Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng bốn đến năm câu) trong đó có ít nhất một câu hỏi tu từ, nêu cảm nhận của em về bài thơ Qua Đèo Ngang. Sau đó, cho biết câu hỏi ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung của đoạn văn.
- Khung cảnh đèo Ngang vắng vẻ khi chiều tà.
- Nỗi niềm nhớ nước, thương nhà của tác giả.
- Tâm trạng cô đơn, nỗi niềm hoài cổ của Bà Huyện Thanh Quan.
II. Viết đoạn văn (khoảng bốn đến năm câu) trong đó có ít nhất một câu hỏi tu từ, nêu cảm nhận của em về bài thơ Qua Đèo Ngang.
Xuyên suốt "Qua Đèo Ngang" là nỗi buồn thầm kín, nhẹ nhàng của tác giả. Phải chăng khung cảnh buổi chiều tà làm con người dễ xúc động hơn hay nỗi buồn của con người đã thấm lên cảnh vật? Người đọc chỉ biết rằng bài thơ chính là những lời tâm sự của nữ thi sĩ. Bà không chỉ buồn mà còn tiếc nuối một thời phong kiến huy hoàng nay đã tàn lụi. Tấm lòng yêu nước thương dân của Bà Huyện Thanh Quan cũng chính là đại diện cho đa số những người sĩ phu lúc bấy giờ.
- Câu hỏi tu từ: "Phải chăng khung cảnh buổi chiều tà làm con người dễ xúc động hơn hay nỗi buồn của con người đã thấm lên cảnh vật?".
- Tác dụng: Đưa ra câu hỏi nhằm thể hiện nỗi buồn bao trùm lên cả người cả cảnh.
Bà Huyện Thanh Quan đã miêu tả khung cảnh buổi chiều nơi con đèo dân cư thưa thớt, ít người qua lại. Phải chăng, tác giả chọn thời điểm như vật để nhấn mạnh cho người đọc thấy sự xơ xác, vắng vẻ của nơi đây? Khung cảnh ấy đã gợi lên cho độc giả nỗi nhớ quê hương tha thiết, khiến lòng người nao nao bồi hồi mỗi khi nhớ về. Từ đó, ta thấy được tài năng của nữ sĩ hiếm hoi trong nền văn học trung đại nước nhà.
- Câu hỏi tu từ: "Phải chăng, tác giả chọn thời điểm như vật để nhấn mạnh cho người đọc thấy sự xơ xác, vắng vẻ của nơi đây?".
- Tác dụng: Nhấn mạnh tầm quan trọng của thời điểm chiều tà trong việc miêu tả diễn tả cảm xúc của bài thơ.
Nỗi niềm "nhớ nước, thương nhà" chính là cảm xúc chung của Bà Huyện Thanh Quan muốn bày tỏ trong "Qua Đèo Ngang". Dưới cái nền thiên nhiên hùng vĩ nhưng lại vắng vẻ, thưa thớt, bà đã bộc lộ tình cảm của một người có tấm lòng yêu nước. Bà vừa nhớ thương cảnh đất nước lúc huy hoàng, lại càng thương cho sự đổi thay, lụi tàn của quê hương. Một người nữ sĩ bé nhỏ còn cảm thấy xót xa, vậy cớ sao những nhà cầm quyền lại làm ngơ trước cảnh nước nhà?
- Câu hỏi tu từ: "Một người nữ sĩ bé nhỏ còn cảm thấy xót xa, vậy cớ sao những nhà cầm quyền lại làm ngơ trước cảnh nước nhà?"
- Tác dụng: Đề cao, tôn vinh tấm lòng của Bà Huyện Thanh Quan.
Thiên nhiên trong "Qua Đèo Ngang" rất mênh mông, cao rộng với đất, trời, non nước. Ấy vậy mà dấu vết của con người lại thưa thớt, chỉ có "vài", lác đác". Điều đó tạo nên sự đối lập giữa vẻ hùng vĩ, bát ngát và sự hoang sơ, gợi cảm giác buồn hiu hắt, vắng lặng. Dưới khung cảnh đó, tác giả cũng bày tỏ nỗi buồn, cô đơn khi phải rời xa Thăng Long theo chồng về chốn lạ. Có lẽ, vì cảnh nơi đây khác biệt với kinh thành tấp nập, phồn hoa chăng?
- Câu hỏi tu từ: "Có lẽ, vì cảnh nơi đây khác biệt với kinh thành tấp nập, phồn hoa chăng?"
- Tác dụng: Đưa ra sự khác biệt giữa khung cảnh nơi Đèo Ngang và kinh thành Thăng Long để làm nổi bật nỗi hiu hắt, buồn, bơ vơ của tác giả.
Hai câu thơ cuối bài "Qua Đèo Ngang" có viết: "Dừng chân đứng lại trời non nước/Một mảnh tình riêng ta với ta". Hai câu thơ này đã miêu tả tâm trạng nhân vật trữ tình khi đứng trước cảnh trời mây, non nước hữu tình tại Đèo Ngang. Thời khắc đó, trong lòng người bỗng trong lòng dấy lên một "mảnh tình riêng ta với ta". Vậy "mảnh tình riêng" ở đây là gì? Đó có thể là nỗi đau vì đất nước bị chia cảnh, buồn vì thời thế suy vi hay nỗi cô độc khi đứng trước thiên nhiên hùng vĩ. Đó đều là những tâm sự thầm kín từ tận đáy lòng của tác giả muốn bày tỏ.
- Câu hỏi tu từ: "Vậy "mảnh tình riêng" ở đây là gì?"
- Tác dụng: Đặt vấn đề, mở đầu cho câu văn giải thích ở phía sau.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Hi vọng rằng qua bài mẫu này, em đã có thêm cảm nhận về bài thơ "Qua Đèo Ngang" và ôn tập lại về tác dụng của câu hỏi tu từ. Trong kho tài liệu của Taimienphi.vn còn có rất nhiều bài mẫu khác mời em tham khảo như: Viết bài văn kể lại một hoạt động xã hội có ý nghĩa tích cực đối với cộng đồng mà em đã tham gia hoặc chứng kiến.; Viết bản kiến nghị gửi Ban Giám hiệu, đề nghị nhà trường tổ chức một hoạt động ngoại khóa.