Hãy kể tên một số miền quê của Việt Nam mà em từng đến thăm hoặc biết tới qua tác phẩm nghệ thuật (tranh ảnh, phim, thơ văn, ...). Nơi nào đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất?
- Một số miền quê em đã từng đến: Bắc Ninh, Hải Dương, Thái Bình, Hà Nam, ...
- Nơi để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất là miền quê "Bắc Ninh", nơi đây nổi tiếng với những làn điệu quan họ đi sâu vào lòng người, những bức tranh đông hồ trên giấy dó độc đáo và đặc sắc.
1. Hình dung: Khung cảnh thiên nhiên qua cái nhìn của nhân vật An.
- Không gian đất rừng yên tĩnh.
- Không khí lành lạnh do hơi nước từ sông ngòi, mương rạch, đất ẩm và dưỡng khí thảo mộc.
- Ánh sáng trong vắt chiếu trên cảnh vật.
2. Theo dõi: Chú ý những chi tiết miêu tả ngoại hình và cử chỉ của các nhân vật.
- Chi tiết miêu tả ngoại hình và cử chỉ của tía nuôi: "Tía nuôi đi trước, bên hông lủng lẳng chiếc túi [...], lưng mang cái gùi bằng tre đan đã trát chai, tay cầm chả gạc.", "Lâu lâu, ông vung tay lên một cái, đưa con dao rừng rất sắc phạt ngang một nhánh gai và dùng cái mẩu cong ở đầu lưỡi dao dài có đến sáu, bảy tấc ấy lôi phăng nhánh gai chắn đường vứt ra một bên để lấy lối đi.", "Tía nuôi tôi ngồi dựa lưng vào một gốc cây ngái, nhồi thuốc lá vào tẩu.",...
- Chi tiết miêu tả ngoại hình và cử chỉ của Thằng cò: "Thằng Cò đội cái thúng to tướng, trong thúng đựng một vò nước, mấy gói cơm nắm và cái áo ướt mồ hôi nó vừa cởi ra cuộn lại, trên thúng úp chiếc nón rách.", "Thằng Cò bưng vò nước ra, ngửa cổ kề miệng vào vò uống nước ừng ực. Bỗng nó đặt vò nước xuống, thúc vào lưng tôi",...
- Chi tiết miêu tả ngoại hình và cử chỉ của An: "Tôi chen vào giữa, quảy tòn ten một cái gùi bé mà má nuôi tôi đã bơi xuồng đi mượn của nhà ai ngoài xóm bìa rừng từ chiều hôm qua.", "Tôi đảo mắt nhìn khắp nơi nhưng vẫn không thấy gì",...
🡪 Các nhân vật đều có vẻ đẹp riêng trong ngoại hình, cử chỉ, họ đang vào rừng để "ăn ong" - hay còn gọi là đi lấy mật.
3. Theo dõi: Chú ý những suy nghĩ của nhân vật An về tía nuôi, về Cò.
- Suy nghĩ của An về tía nuôi: "Tía nuôi tôi chỉ nghe tôi thở đằng sau lưng ông thôi mà biết chứ ông có quay lại nhìn tôi đâu".
🡪 Tía nuôi là người quan tâm chăm sóc các con.
Suy nghĩ của An về Cò: "Thằng Cò thì coi bộ chưa thấm tháp gì?"
🡪 Thằng Cò chưa mệt, quen với việc đi rừng.
4. Theo dõi: Cò giảng giải cho An những gì?
Cò giảng cho An cách để nhìn thấy được ong mật "Bây giờ mày cứ nhìn kĩ vào khoảng cách giữa hai nhánh tràm cao kia! Ờ! Đúng rồi. Nhìn một chỗ trống ấy thôi nhá. Nó tới liền bây giờ."
5. Hình dung: Vẻ đẹp phong phú, sống động của rừng.
Vẻ đẹp rừng U Minh hiện lên tươi đẹp và sinh động qua những, âm thanh, màu sắc, mùi hương:
- m thanh: âm thanh "eo... eo... eo..." của bầy ong đang bay, âm thanh "rao rao" của gió, tiếng chim hót líu lo, tiếng chân chó săn "Nghe động tiếng chân chó săn nguy hiểm, những con vật thuộc loại bò sát bốn chân, to hơn ngón chân cái kia, liền quật chiếc đuôi chạy từ tán".
- Màu sắc: Màu xanh của tầng cây, màu nâu đen của những con ong, màu xanh của da lưng những con kì nhông và những loài bò sát bốn chân "Mấy con kì nhông vươn mình phơi lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, vàng hóa đỏ,..." và những loài chim "Chim áo già màu nâu, chim manh manh mỏ đỏ bóng như màu thuốc đánh móng tay, lại có bộ lông xám tro điểm những chấm trắng li ti rất đẹp mắt", màu khô vàng của vùng cỏ tranh.
- Mùi hương: Mùi của hơi đất "Một làn hơi đất nhẹ tỏa lên, phủ mờ những bụi cây cúc áo, rồi nhè nhẹ tan dần theo hơi ấm mặt trời", mùi hương của hoa tràm "Nắng bốc hương hoa tràm thơm ngây ngất. Gió đưa mùi hương ngọt lan ra, phảng phất khắp rừng.".
6. Tóm tắt: Nội dung câu chuyện của má nuôi An.
Nội dung câu chuyện: Má nuôi dặn An cách tìm chỗ gác kèo cho ong đóng tổ: chọn vùng rừng tốt, xem hướng gió, tính trước đường bay của ong mật, cách tìm vị trí ong làm tổ.
7. Theo dõi: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật.
Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật bình dị và thân mật ta có thể nhận thấy điều này trong cuộc trò chuyện của An và má nuôi.
8. So sánh: Sự khác biệt trong cách "thuần hóa" ong rừng của người dân vùng U Minh.
Người dân vùng U Minh "thuần hóa" ong rừng bằng tổ ong hình dáng nhánh kèo.
1. Đoạn trích có những nhân vật nào? Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa các nhân vật đó.
- Đoạn trích xuất hiện bốn nhân vật: An, Cò, tía nuôi, má nuôi.
- An là con nuôi vợ chồng ông lão bán rắn, là anh em gắn bó với Cò (Cò là con ruột của tía má nuôi An).
2. Nêu cảm nhận về nhân vật tía nuôi An. Cảm nhận của em dựa trên những chi tiết tiêu biểu nào?
- Tía nuôi của An là người từng trải, có kinh nghiệm đi rừng, ông mang đầy đủ dụng cụ cần thiết (túi, gùi, chả gạc, dao, ...): "Tía nuôi đi trước, bên hông lủng lẳng chiếc túi [...], lưng mang cái gùi bằng tre đan đã trát chai, tay cầm chả gạc.". Ông phạt những nhánh cây ở rừng để lấy đường đi "Lâu lâu, ông vung tay lên một cái, đưa con dao rừng rất sắc phạt ngang một nhánh gai và dùng cái mẩu cong ở đầu lưỡi dao dài có đến sáu, bảy tấc ấy lôi phăng nhánh gai chắn đường vứt ra một bên để lấy lối đi.". Ông còn có thể quan sát hướng đi của bầy ong một cách chính xác "Tôi vừa toan đứng dậy thì tía tôi đã đến cầm tay tôi trỏ lên: - Đó, con thấy chưa?". - Tía nuôi là người cha rất yêu thương con: "Tía nuôi tôi chỉ nghe tôi thở đằng sau lưng ông thôi mà biết chứ ông có quay lại nhìn tôi đâu".
3. Cảnh sắc thiên nhiên rừng U Minh được nhà văn tái hiện qua cái nhìn của ai? Em hãy nhận xét khả năng quan sát và cảm nhận về thiên nhiên của nhân vật ấy.
Cảnh sắc thiên nhiên rừng U Minh được nhà văn tái hiện qua cái nhìn của An.
🡪 Cậu bé An quan sát và cảm nhận thiên nhiên tinh tế và sâu sắc.
4. Theo em, nhân vật Cò là một cậu bé sinh ra và lớn lên ở đâu? Điều gì khiến em khẳng định như vậy?
Cò là cậu bé sinh ra và lớn lên ở trong rừng: "Cặp chân của nó dài như bộ giò nai, lội suốt ngày trong rừng còn chả mủi gì nữa là!"
5. Nhân vật An đã được nhà văn miêu tả qua những chi tiết nào (ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, mối quan hệ với các nhân vật khác, ...)? Em hãy dựa vào một số chi tiết tiêu biểu để khái quát đặc điểm tính cách của nhân vật An.
Nhân vật An được nhà văn miêu tả qua những chi tiết:
- Hành động: Chen vào giữa, quảy tòn ten một cái gùi bé mà má nuôi bời xuống cho mượn, đảo mắt khắp nơi tìm bầy ong, reo lên khi thấy bầy chim đẹp, ngước nhìn tổ ong to như cái thúng.
- Suy nghĩ: An suy nghĩ về những lời má nuôi đã dạy mà không có trong sách giáo khoa, về thằng Cò, lặng im vì nghĩ rằng gặp cái gì cũng hỏi sẽ bị khinh là mình dốt, nghĩ lại lời má nuôi kể.
- Trạng thái cảm xúc: mệt mỏi khi đi đường dài, vui vẻ reo lên khi đúc kết khi thấy bầy ong mật và đúc kết được những bài học quý giá.
- Mối quan hệ với các nhân vật khác: An có mối quan hệ thân thiết với mọi người, cậu luôn lắng nghe lời kể, lời dạy của tía nuôi và má nuôi. Mặc dù hay cãi nhau với Cò nhưng ta vẫn thấy được sự thân thiết, gắn bó trong cử chỉ, hành động, lời nói.
🡪 Đặc điểm tính cách nhân vật An: An là một cậu bé ham học hỏi và khám phá. Cậu có những suy nghĩ tinh tế khi quan sát cảnh sắc thiên nhiên và rút ra được những bài học kinh nghiệm từ lời kể, lời dạy của mọi người.
6. Đọc đoạn trích, em có ấn tượng như thế nào về con người và rừng phương Nam?
Qua đoạn trích, em thấy được vẻ đẹp của con người và đất rừng phương Nam: Con người chăm chỉ, giàu kinh nghiệm và có vốn sống phong phú. Đất rừng phương Nam hùng vĩ, hoang sơ (sự kết hợp giữa cảnh sắc thiên nhiên và sự sinh động của các con vật sống trong rừng).
Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày cảm nhận của em về một chi tiết thú vị trong đoạn trích Đi lấy mật.
Trong đoạn trích "Đi lấy mật" những kinh nghiệm lấy mật qua lời kể của má nuôi An để lại ấn tượng sâu sắc trong em. Để có thể lấy được mật ong cần chọn vùng rừng tốt, mùa xuân trám kết nhiều hoa rồi định chỗ gác kèo. Phải xem hướng gió, tính trước đường bay của ong mật và đoán được vị trí ong mật sẽ làm tổ, rồi cách gác kèo,... Để có được những kinh nghiệm này, người dân vùng U Minh phải đúc kết thật lâu qua những lần đi rừng lấy mật. Sự độc đáo, kinh nghiệm trong việc đi lấy mật đã khiến vốn sống của con người nơi đây phong phú, đa dạng mà không nơi nào giống như vậy.
Qua ngòi bút độc đáo và khả năng quan sát, miêu tả tinh tế của nhà văn Đoàn Giỏi, rừng núi đại ngàn miền Tây Nam Bộ hiện lên vô cùng sinh động, rõ nét. Đọc đoạn trích, điều gì khiến em đặc biệt ấn tượng? Hãy chia sẻ cho mọi người biết nhé!
Các bài soạn văn mẫu lớp 7 khác:
- Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 24, Ngữ Văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống
- Soạn bài Ngàn sao làm việc (Võ Quảng), Ngữ Văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống