Dàn ý phân tích bài thơ Trao duyên
I. Dàn ý:
1. Mở bài
- Truyện Kiều là một tác phẩm văn học có tầm ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân ta từ hàng trăm năm nay.
- Đoạn trích Trao duyên là một đoạn trích đặc sắc và khá tiêu biểu cho cuốn truyện thơ này, kể về nỗi bất hạnh đớn đau đầu tiên trong cuộc đời 15 năm sóng gió lưu lạc của Thúy Kiều, cô gái tài hoa nhưng mệnh bạc.
2. Thân bài
* Hoàn cảnh đoạn trích:
- Gia đình gặp biến cố, Kiều buộc phải bán thân chuộc cha và em, giữa lúc đó nàng lại dang dở mối tình với Kim Trọng, đành phải trao duyên lại cho Thúy Vân nhờ nàng trả nghĩa.
- Đoạn trích Trao duyên trích từ câu 723-756, thuộc phần Gia biến và lưu lạc.
* Mười hai câu thơ đầu “Cậy em…thơm lây”: Cảnh trao duyên
- Hai câu thơ đầu:
+ Lời mở đầu đưa Thúy Vân vào thế phải nhận lời trao duyên
+ Những từ “Cậy”, “chịu lời”, “lạy-thưa”, thể hiện sự tin tưởng, lời nhờ vả khẩn thiết và đầy tôn trọng của Thúy Kiều dành cho Thúy Vân. Từ ngữ được lựa chọn kỹ càng, tinh tế.
- Mười câu thơ tiếp “Giữa đường…thơm lây”: Là những lý lẽ mà Kiều đưa ra để giãi bày cho việc nàng phải trao duyên.
+ Mâu thuẫn mà Kiều phải đối mặt, đã hẹn ước với Kim Trọng, nhưng lại gặp phải cảnh gia biến bất ngờ khiến nàng buộc phải lựa chọn chữ hiếu, phụ tình quân.
+ Nàng muốn vẹn toàn cả đôi đường, thế nên chỉ có thể nhờ Thúy Vân nối tiếp mối duyên với chàng Kim.
+ Kiều rất thấu hiểu và thương xót cho Thúy Vân vì phải nhận mối duyên thừa chắp vá, nhưng vì tình máu mủ nàng tin Thúy Vân sẽ nhận lời.
- 6 câu thơ tiếp “Chiếc vành…ngày xưa”: Kiều trao lại kỷ vật định tình cho em, đồng thời lòng nàng lại xuất hiện mối mâu thuẫn khác.
+ Trao kỷ vật đồng nghĩa trao duyên.
+ Một mặt nàng mong vợ chồng Vân sẽ sống hạnh phúc, nhưng một mặt lại muốn hai người nhớ đến mình, với Thúy Vân là tình chị em, với Kim Trọng là tình yêu.
=> Tình cảm của nàng với Kim Trọng rất sâu nặng, hẳn trong lúc trao duyên nàng đã phải đau đớn tột cùng trong tâm can.
- 8 câu thơ tiếp “Mai sau…thác oan”:
+ Lời dặn dò chuyện mai sau của Thúy Kiều, đồng thời tiếp tục là mối mâu thuẫn lý trí và tình cảm của Kiều, mong Kim-Vân sống hạnh phúc, nhưng cũng lại mong mình được cùng chung hưởng hạnh phúc.
+ Thúy Kiều hiện lên trong đoạn trích không chỉ là một tấm gương đạo lý đơn thuần, mà còn là một con người trần thế sống động có tình cảm yêu thương, đau đớn.
- 8 câu thơ cuối “Bây giờ…từ đây”:
+ Kiều thức tỉnh sau những cố gắng níu kéo trong tưởng tượng, nàng phải đối mặt với hiện thực đầy đau xót.
+ Ý thức về thân phận “Nước chảy hoa trôi”, “phận bạc như vôi”.
+ Lời hối lỗi, đau đớn vì phụ bạc tình quân trong nấc nghẹn.
=> Tình cảm Kiều dành cho Kim Trọng rất sâu nặng, vẻ đẹp của lòng vị tha và đức hy sinh cao cả.
3. Kết bài
- Giá trị nội dung:
+ Lòng thông cảm, xót thương với bi kịch tình yêu, với thân phận bất hạnh của Thúy Kiều, điển hình của một kiếp hồng nhan bạc mệnh trong xã hội phong kiến,
+ Trân trọng ngợi ca nhân cách cao đẹp của Thúy Kiều.
- Nghệ thuật:
+ Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật xuất sắc, tác giả đã miêu tả một cách tinh tế tâm trạng của nhân vật trong cảnh trao duyên, bằng cách sử dụng nhiều hình thái ngôn ngữ, đối thoại, độc thoại, nửa trực tiếp.