất nhiều trở ngại và tìm được đến nhà Nữ Thần.
+ Bị Nữ Thần từ chối, Đăm Săn vẫn quyết tâm muốn bắt được nàng về làm vợ. Chàng chỉ chấp nhận từ bỏ khi thấy Nữ Thần tỏ thái độ vô cùng cứng rắn, nhất quyết không chịu theo chàng.
+ Cuộc chinh phục không thành, Đăm Săn cũng không tỏ ra đau buồn, mất mát.
+ Mặc lời dự báo việc Mặt Trời lên cao chàng sẽ chết, Đăm Săn vẫn kiên quyết quay về quê nhà.
-> Thông qua người anh hùng Đăm Săn, người xưa thể hiện mong muốn được chinh phục, khai phá tự nhiên, mở mang bờ cõi của cộng đồng -> chủ đề thường thấy trong các pho sử thi.
2.4. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:
- Có sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật.
- Sử dụng các thủ pháp so sánh, phóng đại để làm nổi bật vẻ đẹp hình tượng người anh hùng Đăm Săn.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh.
3. Kết bài: Khẳng định lại giá trị của đoạn trích.
Có thể nói, "Đăm Săn" là một trong những pho sử thi nổi tiếng của người dân tộc Ê-đê nói riêng và người Việt nói chung. Qua tác phẩm, ta cảm nhận được tấm lòng ngợi ca, ngưỡng mộ vẻ đẹp sức mạnh, phẩm chất lí tưởng ở người anh hùng cùng những khát khao về cuộc sống tươi đẹp của người xưa. Điều này được khắc họa rất chân thực trong đoạn trích "Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời".
Giành thắng lợi sau cuộc giao chiến, Đăm Săn thu về rất nhiều của cải. Cuộc sống sung túc lại thêm sung túc. Tuy nhiên, chàng vẫn khao khát chinh phục được Nữ Thần Mặt Trời. Chàng hi vọng nàng sẽ làm vợ của mình. Vì thế, với lòng quyết tâm cao độ, chàng đã lên ngựa ra đi. Chàng ghé thăm nhà Đăm Par Kvây, rủ bạn mình đi cùng. Tuy nhiên, người bạn thân thiết đã từ chối và cảnh báo về nguy hiểm, gian nan phía trước. Thế nhưng, Đăm Săn vẫn kiên định với mục tiêu ban đầu. Chàng mạnh mẽ vượt qua các trở ngại, thành công tìm đến nhà Nữ Thần. Sau cùng, khi bị Nữ Thần từ chối, chàng không tỏ ra buồn bã, đau khổ. Chàng quyết định trở về quê nhà mặc những lời can ngăn từ Nữ Thần. Như vậy, chuyến đi đầy mạo hiểm đã góp phần tô đậm phẩm chất anh hùng ở vị tù trưởng Đăm Săn. Qua đó, các tác giả dân gian đã bày tỏ tấm lòng yêu mến, ngưỡng mộ người anh hùng sử thi. Đồng thời, thể hiện ước mơ, khát vọng về việc chinh phục, khai phá và mở mang bờ cõi. Những thông điệp ý nghĩa này cũng chính là chủ đề bao trùm đoạn trích.
Đầu tiên, thông qua nhân vật Đăm Săn, người xưa bày tỏ mong ước có những phẩm chất lí tưởng mà Đăm Săn là đại diện tiêu biểu. Ở chàng luôn ngời sáng bản lĩnh phi thường cùng khát vọng lớn lao. Đứng trước cuộc sống thịnh vượng, giàu có, chàng không lấy đó làm hài lòng. Chàng hi vọng đời sống sẽ tươi đẹp, rực rỡ hơn nữa. Vì thế, chàng đã quyết tâm lên đường tìm tới nhà Nữ Thần Mặt Trời.
Tiếp đến, các tác giả dân gian còn ngợi ca lòng dũng cảm, luôn sẵn sàng đối mặt với khó khăn, thử thách ở Đăm Săn. Dù người bạn thân thiết Đăm Par Kvây đã ra sức khuyên ngăn "Chết thật đó, diêng ơi!", chàng vẫn kiên quyết lên đường "Mặc, diêng cứ để tôi làm bàn trang tôi san đường đi". Biết con đường sắp tới đầy ắp hiểm nguy, chàng chẳng chút sợ hãi hay nao núng. Chàng mạnh mẽ khẳng định "Để xem tê giác, hùm beo có chết dưới mũi giáo lưỡi gươm của Đăm Săn này hay không!", "Tôi không sợ đâu". Đứng trước thử thách của thiên nhiên núi rừng, chàng đã dũng cảm vượt qua, phá tan các trở ngại. Cuối cùng, giây phút tìm được đến nhà Nữ Thần và bị nàng từ chối, chàng vẫn tỏ quyết tâm muốn nàng làm vợ mình "Tôi không về [...] có lấy được nàng tôi mới về". Chỉ khi thấy thái độ nhất quyết không chịu của Nữ Thần, chàng mới chấp nhận từ bỏ ý định. Dẫu vậy, chàng cũng không tỏ ra chán nản, đau buồn khổ sở. Chàng vẫn kiên quyết lên ngựa trở về quê hương mặc lời dự báo từ Nữ Thần về việc bản thân sẽ gặp hiểm nguy lúc Mặt Trời lên cao "Sống được chết đành! Tôi về đây.".
Từ đây, bên cạnh việc bày tỏ tình cảm trân trọng, ngợi ca người anh hùng sử thi, các tác giả dân gian còn khéo léo gợi lên mong muốn được khai phá, chinh phục thế giới tự nhiên, mở mang bờ cõi. Họ hi vọng cuộc sống cộng đồng sẽ ngày càng giàu có và hạnh phúc. Có thể thấy, mong ước tươi đẹp ấy đã được khắc họa tinh tế trong đoạn trích này.
Bằng việc sử dụng các thủ pháp so sánh, phóng đại "trông nghênh nghênh như một con rắn, ngang ngang như con cọp trong đầm, như con tê giác trong thung",... các tác giả dân gian đã phác họa hết sức chân thực người anh hùng tài giỏi, dũng cảm. Ngoài ra, sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật cũng góp phần làm nổi bật chủ đề đoạn trích. Ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất hùng tráng cũng để lại ấn tượng cho độc giả.
Như vậy, qua đoạn trích "Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời" người xưa đã gửi gắm mong ước về vị anh hùng dũng cảm, phi thường cùng khát vọng về cuộc sống tốt đẹp. Mong rằng, các ý nghĩa, giá trị nhân văn sẽ sống mãi theo dòng thời gian. Để rồi, mỗi khi nhắc tới sử thi "Đăm Săn", người ta sẽ không thể nào quên những lí tưởng cao cả của một thế hệ, một dân tộc.
Với trí tưởng tượng phong phú cùng những sáng tạo độc đáo, người dân tộc Ê-đê xưa đã rất thành công trong việc tạo nên một pho sử thi đồ sộ, đặc sắc như "Đăm Săn". Tác phẩm là lời ngợi ca vị anh hùng cộng đồng Đăm Săn tài giỏi, dũng cảm. Đặc biệt, những phẩm chất tốt đẹp ở Đăm Săn còn được thể hiện một cách rõ nét trong đoạn trích "Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời". Thông qua đó, các tác giả dân gian cũng bày tỏ niềm mong ước, khát khao về một cuộc sống tươi đẹp.
Sau cuộc giao chiến với Mtao Grự và Mtao Mxây, Đăm Săn giành chiến thắng, giải cứu được Hơ Nhị, Hơ Bhị. Nhờ vậy, cuộc sống của vị tù trưởng càng thêm giàu có, thịnh vượng, danh tiếng vang vọng khắp nơi. Thế nhưng, Đăm Săn vẫn chưa lấy làm hài lòng với cuộc sống đó. Chàng quyết định lên đường tìm đến nhà Nữ Thần để cầu hôn nàng. Trên đường đi, chàng ghé qua nhà bạn mình - Đăm Par Kvây. Tại đây, Đăm Par Kvây đã khuyên ngăn chàng không nên tới nhà Nữ Thần vì đường đi rất hiểm trở và gian nan. Dù được bạn cảnh báo nhưng vị tù trưởng tài giỏi Đăm Săn vẫn không nản chí, thoái lui. Chàng đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách trên chuyến hành trình. Khi tới được nhà Nữ Thần, Đăm Săn ngỏ ý muốn nàng làm vợ mình nhưng bị từ chối. Cuối cùng, mặc lời ngăn cản của Nữ Thần, chàng vẫn kiên quyết lên ngựa trở về. Như vậy, thông qua cuộc hành trình đầy mạo hiểm này, ta dễ dàng thấy được chủ đề bao trùm đoạn trích. Đó là tấm lòng ngưỡng mộ, ca ngợi người anh hùng cộng đồng có bản lĩnh, dũng cảm phi thường. Đó còn là những khát vọng ở người xưa về việc chinh phục, khai phá tự nhiên, mở mang bờ cõi.
Trước hết, từ nhân vật Đăm Săn, các tác giả dân gian đã bày tỏ tình cảm yêu mến, ngợi ca người anh hùng. Người anh hùng ấy luôn mang trong mình khát khao lớn lao. Chàng muốn chinh phục Nữ Thần, để nàng có thể làm vợ mình, để "từ người Ê-đê bên bờ sông cho đến người Mnông ở dưới thấp không còn một ai dám trái lời". Mặc dù sống trong sự sung túc, giàu có nhưng Đăm Săn vẫn chưa hài lòng. Chàng hi vọng bản thân sẽ chinh phục được một thứ gì đó cao đẹp hơn. Có thể thấy, khát vọng lớn lao ở Đăm Săn chính là đại diện cho khát vọng chung của cộng đồng.
