1. Ba văn bản đọc trong bài ("Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, "Yêu và đồng cảm", "Chữ bầu lên nhà thơ") đã giúp bạn hiểu được điều gì về đặc điểm nội dung và hình thức của văn nghị luận?
Trả lời:
- Đặc điểm nội dung:
+ Văn nghị luận thường bàn về một vấn đề của đời sống như xã hội hội, triết lí, văn hóa, văn học, nghệ thuật, triết học,...
- Đặc điểm hình thức:
+ Bài viết được tổ chức theo cấu trúc ba phần: mở bài, thân bài, kết bài.
+ Các luận điểm, luận cứ và lí lẽ, bằng chứng được sắp xếp theo một trình tự mạch lạc, logic.
+ Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, giàu sức thuyết phục.
2. Theo bạn, trong văn nghị luận, yếu tố tự sự có thể sử dụng ở những trường hợp nào và với mức độ ra sao?
Trả lời:
Theo em, trong văn nghị luận, yếu tố tự sự có thể sử dụng trong các trường hợp:
+ Dẫn dắt người đọc đến vấn đề cần bàn luận ở phần mở đầu của văn bản.
+ Lấy dẫn chứng để phân tích vấn đề.
Trong văn nghị luận, yếu tố tự sự nên dùng ở mức độ vừa phải, tránh sa vào kể lể làm mất đi tính thuyết phục của bài văn.
3. Hãy lập bảng hoặc sơ đồ tư duy để so sánh các văn bản đọc trong bài theo một số điểm gợi ý sau: luận đề, cách triển khai luận điểm; cách nêu lí lẽ và bằng chứng; lí do chọn cách triển khai luận điểm và nêu lí lẽ, bằng chứng;...
4. Thảo luận nhóm về cách nhận diện đặc điểm riêng của văn bản nghị luận xã hội.
Trả lời:
Nhận diện đặc điểm riêng của văn bản nghị luận xã hội:
- Hình thức:
+ Có bố cục rõ ràng ba phần: mở bài, thân bài, kết bài.
+ Các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng được sắp xếp theo trình tự hợp lí.
+ Có lời văn chính xác, sinh động.
- Nội dung:
+ Đề cập đến các vấn đề được xã hội quan tâm rộng rãi.
+ Thể hiện quan điểm của người viết nhằm thuyết phục người đọc.
5. Tìm đọc thêm một số văn bản nghị luận đề cập những vấn đề có liên quan tới nội dung các văn bản đã học trong bài. Chú ý xác định quan hệ kết nối giữa các văn bản và tập hợp chúng vào các nhóm có đặc điểm nội dung hoặc hình thức gần gũi (Ví dụ: nhóm văn bản bàn về việc trọng dụng nhân tài, nhóm văn bản bàn về những vấn đề cơ bản của sáng tạo nghệ thuật,...)
Trả lời:
- Nhóm văn bản bàn về việc trọng dụng nhân tài: "Chiếu cầu hiền" (Ngô Thì Nhậm), "Nhân tài và kiến quốc" (Hồ Chí Minh),...
- Nhóm văn bản bàn về những vấn đề cơ bản của sáng tạo nghệ thuật: "Một thời đại trong thi ca" (Hoài Thanh), "Tiếng nói của văn nghệ" (Nguyễn Đình Thi),...
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Qua phần củng cố mở rộng, các em đã hiểu thêm về đặc điểm nội dung và hình thức của văn nghị luận. Để viết tốt loại văn bản này, em cần xây dựng cho mình dàn ý chi tiết với những luận điểm, dẫn chứng xác thực nhằm tăng tính thuyết phục. Chúc các em học tốt!
Các bài soạn, văn mẫu lớp 10 khác:
- Soạn bài Thực hành đọc: Thế giới mạng & tôi
- Theo em, nhân vật Thị Mầu là người như thế nào? Hãy viết một đoạn văn nêu lên nhận xét của mình về nhân vật này