1. Mở bài:
- Giới thiệu về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ và tác giả Thanh Hải.
- Giới thiệu về khổ thơ cuối bài.
2. Thân bài:
a) Nội dung: Điệu hát ca ngợi quê hương đất nước:
- Câu 1: Nỗi niềm ước mong, khát khao dâng trào mãnh liệt, tác giả đã không kìm nổi mà biến nó trở thành tiếng hát ca ngợi quê hương.
- Câu 2: Nam ai, Nam bình là điệu hát đặc trưng, nổi tiếng xứ Huế.
- Câu 3, 4: Lời thơ nhẹ nhàng như đang mô phỏng tiếng hát, khen ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên trên quê hương và con người luôn thấm đượm tình cảm.
- Câu 5: Tiếng gõ phách tiền đệm nhịp là nhạc cụ đặc trưng trong âm nhạc dân gian Huế. Tiếng gõ đặt ở cuối bài tạo ra âm hưởng vang vọng, gây ấn tượng cho người đọc về những nỗi niềm của tác giả.
b) Nghệ thuật:
- Lời thơ nhẹ nhàng, giản dị.
- Nhịp thơ chậm như đang nhỏ nhẹ tâm tình với người đọc.
3. Kết bài:
- Khái quát lại về khổ cuối bài thơ.
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải đã thể hiện khát vọng được hiến dâng cho đời, ước nguyện được đóng góp một phần sức nhỏ bé của mình để xây dựng đất nước. Cuối bài, nhà thơ đã thể hiện niềm mong ước ấy ra bằng tiếng hát: “Mùa xuân ta xin hát/Câu Nam ai, Nam bình”. Xứ Huế nổi tiếng với những làn điệu dân ca tha thiết, trữ tình. Điệu Nam ai, Nam bình chính là điệu hát đặc trưng của vùng đất cố đô. Nam ai là khúc hát buồn, thê lương còn Nam bình lại là khúc hát trữ tình, tha thiết. Khi kết hợp hai điệu hát này với tiếng phách tiền gõ nhịp, ta có một khúc nhạc giòn giã, vui tươi. Hai câu thơ “Nước non ngàn dặm mình/Nước non ngàn dặm mình” được đọc lên khiến ta có cảm giác như được nghe tiếng hát văng vẳng đâu đây. Tiếng hát ca ngợi quê hương ngàn dặm tươi đẹp, thắm đượm tình cảm. Tuy chỉ bằng năm câu thơ ngũ ngôn với lời thơ giản dị nhưng tác giả Thanh Hải đã thể hiện được sự nặng lòng với đất nước, với Tổ quốc. Câu hát cuối bài như lời nhắc nhở chúng ta hãy luôn nhớ phải giữ gìn và xây dựng đất nước ngày một giàu mạnh hơn
Mùa xuân nho nhỏ là tác phẩm có hoàn cảnh ra đời rất đặc biệt, khi tác giả Thanh Hải đang lâm trọng bệnh, chỉ còn ít ngày nữa thôi là phải xa lìa nhân thế. Có lẽ, chính hoàn cảnh ngặt nghèo này đã khiến cho người nghệ sĩ viết nên áng thơ xuất sắc, thể hiện rõ nỗi niềm của mình. Đó là niềm mong ước được dâng hiến cho đời những gì tinh túy, tươi đẹp nhất, là khát khao được đóng góp một phần nhỏ sức lực của mình vào sự nghiệp chung của đất nước. Ở khổ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ, khao khát ấy dâng trào mạnh mẽ, hóa thành lời ca tiếng hát.
“Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình”
Huế là vùng đất đã từng được vua quan nhà Nguyễn chọn làm kinh đô. Đây chính là nơi giao thoa giữa sự cầu kì, tinh tế trong văn hóa cung đình và nét bình dị của văn hóa dân gian. Vậy nên, ở Huế có rất nhiều di sản đặc sắc. Nổi tiếng bậc nhất trong đó phải kể đến ca Huế - di sản văn hóa phi vật thể của vùng đất cố đô. Trong ca Huế có hai điệu hát Nam ai, Nam bình rất nổi tiếng. Đây là điệu hát ngọt ngào, trữ tình, với âm nhạc du dương, bay bổng. Lời ca của hai giai điệu này thường được sáng tác một cách trau chuốt, hàm súc, lời ít ý nhiều. Bởi tác giả Thanh Hải là người Huế, trong những giây phút cảm xúc dâng trào, ông muốn cất lên khúc ca đặc trưng của quê hương:
“Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.”
Việc sử dụng các thanh bằng kết hợp với nhịp thơ chậm rãi khiến ta có cảm giác như đang nghe một làn điệu ngọt ngào, trữ tình, sâu lắng. Không những thế, vần “inh” ở cuối câu khiến cho điệu hát được ngân dài, gây cho ta niềm xúc động, liên tưởng đến cảnh đẹp “nước non ngàn dặm”, con người quê hương đầy thân thương, nghĩa tình. Hỗ trợ điệu hát có tiếng phách tiền - loại nhạc cụ cổ, độc đáo của Việt Nam, thường được sử dụng trong dàn nhạc cung đình, ca Huế, chầu văn, ca trù,... Tiếng gõ nhịp của phách tiền kết hợp nhịp thơ chậm, khiến cho ta cảm giác như đang nghe được câu hát văng vẳng bên tai. Từng tiếng gõ phách vang lên khiến cho âm thanh vang xa, lan rộng, chạm vào đáy lòng, tạo nên một dư âm khó phai trong lòng bạn đọc.
Chỉ với năm câu thơ ngắn gọn, tác giả đã khéo léo thể hiện tình yêu, niềm tự hào với quê hương đất nước. Lời thơ nhẹ nhàng, giản dị, nhịp thơ chậm như đang nhỏ nhẹ tâm tình càng khắc sâu vào lòng người đọc những nỗi niềm mà tác giả muốn gửi gắm.
Qua khổ cuối bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, nhà thơ Thanh Hải đã lan tỏa tình yêu quê hương cho độc giả. Chẳng cần phải dùng đến những lối so sánh cầu kì, hình ảnh gợi cảm, khổ thơ cuối vẫn khiến ta nhớ nhung, đắm say bằng chính chất trữ tình, ngọt ngào đặc trưng của xứ Huế.
Mùa xuân là mùa của tình yêu, tuổi trẻ, mùa của những yêu thương và khát vọng cống hiến. Suốt dòng chảy của văn học, mùa xuân đã đi vào thị ca như một lẽ tự nhiên, mỗi bài thơ mỗi hương sắc viết về xuân. Một trong số đó, không thể không nhắc đến "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải. Với cảm xúc chân thành và tình yêu quê hương, đất nước thiết tha, tác giả mang đến một bài thơ nhẹ nhàng, thanh khiết và tươi đẹp đến vô cùng. Khổ cuối tác phẩm là tiếng hát ca ngợi quê hương, đất nước của người thi sĩ.
Sau khi dựng lên bức tranh thiên nhiên mùa xuân của thiên nhiên, của đất trời bằng những ngôn từ mộc mạc, giàu chất nhạc, nhà thơ Thanh Hải đã cất lời ngợi ca quê hương mình- điệu dân ca xứ Huế:
"Mùa xuân ta xin hát
Khúc Nam ai, Nam bình"
Ước muốn lặng lẽ dâng cho đời với câu hát mang đậm phong vị quê hương cất lên từ nỗi lòng của một kẻ khát khao dâng hiến cho cuộc đời chung. Trước vẻ đẹp của xuân, sự bình yên của đất nước, tác giả không thể ngừng thổn thức mà nguyện ước được cất lên câu hát ngợi ca, hoà mình vào sức sống mùa xuân. Hai điệu dân ca ngọt ngào xứ Huế "Nam ai", "Nam bình" kết hợp cùng nhạc cụ "phách tiền" từ lâu đã trở thành nét đẹp trong âm nhạc, văn hóa của người dân nơi đây. Câu thơ bật lên khiến người đọc như hoà vào không gian của những làn điệu ca Huế, nghe vàng vọng đâu đây tiếng nhịp phách, tiếng ca của những ca công trên con thuyền xuôi dòng sông Hương. Dường như, những đặc trưng Huế với thiên nhiên, con người, văn hoá đã "ăn" vào máu thịt của thi nhân, cất lên trong lời thơ giản dị. Mùa xuân đất Huế một lần nữa lại khơi dậy cảm hứng trào dâng bật lên thành tiếng hát tha thiết và sâu nặng tình yêu quê hương. Trong giọng điệu của lời thơ, tác giả đã thể hiện niềm yêu mến và tự hào của mình với nét văn hoá phi vật thể của quê hương xứ Huế.
" Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền, đất Huế"
Lãnh thổ Việt Nam trải dài từ Bắc chí Nam, nơi đâu trên dải đất hình chữ S cũng có dấu chân của tình yêu tha thiết nơi đáy lòng tác giả. "Nước non ngàn dặm tình" - "đất Huế" tình yêu quê hương, xứ sở gắn với tình yêu đất nước. Yêu đất nước mình, tác giả gửi gắm vào lời thơ, tiếng hát, ngàn dặm đất nước là ngàn dặm tình. Phải chăng, trong những tháng ngày cuối cuộc đời mình, ông muốn khắc ghi vào lòng thật sâu, thật sâu, thật rõ từng bóng hình của quê hương, đất nước mình, nơi mà ông đã dành cả thanh xuân, cả mấy mươi năm đời để yêu thương, gìn giữ, hi sinh và cống hiến. Lời thơ giản dị mà tràn đầy nhiệt huyết của một con người hết lòng mình với quê hương. Nơi cõi lòng của tác giả là nỗi niềm khát khao được sống và cống hiến, dẫu chỉ làm một bông hoa nhỏ cất lên tiếng hát, lời thơ lặng lẽ dâng đời.
Khổ thơ cuối bài chỉ với bốn câu, vỏn vẹn 20 chữ mà gửi gắm biết bao tâm tình của tác giả. Không cầu kì, hoa mỹ, không hình thức, phô trương, Thanh Hải đã gửi lòng mình vào những gì gần gũi, bình dị và chân thành nhất. Để rồi mỗi khi đọc từng lời thơ trong bài, chúng ta biết yêu cuộc đời mình, biết sống đẹp và có trách nhiệm hơn với cuộc đời, với dáng hình của quê hương, xứ sở, như ai đó từng viết: "Đừng hỏi Tổ Quốc đã làm gì cho ta, mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ Quốc hôm nay".
----------------HẾT----------------
Mùa xuân nho nhỏ là một bài thơ hay. Mỗi khổ thơ đều có những nét đặc sắc riêng để phân tích, tìm hiểu kĩ. Các em vừa tham khảo bài văn Phân tích khổ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải. Để phân tích toàn diện và có cảm quan sâu sắc hơn về tác phẩm, các em cùng đọc thêm những bài văn hay cùng chủ đề như: Phân tích khổ đầu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Phân tích khổ 4,5 trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về nhan đề bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.