Bên cạnh đó, Đăm Săn còn hiện lên với những phẩm chất lí tưởng mà con người mong muốn có được. Chàng là vị tù trưởng tài ba, là người anh hùng giàu lòng dũng cảm, bản lĩnh phi thường. Dẫu biết hành trình chinh phục Nữ Thần sẽ gặp hiểm nguy nhưng chàng vẫn quyết tâm lên đường. Chàng còn ngỏ lời rủ một "diêng" - người bạn thân thiết Đăm Par Kvây cùng tới nhà Nữ Thần. Tuy nhiên, Đăm Par Kvây đã từ chối và đưa ra rất nhiều cảnh báo về những khó khăn, nguy hiểm sắp tới. Ấy vậy, Đăm Săn chẳng hề lo lắng hay lung lay ý định. Chàng đanh thép khẳng định ý chí của bản thân "Diêng không cho tôi đi, cũng mặc", "tôi không sợ đâu". Nếu phía trước là gian nan, chàng sẽ dùng sức mạnh để gạt bỏ "Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác". Từ đây, ta thấy được bản lĩnh phi thường, khí phách anh hùng luôn hiện diện trong con người Đăm Săn. Chàng luôn kiên định với mục tiêu ban đầu, quyết tâm hành động. Dù con đường sắp tới phủ đầy chông gai, chàng vẫn vững chí, kiên cường đối mặt. Những trở ngại đáng sợ của thiên nhiên cũng không thể giam cầm bước chân chàng. Chàng mạnh mẽ vượt qua khó khăn "đi hết rừng rậm đến núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống", vượt qua tình cảnh cô đơn, lẻ loi "chàng đi, đi mãi, rừng núi quạnh hiu, vắng như không, không như vắng.". Hay khoảnh khắc bị Nữ Thần từ chối, Đăm Săn vẫn tỏ quyết tâm muốn bắt được nàng về làm vợ. Chàng chỉ chấp nhận từ bỏ khi thấy Nữ Thần có thái độ vô cùng cứng rắn, nhất quyết không chịu đi theo. Tuy cuộc chinh phục không thành nhưng Đăm Săn chẳng lấy đó làm thất bại mà đau buồn "Tôi đành quay về làng hoang nhà cũ của tôi vậy, tôi quay về ăn thịt trâu thịt bò của tôi vậy". Mặc lời dự báo việc Mặt Trời lên cao chàng sẽ chết, Đăm Săn vẫn kiên quyết quay về quê nhà "Sống được chết đành! Tôi về đây."
Như vậy, người anh hùng Đăm Săn hiện lên thật sắc nét với bao đức tính, phẩm chất cao đẹp. Chàng là đại diện cho sức mạnh, phẩm chất lí tưởng mà con người khao khát có được. Và thông qua người anh hùng dũng cảm Đăm Săn, người xưa cũng thể hiện mong muốn chinh phục, khai phá tự nhiên, mở mang bờ cõi. Họ hi vọng cộng đồng của mình không chỉ có một vị tù trưởng tài giỏi như Đăm Săn mà còn khao khát về cuộc sống giàu đẹp, thịnh vượng. Đây cũng chính là chủ đề thường thấy trong các pho sử thi.
Những nét độc đáo về hình thức nghệ thuật là một trong nhiều yếu tố quan trọng làm nên thành công cho tác phẩm. Trước hết, các tác giả dân gian đã rất sáng tạo trong việc sử dụng thủ pháp so sánh, phóng đại "Lông chân như chải, lông đùi như chuốt, tiếng nghe như chong chóng gõ mõ" để khắc họa vẻ đẹp ở người anh hùng. Ngoài ra, ngôn ngữ giàu hình ảnh "chàng giắt chà gạc, lên, rồi ngồi xuống, trông nghênh nghênh như con rắn trong hang,..." cũng để lại dấu ấn cho người nghe sử thi. Không chỉ vậy, sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đã góp phần rất lớn trong việc bộc lộ tâm tư, tình cảm ở người xưa.
Chắc chắn, theo dòng chảy thời gian, đoạn trích "Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời" sẽ sống mãi trong lòng độc giả. Qua hình tượng người anh hùng Đăm Săn với những phẩm chất tốt đẹp, ta cảm nhận được mong ước, khát khao cao cả của con người xưa về cuộc sống lí tưởng, êm ấm và hạnh phúc.
--------------------------HẾT-------------------------
Mời em tham khảo các bài văn mẫu lớp 10 khác trên Taimienphi.vn để có những chuẩn bị tốt nhất cho bài học sắp tới:
- Soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
- Phải chăng một tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi như I-li-át hay Đăm Săn không còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại
- Phân tích hình tượng nhân vật Đăm Săn trong Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời