1. Mở bài
Giới thiệu về bài thơ Viếng lăng Bác và khái quát nội dung, cảm xúc chủ đạo của khổ 2 bài thơ.
2. Thân bài
- Nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi của tác giả khi cùng đoàn người vào thăm lăng
- Tấm lòng thành kính, biết ơn đối với vị lãnh tụ vĩ đại:
+ Hình ảnh “mặt trời” không chỉ tả thực mà còn ẩn dụ cho những công lao trời bể của Bác đối với dân tộc Việt Nam tựa ánh dương rực sáng.
+ Nghệ thuật nhân hóa qua động từ "thấy" nhấn mạnh vầng thái dương vũ trụ chứng kiến "mặt trời trong lăng rất đỏ" với thái độ có phần ngưỡng mộ, trân trọng.
+ Từ láy "ngày ngày" đứng ở đầu câu thơ vừa diễn tả sự bất biến của tự nhiên vừa góp phần bất tử hóa hình ảnh Bác Hồ trong lòng mọi người.
- Hình ảnh dòng người vào thăm lăng:
+ Dòng người xếp hàng, bước chân chầm chậm lắng đọng nỗi niềm xúc động bồi hồi - "đi trong thương nhớ".
+ Mỗi người đều mang theo tình cảm kính yêu, trân trọng đối với Bác "kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân".
+ Hoán dụ "bảy mươi chín mùa xuân" để chỉ số tuổi của Bác, đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ ngợi ca cuộc đời sống đẹp và trọn vẹn, cống hiến những gì tinh túy nhất cho dân tộc của Bác.
3. Kết bài
Cảm nhận chung.
“Viếng lăng Bác” là bài thơ cảm động viết về Bác, thể hiện sự biết ơn vô hạn của tác giả Viễn Phương dành cho vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Khổ thơ thứ hai đã làm nổi bật cảm xúc của tác giả khi xếp hàng để vào lăng viếng Bác. Hình ảnh “mặt trời” được nhắc đi nhắc lại hai lần mang ý nghĩa ẩn dụ. “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng” là hình ảnh tả thực, là mặt trời của tự nhiên, ngày ngày chiếu những tia nắng ấm áp cho muôn loài. Còn “mặt trời trong lăng” đó là hình ảnh ẩn dụ để chỉ Bác Hồ, người đã mang đến ánh sáng của độc lập, tự do cho đất nước. Từ láy “ngày ngày” đứng ở đầu câu thơ không chỉ diễn tả sự trường tồn của tự nhiên mà còn nhấn mạnh rằng Bác sẽ còn sống mãi trong lòng người. Ở câu thứ ba của khổ thơ, tác giả một lần nữa sử dụng điệp từ “ngày ngày” để diễn tả sự tiếp nối liên tục của đoàn người vào lăng thăm viếng. Từng người nối bước nhau đã tạo thành dòng người dài tăm tắp, tất cả đều có chung cảm xúc thương yêu, kính trọng dành cho Bác. Đoàn người vào thăm lăng Bác được tác giả ví như “tràng hoa” để dâng lên “bảy mươi chín mùa xuân”. Mỗi người là một bông hoa, cả đoàn người tạo thành một tràng hoa to lớn dành tặng người cha vĩ đại của dân tộc. Những lẵng hoa đó kết nên từ lòng thành kính, nhớ thương Bác. Bằng việc sử dụng biện pháp tu từ đặc sắc như: ẩn dụ, điệp ngữ, tác giả đã làm nổi bật tình cảm chân thành dành cho Bác, từ đó ngợi ca công lao vĩ đại của người dành cho dân tộc Việt Nam.
1.1. Dàn ý phân tích khổ hai bài Viếng lăng bác
a. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu khái quát nội dung khổ hai bài thơ “Viếng lăng Bác”.
b. Thân bài:
* Hai câu thơ đầu:
- “Mặt trời đi qua trên lăng”: Đó là hình ảnh tả thực dùng để chỉ mặt trời của tự nhiên.
- “Mặt trời trong lăng”: Hình ảnh ẩn dụ chỉ Bác như mặt trời soi sáng cho cả dân tộc.
=> Bác cũng giống như mặt trời của tự nhiên đem lại ánh sáng cho cả dân tộc và sẽ luôn tồn tại trong trái tim của nhân dân Việt Nam.
* Hai câu thơ tiếp:
- Nghệ thuật điệp cấu trúc “ngày ngày”: nhấn mạnh sự lặp lại quen thuộc, thường xuyên.
- “Dòng người đi trong thương nhớ”: Vẽ ra một bức tranh từng dòng người xếp hàng, đi vào lăng viếng Bác với tình yêu thương vô hạn.
- “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”: Mỗi người là một bông hoa xinh đẹp, cả đoàn người là một tràng hoa to lớn để dâng lên Bác.
c. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật.
- Cảm nhận của em về đoạn thơ
1.2. Bài văn phân tích khổ 2 bài Viếng Lăng Bác hay nhất
Bác Hồ là người đã tìm ra con đường cứu nước, là niềm tự hào của dân tộc. Hình ảnh về Người vẫn còn sống mãi trong lòng tất cả người dân Việt Nam. Có rất nhiều tác phẩm hay và xúc động viết về Bác. Trong đó, bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là bài thơ nổi bật. Tác phẩm đã diễn tả dòng cảm xúc của thi nhân khi ra thăm lăng Chủ tịch. Ở khổ thơ thứ hai, tác giả đã thể hiện tâm trạng của mình khi xếp hàng vào lăng viếng Bác.
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Ngay từ câu đầu tiên, ta thấy xuất hiện từ láy “ngày ngày” chỉ thời gian tuần hoàn. Nếu “mặt trời đi qua trên lăng” là mặt trời của tự nhiên mọc rồi lại lặn, tỏa ra hơi ấm cho muôn loài thì “mặt trời trong lăng” lại là hình ảnh ẩn dụ để chỉ Bác Hồ. Người chính là mặt trời tìm ra chân lí cho con đường cách mạng, đưa dân tộc thoát khỏi cảnh lầm than. Hình ảnh trên khiến chúng ta nhớ đến những vần thơ trong bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”: “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi/Mặt trời của mẹ em thì nằm trên lưng”. Tác giả Nguyễn Khoa Điềm cũng mượn hình ảnh mặt trời của tự nhiên để nhấn mạnh em bé chính là duy nhất trong trái tim người mẹ. Nhà thơ Viễn Phương cũng vậy, đặt hình ảnh mặt trời ẩn dụ cho Bác, từ đó ca ngợi lí tưởng, công lao của chủ tịch Hồ Chí Minh đối với đất nước. Đồng thời, tác giả muốn khẳng định rằng Bác chính là mặt trời trường tồn bất diệt cùng thời gian.
Hai câu thơ tiếp theo thể hiện tình cảm kính yêu của người dân Việt Nam dâng lên Bác:
“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…”
Điệp từ “Ngày ngày” gợi ra cho chúng ta cảm nhận rõ nét sự vận động của thời gian tuần hoàn. Mỗi ngày dòng người vẫn nối tiếp nhau “đi trong thương nhớ”. Họ không phải đi trong vô thức mà vừa đi, vừa thể hiện niềm tôn kính, biết ơn vô hạn dành cho Bác. Đó là bước chân của muôn triệu người dân, từ mọi miền Tổ Quốc. Họ đều có chung một niềm thương nỗi nhớ với vị cha già kính yêu. Tất cả mọi người “kết thành tràng hoa” to lớn để dâng lên Người. Hình ảnh “tràng hoa” là hình ảnh tả thực những lẵng hoa của dòng người mang vào lăng viếng Bác. Nhưng đó còn ẩn dụ để nhấn mạnh rằng mỗi người đi vào trong lăng là một bông hoa, dòng người kết thành tràng hoa tiếc thương dành cho Bác. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ hoán dụ “bảy mươi chín mùa xuân” là gợi nhắc đến bảy mươi chín năm cống hiến, hi sinh của Bác. Đồng thời khẳng định người sẽ mãi mãi vĩnh hằng, bất tử như mùa xuân. Câu thơ cuối kéo dài thành chín chữ, nhịp thơ chậm, dấu chấm lửng như kéo dài mạch cảm xúc, từ đó tạo nên giọng điệu trầm lắng, thiết tha và cảm xúc chân thành của nhà thơ.
Bằng việc sử dụng những biện pháp ẩn dụ đặc sắc, Viễn Phương đã cho người đọc cảm nhận được tình yêu dành cho Bác. Khổ thơ thứ hai nói riêng, cả bài thơ nói chung đều chất chứa nỗi niềm yêu thương, thiết tha nhất dành cho Người cha đáng kính. Và chắc chắn rằng, hình ảnh về Bác vẫn sẽ còn sống mãi trong trái tim của muôn triệu nhân dân Việt Nam.
"Bốn mươi năm trước Bác "đi xa"
Cả nước đau thương mắt lệ nhòa
Ngoài Bắc mưa tuôn - trời vĩnh biệt
Trong Nam gió nổi - đất chia xa".
Ngày Bác mất, cả dân tộc ta chìm trong nước mắt, nước mắt của sự đau thương và xót xa tê tái lòng. Năm năm sau sự mất mát to lớn đó, lăng Bác được khánh thành, nơi đây trở thành chốn linh thiêng để nhân dân cả nước bày tỏ lòng tôn kính dành cho Người. Viếng lăng Bác là tác phẩm thể hiện rất sâu sắc cảm xúc của Viễn Phương khi lần đầu tiên vào lăng viếng Bác. Có lẽ khổ thơ thứ hai kết tinh lắng đọng nhất tư tưởng của cả bài thơ:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.
Tác giả khi ấy là người con miền Nam ra thăm miền Bắc, cùng đoàn người hành hương vào lăng viếng Người. Khổ thơ đầu tiên khái quát cảm xúc của tác giả khi đứng trước lăng với những ấn tượng về hàng tre xanh bát ngát. Đến với khổ thơ thứ hai, người đọc thấy được cảm xúc của Viễn Phương khi cùng đoàn người xếp hàng vào lăng viếng Bác.
Xuyên suốt cả khổ thơ là nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi của tác giả khi đứng trước thềm lăng. Trước tiên, đó là tấm lòng thành kính, biết ơn lãnh tụ được gói trọn trong hình ảnh ẩn dụ:
"Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ".
Mặt trời được nhắc đi nhắc lại sóng đôi trong hai câu thơ. Nếu "mặt trời đi qua trên lăng" là hình ảnh tả thực miêu tả bước dịch chuyển của mặt trời hàng ngày, hàng giờ gắn với bối cảnh không gian quen thuộc là "trên lăng" thì "mặt trời trong lăng" lại là ẩn dụ để chỉ Bác Hồ. Nghệ thuật nhân hóa qua động từ "thấy" nhấn mạnh vầng thái dương vũ trụ chứng kiến "mặt trời trong lăng rất đỏ" với thái độ có phần ngưỡng mộ, trân trọng. Mặt trời thiên tạo gợi ra sự kì vĩ, vĩnh hằng, nguồn gốc của sự sống và là cái nôi đem lại ánh sáng cho con người. Bác Hồ cũng vậy, Bác là người cha già vĩ đại, Bác vĩnh hằng bởi Người luôn tồn tại trong trái tim nhân dân Việt Nam, dẫn lối cho sự nghiệp cách mạng giành lại độc lập tự do cho dân tộc. Từ láy "ngày ngày" đứng ở đầu câu thơ vừa diễn tả sự bất biến của tự nhiên vừa góp phần bất tử hóa hình ảnh Bác Hồ trong lòng mọi người. Viễn Phương như đang nói hộ tấm lòng tôn kính của bao người đối với vị lãnh tụ mà cả cuộc đời:
"Chỉ biết quên mình cho hết thảy
Như dòng sông chảy nặng phù sa"
(Tố Hữu).
Trước lăng Bác, cảm xúc của tác giả cứ thế trào dâng:
"Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân."
Nghệ thuật điệp cấu trúc "ngày ngày" khiến đoạn thơ hiện lên trong tâm trí người đọc như một bản nhạc chậm rãi, tần suất lặp đi lặp lại của những người vào lăng viếng Bác cứ như một nhịp điệu đã rất quen thuộc. Hai câu thơ như vẽ ra một bức tranh từng dòng người xếp hàng, bước chân chầm chậm lắng đọng nỗi niềm xúc động bồi hồi - "đi trong thương nhớ". Dòng người ấy như đang "kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân", mỗi người là một bông hoa, cả đoàn người là một tràng hoa đẹp diệu kì kính dâng lên Người. Đó là đóa hoa của nỗi niềm biết ơn sâu sắc, thành kính phân ưu, tiếc thương vô hạn mà nhân dân ta kính gửi tới Bác Hồ. Hoán dụ "bảy mươi chín mùa xuân" để chỉ số tuổi của Bác, đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ ngợi ca cuộc đời sống đẹp và trọn vẹn, cống hiến những gì tinh túy nhất cho dân tộc của Bác. Câu thơ nhẹ nhàng mà kết tinh bao cảm xúc biết ơn ấy như chạm vào trái tim của biết bao bạn đọc.
Khổ thơ là cảm xúc của tác giả khi cùng dòng người xếp hàng vào lăng viếng Bác. Nhà thơ sử dụng các hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ có ý nghĩa sâu sắc khiến vẻ đẹp của vĩ lãnh tụ như càng ngời sáng hơn bao giờ hết. Bởi vậy, có thể nói đây là khổ thơ kết tinh trọn vẹn vẻ đẹp của Bác - người cha già cống hiến trọn vẹn tuổi xuân cho non sông, đất nước.
------------------HẾT------------------
Khi phân tích thơ, các em cần chú ý những hình ảnh đặc sắc và biện pháp nghệ thuật, để từ đó hiểu được những tầng nghĩa mà nhà thơ gửi gắm. Mong rằng, các gợi ý phía trên sẽ giúp em hiểu hơn về bài thơ “Viếng lăng Bác” của tác giả Viễn Phương. Bên cạnh bài làm văn Phân tích khổ hai bài thơ Viếng lăng Bác, học sinh, giáo viên thường làm các bài văn như Cảm nhận của em về hình ảnh hàng tre trong khổ thơ đầu bài thơ Viếng lăng Bác, Những nét đặc sắc trong bài thơ Viếng lăng Bác, Cảm nhận về bài thơ Viếng lăng Bác, hay các bài Bình luận bài thơ Viếng lăng Bác và cả những bài Bình giảng bài thơ viếng lăng Bác hay Soạn bài Viếng lăng Bác.