Đề bài: Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê.
1. Mở bài:
Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nhân vật Phương Định:
- Tác giả Lê Minh Khuê và tác phẩm đầu tay “Những ngôi sao xa xôi”
- Phương Định là một nhân vật tiêu biểu đại diện cho thế hệ trẻ thời kì kháng chiến
2. Thân bài:
* Giới thiệu khái quát về nhân vật:
- Khái quát về nhân vật:
+ Là người con gái Hà Thành với bím tóc dày và cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn.
+ Trẻ trung, yêu đời, hay mơ mộng
--> Sống giữa chiến trường ác liệt nhưng Phương Định vẫn giữ được nét hồn nhiên, trong sáng.
+ Dịu dàng, nữ tính, ý thức được vẻ đẹp của bản thân:
+ Thường xuyên nhớ nhà, nhớ mẹ và những kỉ niệm ở mảnh đất Hà thành.
* Hoàn cảnh sống và chiến đấu:
- Sống trong một hang sâu dưới chân một cao điểm
- Nhiệm vụ: Đo lượng đất đá, lấp hố bom,…
- Tính chất công việc: Hiểm nguy, cái chết luôn rình rập
* Vẻ đẹp của nhân vật:
- Tinh thần cách mạng, lòng yêu nước sâu sắc
- Dũng cảm, kiên cường
- Tinh thần trách nhiệm cao
- Lạc quan yêu đời, tâm hồn trong sáng
- Tình đồng đội đồng chí nồng hậu.
Đánh giá: Tác giả đã đặt điểm nhìn rất chuẩn xác và hợp lý, giúp bộc lộ rõ nét những vẻ đẹp trong tính cách và phẩm chất của nhân vật
3. Kết bài:
Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật Phương Định: Với việc khắc họa những vẻ đẹp trong nhân vật Phương Định, nhà văn Lê Minh Khuê đã mang đến cho người đọc những cảm nhận vô cùng mới mẻ về thế hệ thanh niên xung phong.
Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", Phương Định là một nhân vật vô cùng nổi bật. Xuất thân từ Hà Nội, cô ý thức rõ về vẻ đẹp của bản thân. Ấy vậy nhưng cô không hề kiêu căng, tự phụ mà rất điềm tĩnh. Khi nhận được sự để ý của những anh lái xe, pháo thủ, cô chẳng vồn vã mà chỉ "đứng ra xa, khoanh tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt". Từ bỏ chốn đô thị cùng gia đình yêu thương, cô chọn ra chiến trường, góp sức cho công cuộc giành lại độc lập cho nước nhà. Tuy phải đối diện với muôn vàn hiểm nguy, ở người con gái ấy vẫn tỏa sáng với bao đức tính tốt đẹp. Đó là tình yêu nước sâu sắc, sự dũng cảm, kiên cường, tinh thần trách nhiệm đáng quý và sự gắn bó, thân thiết, keo sơn của tình đồng đội. Đây dường như chính là điểm chung của thế hệ thanh niên cũng như bao người dân Việt Nam thời đó. Không chỉ vậy, giữa bom đạn chiến tranh, Phương Định không hề mất đi sự lạc quan, yêu đời vốn có. Cô yêu việc ca hát, thậm chí có khi còn tự bịa lời ra để hát. Chỉ một cơn mưa đá bất chợt, ngắn ngủi cũng khiến cô xúc động mà hồi tưởng về quá khứ, về gia đình thân yêu. Có thể nói Lê Minh Khuê đã khắc họa nhân vật Phương Định vô cùng thành công. Người con gái ấy vừa gần gũi, chân thực, vừa sáng lên vẻ đẹp hào hùng, bi tráng của một thời đại. Cô chính là hình ảnh đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ.
"Cạnh giếng nước có bom từ trường
Em không rửa ngủ ngày chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Ðêm nằm mơ nói mớ vang nhà
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy..."
