1. Trong đoạn văn sau, Đoàn Giỏi đã sử dụng các câu mở rộng thành phần vị ngữ bằng cụm từ để miêu tả cảnh vật ở rừng U Minh. Hãy chỉ ra tác dụng của việc mở rộng thành phần vị ngữ.
Chim hót líu lo. Nắng bốc hương hoa tràm thơm ngây ngất. Gió đưa mùi hương ngọt lan ra, phảng phất khắp rừng. Mấy con kì nhông nằm vươn mình phơi lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh,...
Trả lời: Mở rộng thành phần vị ngữ có tác dụng làm thông tin của câu trở nên chi tiết, cụ thể và rõ ràng hơn.
2. Chủ ngữ trong các câu sau là một cụm từ. Hãy thử rút gọn các cụm từ này và nhận xét về sự thay đổi nghĩa của câu sau khi chủ ngữ được rút gọn.
a. Một tiếng lá rơi lúc này cũng có thể khiến người ta giật mình.
b. Phút yên tĩnh của rừng ban mai dần dần biến đi.
c. Mấy con gầm ghì sắc lông màu xanh đang tranh nhau với bầy vẹt mỏ đỏ, giành mổ những quả chín trên cây bồ đề.
Trả lời:
- Thử rút gọn:
a. Tiếng lá rơi cũng có thể khiến người ta giật mình.
b. Phút yên tĩnh dần dần biến đi.
c. Con gầm ghì đang tranh nhau với bầy vẹt mỏ đỏ, giành mổ những quả chín trên cây bồ đề.
- Nhận xét sự thay đổi nghĩa: Việc rút gọn các cụm từ khiến nội dung câu văn thiếu đi sự cụ thể, rõ ràng.
+ Ở câu a, sau khi rút gọn, chủ ngữ sẽ không còn sự phiếm định (một) và thiếu đi sự cụ thể về thời gian (lúc này).
+ Ở câu b, chủ ngữ sau khi rút gọn sẽ thiếu đi hạn định về địa điểm (rừng ban mai). + Ở câu c, chủ ngữ thiếu đi hạn định về số lượng (mấy) và ý nghĩa miêu tả đặc điểm sự vật (sắc lông màu xanh).
3. Vị ngữ trong các câu sau là một cụm từ. Hãy thử rút gọn các cụm từ này và nhận xét về sự thay đổi nghĩa của các câu sau khi vị ngữ được rút gọn.
a. Con Luốc chạy tung tăng sục sạo trong các bụi cây.
b. Rừng cây im lặng quá.
c. Ở xứ Tây u, tổ ong lại lợp, bện bằng rơm đủ kiểu, hình thù khác nhau ...
Trả lời:
- Thử rút gọn:
a. Con Luốc chạy.
b. Rừng cây im lặng.
c. Ở xứ Tây u, tổ ong lại lợp, bện bằng rơm.
- Nhận xét sự thay đổi nghĩa: Việc rút gọn các cụm từ khiến nội dung câu văn thiếu đi sự cụ thể, rõ ràng.
+ Ở câu a, sau khi rút gọn, vị ngữ thiếu ý nghĩa miêu tả hành động chạy của con đuốc (tung tăng sục sạo), thiếu đi sự cụ thể về địa điểm (trong các bụi cây).
+ Ở câu b, vị ngữ sau khi rút gọn sẽ không nêu được mức độ của trạng thái (quá).
+ Ở câu c, vị ngữ mất thiếu đi thông tin đặc điểm kiểu dáng của tổ ong (đủ kiểu, hình thù khác nhau).
4. Các câu sau có thành phần chính là một từ. Hãy mở rộng thành phần chính của câu thành cụm từ.
a. Gió thổi.
b. Không khí trong lành.
c. Ong bay.
Trả lời:
a. Gió thổi lao xao trên những ngọn cây cao.
=> Mở rộng thành phần vị ngữ.
b. Không khí trong rừng trong lành.
=> Mở rộng thành phần chủ ngữ.
c. Ong bay thành từng đàn về tổ.
=> Mở rộng thành phần vị ngữ.
Từ những gợi ý trên, chắc hẳn các em đã cảm thấy tự tin trong việc mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ. Ngoài phần thực hành trong sách giáo khoa, em có thể luyện tập thêm trong sách bài tập. Chúc các em học tập tốt!
Các bài soạn văn mẫu lớp 7 khác:
- Soạn bài Ngàn sao làm việc (Võ Quảng), Ngữ Văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống
- Soạn bài Tóm tắt văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài, Ngữ văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống