Đề bài: Vẻ đẹp của tình đồng chí được thể hiện trong bài thơ Đồng chí
- Giới thiệu khái quát
2. Thân bài
a. Giải thích khái quát về khái niệm "tình đồng chí"
- Tình đồng chí trước hết là tình cảm giữa những người có chúng lí tưởng và mục đích chiến đấu.
- Đó là tình cảm thấu hiểu, gắn bó, gắn kết đầy cao đẹp.
b. Vẻ đẹp của tình đồng chí thể hiện qua sự gắn bó, sẻ chia, đồng cam cộng khổ vượt qua những gian khổ của cuộc chiến đấu
- Hình ảnh thơ "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" gợi sự gắn bó, sát cánh bên nhau.
- Những người lính cùng trải qua sự nguy hiểm của căn bệnh sốt rét.
- Những người lính trải qua những thiếu thốn của cuộc chiến...(Còn tiếp)
>> Xem chi tiết Dàn ý vẻ đẹp của tình đồng chí được thể hiện trong bài thơ Đồng chí tại đây
Hình ảnh người lính cụ Hồ với bao phẩm chất tốt đẹp đã trở thành đề tài sáng tác của rất nhiều nhà thơ. Trong đó, phải kể đến nhà thơ Chính Hữu với bài thơ "Đồng chí". Đây là tác phẩm được viết trong thời kì kháng chiến chống Pháp. Qua đó, tác giả đã làm nổi bật tình đồng đội, đồng chí gắn bó trong chiến tranh. Họ đều là những người lính từ những miền quê nghèo, lam lũ tham gia cách mạng bảo vệ Tổ quốc. Hình ảnh "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" đã nhấn mạnh tình đồng đội. Những người lính trẻ luôn kề vai sát cánh trong mọi hoàn cảnh. Những khi lạnh thấu xương, họ cùng truyền cho nhau hơi ấm, giúp nhau vượt qua nỗi buốt giá của đêm đông Cứ như vậy mà chẳng biết từ bao giờ, họ trở thành những người "tri kỉ", không thể tách rời. Không chỉ gắn bó, thân thiết những người lính còn đồng cam cộng khổ, cùng nhau vượt qua mọi khó khăn của thời chiến. Mặc kệ "áo anh rách vai, quần tôi có vài mảnh vá", "chân không giày", họ vẫn nở "nụ cười buốt giá". Nụ cười đó là để động viên lẫn nhau, cùng nhau quên đi những khó khăn trước mắt mà cố gắng chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Vậy qua bài thơ "Đồng chí", Chính Hữu đã giúp chúng ta cảm nhận được tình đồng chí gắn bó keo sơn. Tình cảm cao đẹp đó là động lực to lớn làm nên chiến thắng cho cả dân tộc.
Trong nền văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lên bức tượng đài bất diệt về những người nghĩa sĩ anh hùng. Đến thời kì văn học hiện đại, người nông dân một lần nữa xuất hiện đầy ấn tượng trong trang thơ của Chính Hữu với tư cách là những người lính. Và giữa họ đã có sự kết nối, liên hệ với nhau để làm nên vẻ đẹp của tình đồng chí - một tình cảm thiêng liêng, cao đẹp trong những năm tháng kháng chiến khốc liệt.
"Đồng chí" là cách gọi thân thuộc giữa những người làm việc chung trong một đơn vị kháng chiến hay đoàn thể cách mạng như tiểu đoàn, tiểu đội,.... Bởi vậy, tình đồng chí trước hết là tình cảm giữa những người có chúng lí tưởng và mục đích chiến đấu đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Đó là tình cảm thấu hiểu, gắn bó, gắn kết đầy cao đẹp và thiêng liêng xuất hiện trong những năm kháng chiến, cách mạng.
Trong bài thơ "Đồng chí", vẻ đẹp của tình cảm thiêng liêng đó được thể hiện qua sự sẻ chia, đồng cam cộng khổ vượt qua những gian khổ của cuộc chiến đấu. Giã từ những gì thân thuộc nhất, họ rời bỏ quê hương để thực hiện lý tưởng cách mạng cao đẹp:
"Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!"
Hình ảnh thơ "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" đã khái quát ý nghĩa tượng trưng về sự gắn bó giữa những người lính trong lúc thực hiện nhiệm vụ. Trước hết, giữa họ có điểm chung về lí tưởng, nhiệm vụ chiến đấu giải phóng dân tộc. Đồng thời, cách nói hoán dụ "đầu sát bên đầu" đã khẳng định quyết tâm đó của họ. Dù cuộc đời quân ngũ chứa đựng muôn vàn khó khăn, thiếu thốn nhưng họ vẫn sưởi ấm cho nhau bằng tình cảm đồng chí: "Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ". Giữa những đêm hành quân giá lạnh, họ truyền cho nhau hơi ấm và trở thành "tri kỉ"- những người bạn luôn đồng hành, thấu hiểu và sẻ chia. Và rồi tiếng gọi "Đồng chí!" vang lên càng nhấn mạnh, khẳng định hơn nữa tình cảm thiết tha, sâu lắng của tình đồng đội.
Những hiểm nguy, gian khổ của những năm tháng kháng chiến còn được thể hiện qua hình ảnh tả thực về những cơn sốt rét rừng: "Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh/ Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi". Sự tàn phá của những cơn sốt rét đối với cơ thể người lính đã được tác giả làm nổi bật thông qua những chi tiết hết sức trần trụi và chân thực. Đồng thời, sự thiếu thốn còn được nhấn mạnh qua những hình ảnh:
"Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày"
Bằng biện pháp liệt kê, những gian khổ của cuộc đời người lính đã được tô đậm. Tuy nhiên, họ vẫn giữ trên môi nụ cười của tinh thần lạc quan cách mạng: "Miệng cười buốt giá" và coi nhẹ những thiếu thốn, thử thách. Dường như đó chỉ là những điều kiện cần và đủ để họ sẻ chia, yêu thương gắn bó một cách sâu sắc hơn: "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay". Đó chính là biểu tượng của những lời động viên chân thành mà những người lính dành cho nhau để cùng vượt qua những khó khăn và thiếu thốn, truyền thêm sức mạnh to lớn để tiếp tục thực hiện lý tưởng chiến đấu vĩ đại.
Cuối cùng, để nhấn mạnh vẻ đẹp của tình đồng chí, tác giả Chính Hữu đã nâng tình cảm này lên thành một biểu tượng kết tinh cao đẹp qua hình ảnh xuất hiện cuối bài thơ: "Đầu súng trăng treo". Giữa những đêm sương muối trong cánh rừng hoang, những người lính vẫn sát cánh bên nhau thực hiện nhiệm vụ "chờ giặc tới" trong tư thế hiên ngang và chủ động. Vào những đêm phục kích bên nhau, nhìn từ xa, ánh trăng như sà xuống ngang trời và tưởng như đang lơ lửng treo đầu mũi súng. Từ hiện thực đó, tác giả Chính Hữu đã nâng hình ảnh thơ lên ý nghĩa biểu tượng giữa sự kết hợp hài hòa giữa chất hiện thực và chất lãng mạn. Khoảng không gian xa cách giữa mặt đất và bầu trời đã được nối liền nhau bởi chữ "treo". Nếu như súng là tượng trưng cho hiện thực tàn khốc của cuộc chiến thì trăng là hình ảnh ẩn dụ cho bầu trời hòa bình, cuộc sống thanh bình, tự do. Hai hình ảnh tưởng chừng như đối lập lại được đặt trên cùng một bình diện và kết nối để gợi lên biết bao ý nghĩa về mối quan hệ giữa chiến tranh và hòa bình, về chất chiến sĩ và tâm hồn thi sĩ quyện hòa, tạo nên vẻ đẹp thiêng liêng của tình đồng chí.
Như vậy, xuyên suốt tác phẩm "Đồng chí", nhà thơ Chính Hữu đã làm nổi bật tình cảm đồng chí đẹp đẽ giữa những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp trong cảm hứng ngợi ca bằng những từ ngữ, hình ảnh chân thực nhưng giàu sức gợi. Qua đó, chúng ta có thể thấy được những phẩm chất cao đẹp của những người lính bộ đội cụ Hồ.
2.1. Dàn ý Cảm nhận về vẻ đẹp của tình đồng chí trong bài thơ Đồng chí.
2.1.1. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
- Khái quát về tình đồng chí trong bài thơ.
2.1.2. Thân bài:
a) Giải thích:
- Tình đồng chí là thứ tình cảm gắn bó, luôn sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh.
b) Tình đồng chí trong bài thơ:
* Tình đồng chí xuất phát từ việc có chung hoàn cảnh xuất thân:
- "Nước mặn đồng chua": Vùng đất nhiễm phèn, nhiễm mặn, khó trồng trọt.
- "Đất cày lên sỏi đá": Vùng miền núi, đất khô khan.
=> Họ đều là những người lính xuất thân từ những miền quê nghèo, lam lũ, vất vả, khó nhọc.
- "Anh với tôi đôi người xa lạ", "Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau": Từ những vùng quê khác nhau nhưng gặp nhau ở cuộc chiến.
* Tình đồng chí đó là cùng gắn bó, thấu hiểu nỗi lòng của nhau:
- "Súng bên súng, đầu sát bên đầu": Gợi sự kề vai sát cánh trong mọi hoàn cảnh.
- "Đêm rét chung chăn, thành đôi tri kỉ": Cùng chia sẻ hơi ấm để vượt qua cái giá lạnh của mùa đông.
* Tình đồng chí là cùng đồng cam cộng khổ để vượt qua mọi khó khăn:
- "Biết từng cơn ớn lạnh", "sốt run người": Căn bệnh sốt rét rừng khiến cho người lính phải chịu những cơn ớn lạnh.
- "Áo anh rách vai, quần tôi có vài mảnh vá": Nhấn mạnh những khó khăn, thiếu thốn trong chiến tranh.
- "Miệng cười buốt giá": Tinh thần lạc quan dù có gặp phải vô vàn khó khăn.
- "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay": Thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia để cùng nhau đi qua khó khăn.
* Tình đồng chí đó là cùng chung mục tiêu bảo vệ đất nước:
- "Đêm nay rừng hoang sương muối/Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới": Thể hiện tư thế sẵn sàng đánh giặc.
- "Đầu súng trăng treo":
+ Vừa là hình ảnh tả thực, vừa là hình ảnh tượng trưng.
+ "Súng" là biểu tượng của chiến tranh, "trăng" là biểu tượng cho cái đẹp, niềm vui, tinh thần chiến đấu.
=> Chính tình đồng chí đã làm nên sức mạnh để họ có thể cầm chắc tay súng chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
2.1.3. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ:
+ Nội dung: Vẻ đẹp của tình đồng chí.
+ Nghệ thuật: Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ, hình ảnh thơ chân thực, sinh động.
- Liên hệ mở rộng.
2.2. Vẻ đẹp của tình đồng chí được thể hiện trong bài thơ Đồng chí ngắn gọn, hay nhất
Chính Hữu là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Thơ của ông không nhiều nhưng những có những bài đặc sắc, cảm xúc ngợi ca vẻ đẹp của của người lính cụ Hồ. Tiêu biểu cho sáng tác đó phải kể đến bài "Đồng chí" - một trong những tác phẩm đặc sắc viết về người lính thời kì kháng chiến chống Pháp. Bài thơ đã làm nổi bật tình đồng đội, đồng chí gắn bó thiêng liêng.
Bài thơ "Đồng chí" được sáng tác vào đầu năm 1948, sau khi nhà thơ và đồng đội tham gia chiến dịch Việt Bắc. Qua bài thơ, chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp của tình đồng chí thân thiết. Đó là tình cảm gắn bó, luôn sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh.
Tình đồng chí xuất phát từ sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân của những người lính:
"Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau"
Anh ra đi từ "nước mặn đồng chua". Đó là vùng đất ven biển, bị nhiễm phèn, nhiễm mặn rất khó để trồng trọt. Còn tôi từ miền "đất cày lên sỏi đá", đất ở đây thì khô, thiếu nước, cứng. Những người lính đều có điểm chung đó là cùng xuất thân từ những miền quê nghèo, lam lũ, khó nhọc. Họ đều là những người nông dân chân lấm, tay bùn nghe theo tiếng gọi của Tổ Quốc và tham gia kháng chiến. Nhờ lòng yêu nước, họ đã được kéo lại gần nhau, cùng nhau kề vai sát cánh, vượt qua bao gian khổ.
Vẻ đẹp của tình đồng chí được thể hiện ở việc những người lính luôn gắn bó, thấu hiểu nỗi lòng của nhau:
"Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ"
Hình ảnh "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" gợi sự gắn bó, thân thiết. Dù là trong cuộc chiến hay trong sinh hoạt hàng ngày người lính đều đồng hành cùng nhau. Không chỉ có chung lòng yêu nước, chung mục đích lí tưởng mà người lính còn chung chăn để chia sẻ hơi ấm vượt qua cái lạnh buốt. Hai tiếng "tri kỉ" vang lên như một lời khẳng định cho tình đồng đội cao đẹp không gì có thể thay đổi được.
Khó khăn, thiếu thốn đủ bề nhưng những người đồng chí vẫn cùng đồng cam cộng khổ để vượt qua mọi chông gai:
"Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay".
Chính Hữu sử dụng biện pháp tu từ liệt kê để tô đậm những thiếu thốn của người lính về vật chất. Nhưng mặc kệ những khó khăn, họ vẫn mỉm cười, tin tưởng vào tương lai phía trước. Hành động "tay nắm lấy bàn tay" thật cảm động mang nhiều ý nghĩa. Cái nắm tay chan chứa yêu thương, truyền cho nhau hơi ấm để tiếp thêm sức mạnh chiến đấu.
Vẻ đẹp của tình đồng chí còn được nhà thơ khắc họa rõ nét trong khổ thơ cuối:
"Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo".
Giữa đêm "rừng hoang sương muối", người lính vẫn đứng sát bên nhau để chờ giặc tới. Từ "chờ" nhấn mạnh tư thế chủ động, sẵn sàng chiến đấu của những người bộ đội cụ Hồ. Những đêm canh gác bên cạnh nhau, nhìn ra xa, họ trông thấy ánh trăng như sà xuống đầu súng. Chính tình đồng đội, đồng chí đã giúp cho tâm hồn người lính thêm lãng mạn, khiến họ cảm nhận được thêm vẻ đẹp bình dị của cuộc sống trên chiến trường.
Bằng những vần thơ mộc mạc nhưng ẩn chứa bao tầm tình, Chính Hữu đã cho độc giả cảm nhận được vẻ đẹp của tình đồng chí gắn bó thân thiết trong kháng chiến. Từ đó, gợi nhắc cho ta về lòng biết ơn những người chiến sĩ. Họ đã từ bỏ quê nhà, cùng nhau sát cánh bảo vệ độc lập, tự do cho dân tộc.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Vẻ đẹp của tình đồng chí chính là sức mạnh để những người lính chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Để tìm hiểu chi tiết hơn về văn bản, các em có thể tham khảo thêm các nội dung khác như: Phân tích hình ảnh người lính trong bài Đồng chí, Phân tích 7 câu thơ đầu trong bài thơ Đồng chí.....