Đề bài: Nêu những bài học thấm thía nhất về cuộc đời và thơ của Nguyễn Đình Chiểu
Bài làm:
Nguyễn Đình Chiểu là một trong những ngôi sao sáng của nền văn học Việt Nam thế kỷ XX. Cuộc đời ông vốn có nhiều thăng trầm khổ ải, chính cuộc sống nghiệt ngã đã đang tâm vùi dập một tài năng xuất chúng như thế. Tuy vậy, nhà thơ chưa bao giờ chịu khuất phục trước số phận, ông luôn tìm cách vùng lên, chiến thắng những bất công và trở thành một thầy đồ nổi tiếng vùng lục tỉnh, một nhà thơ với cây bút nhân đạo, có sức chiến đấu mạnh mẽ, chạm đến tận cùng trái tim người đọc. Và trong suốt cuộc sự nghiệp văn chương ấy, người ta đã rút ra được thật nhiều bài học thấm thía, mà không phải ở đâu cũng thấy được như ở Đồ Chiểu.
Nguyễn Đình Chiểu vốn xuất thân trong một gia đình có truyền thống Nho giáo, nên ngay từ thuở nhỏ ông đã chăm chỉ học hành, để tham gia thi cử nhằm đỗ đạt công danh, không phụ lòng cha mẹ tổ tiên. Thật không may, đang trong buổi dùi mài kinh sử, thì hay tin mẹ mất ở Gia Định, ông vội về chịu tang bỏ thi, hơn thế nữa do quá đau buồn, ông đã khóc đến mù lòa cả đôi mắt. Tấm lòng hiếu thảo sâu sắc ấy quả là hiếm ai có được. Cuộc đời của chàng trai trẻ đương tuổi sung sức dường như khép lại bởi một tấm màn đen vô định, hôn thê bội ước, gia cảnh cũng sa sút dần, đây câu chuyện đau khổ và dằn vặt đến nhường nào. Nhưng Nguyễn Đình Chiểu đã chứng minh cái nghị lực phi thường của mình, vượt qua cái đau thương mất mát, ông lại vực lại tinh thần, chuyển hướng sang mở trường dạy học ở Gia Định và kiêm luôn cả nghề thầy thuốc học được từ vị danh y chữa bệnh cho mình thuở xưa. Nhờ tài năng và đức hạnh của mình, học trò đến học rất đông, khiến danh tiếng Đồ Chiểu lan rộng khắp vùng lục tỉnh bấy giờ. Khi thực dân Pháp xâm lược, ông lại tham gia bàn bạc, tham mưu cho nghĩa quân chống lại thực dân Pháp. Bọn quan sai Pháp thường tìm mọi cách để chiêu dụ ông vì sức ảnh hưởng của mình. Nhưng với tấm lòng kiên trung, tấm lòng yêu quê hương đất nước sâu sắc, lại căm ghét bọn đế quốc như cỏ rác, Nguyễn Đình Chiểu chưa từng một lần bị lay động.
Không chỉ là một thầy giáo, thầy thuốc tài giỏi, đức độ Nguyễn Đình Chiểu còn là một nhà thơ, nhà văn xuất sắc, mà theo như cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã ca ngợi "Trên trời có vì sao có ánh khác thường" - Đó là ngôi sao sáng chói của nền văn học Việt Nam mang tên Nguyễn Đình Chiểu. Thơ văn của ông thường khiến người ta ngộ ra nhiều bài học cực kỳ thấm thía. Trước tiên là ở nhân cách, đạo đức của ông, điều đó thể hiện rõ ràng qua các tác phẩm như Lục Vân Tiên, Dương Từ-Hà Mậu. Cả đời Nguyễn Đình Chiểu chiến đấu hết mình cho lẽ phải, cho công lý, cho cái thiện mà ông vẫn hằng tâm đắc. Điều đó thể hiện ở nguyễn Đình Chiểu một nhân cách hết sức cao thượng, đề cao chân lý cái thiện luôn luôn chiến thắng cái gian tà, ác độc. Qua đó, thể hiện một mong ước thật đẹp là con người sẽ sống và đối xử với nhau bằng tình thương, bằng những phẩm giá tốt đẹp, đề cao lối sống xem trọng đạo đức, nhân nghĩa, tương trợ nhau những lúc khó khăn hoạn nạn. Lên án những chuyện bất nghĩa, vô liêm sỉ, lợi dụng người đương buổi khó khăn để hãm hại, để thỏa cái thói ích kỷ, tiểu nhân của mình. Tất cả những lý tưởng nhân nghĩa cao đẹp của Đồ Chiểu đều hướng tới niềm mong ước một cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc, chan hòa cho nhân dân, thể hiện cái tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của nhà thơ mù cao quý ấy.
Đến cuộc kháng chiến chống Pháp, ông chuyển sang viết về những người nông dân chiến đấu và hi sinh cho tổ quốc. Những tác phẩm như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuoc, Lục sĩ tỉnh dân trận vong,... đã cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào yêu nước thời bấy giờ, ca ngợi những tấm gương anh hùng, hào khí ngất trời sẵn sàng đương đầu với giặc dữ chẳng tiếc máu xương. Đồng thời những tác phẩm này còn lên án mạnh mẽ chế thực dân Pháp tàn ác, rồi thì sự nhu nhược yếu hèn của triều đình nhà Nguyễn không dám đứng lên đánh đuổi quân đế quốc, Qủa thật không ngoa khi nói rằng, Nguyễn Đình Chiểu cũng là một chiến sĩ xuất sắc trong nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân miền Nam thời bấy giờ. Ông không trực tiếp cầm súng đánh giặc, nhưng những lời thơ, lời văn sắc bén của ông chính là thứ vũ khí lợi hại nhất để chống lại kẻ thù và góp phần to lớn cổ vũ, làm nên sức mạnh tinh thần cho phong trào cứu nước của nhân dân ta.
Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng ngời, là một con người có nhân cách cao đẹp, hết lòng vì chính nghĩa, vì nhân dân, đất nước. Ông coi trọng đạo đức, tình nghĩa lại căm ghét những thói vị kỷ, xấu xa. Dù bản thân mù lòa, nhưng ông lại có một trái tim sáng chói, nhìn rõ hết mọi việc của thế nhân, ông kiên quyết chống lại những thế lực đen tối bằng chính ngòi bút tài hoa, chính trực và cái tâm khảm vững như bàn thạch của mình. Chính vì viết bằng một tấm lòng cao cả như thế, nên những tác phẩm của ông đều mang những giá trị hết sức sâu sắc, thấm thía và còn lưu giữ những giá trị tốt đẹp trong tâm hồn của ông cho đến mãi muôn đời sau.