Có lẽ đề tài về người lính chiến sĩ là một đề tài quen thuộc trong văn học nước nhà qua hai cuộc kháng chiến ngoan cường của dân tộc. Đó là hình ảnh người lính chân chất,thật thà với tình đồng đội thắm thiết trong Đồng chí của Chính Hữu. Đó là hình ảnh những người lính lái xe hiên ngang bản lĩnh và đầy lạc quan giữa bom đạn trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật. Đó là những mảnh đời người chiến sĩ đầy đau thương và xót xa trong Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh hay Người sót lại của rừng cười. Tất cả đã làm nên một bức tranh văn học chiến tranh đầy đau thương nhưng cũng tràn trề sự sống, niềm hi vọng và cả những vẻ đẹp rất đỗi thân thuộc và gần gũi của người lính nơi chiến trận. Trong những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, hình ảnh những cô gái thành niên xung phong hiện lên thật đẹp đẽ như những ngôi sao xa, toả sáng giữa cuộc sống gian khổ và ác liệt. Phương Định là nhân vật tiêu biểu và để lại trong em nhiều ấn tượng khó phai.
Phương Định- một cô gái trẻ, người con của thủ đô Hà Nội, từ khi rời ghế nhà trường cô chọn cho mình một hành trình mới của cuộc đời nơi chiến trận. Cô tự thấy là một cô gái khá, "Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn", và Định cũng được mọi người nhậnxét là có cái nhìn sao mà xa xăm. Cũng chính bởi vậy mà cô được nhiều anh lái xe và pháo thủ để ý, khi hỏi thăm, khi lại viết những dòng thư dài gửi Định.Cũng như bao cô gái khác, Định có tuổi trẻ với những khung trời riêng, niềm đam mê riêng của mình, cô yêu ca nhạc và mê hát."Tôi thích nhiều bài. Những bài hành khúc bộ đội hay trên những ngả đường mặt trận. Tôi thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng. Thích Ca-chiu-sa của Hồng quân Liên Xô. Thích ngồi bó gối mơ màng: "Về đây khi mái tóc còn xanh xanh. Đó là dân ca Ý trữ tình, giàu có, phải lấy giọng thật trầm." Đó là một tâm hồn rất đỗi lạc quan,hồn nhiên, cô luôn tìm thấy vẻ đẹp,niềm tin trong cuộc sống và công việc của mình.
Trong công việc, Phương Định là một chiến sĩ đầy trách nhiệm. Cô ngoan cường, dũng cảm trong việc thực hiện những nhiệm vụ được phân công. Là một trong những thành viên của "tổ trinh sát mặt đường" làm nhiệm vụ trên tuyến đường Trường Sơn huyết mạch. Cô để ý đến từng chi tiết, biết chịu khó lắng nghe và nắm bắt tình hình tốt.Không khí phá bom rất căng thẳng, từng cảm giác của Định khi nghĩ về các anh cao xạ ở trên kia theo dõi từng động tác của mình đã khiến cô giữ vững lòng tự trọng, không đi khom mà đi thẳng, dũng cảm đến gần quả bom. Khi phá bom, Định tỏ ra rất thành thạo và hết mực dũng cảm, khi đến gần quả bom hay những lúc chờ đợi quả bom nổ là những giây phút căng thẳng và hồi hộp nhất. "Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng". Dường như, cô gái bé nhỏ Phương Định mang trong mình trọng trách to lớn, ý thức trách nhiệm luôn thường trực trong tâm trí của cô.
Hồn nhiên trong cuộc sống đời thường, dũng cảm trong công việc, còn với đồng đội, Định hết mực quan tâm và thân thiết,coi họ là những người thân trong một gia đình. Chị Thao, em Nho luôn được Định cảm nhận tinh tế bằng những cách nhìn đầy trân trọng và rất đỗi tự hào. Nho như một que kem nõn nà, chị Thao thì rất chu đáo, chị thích thêu thùa và ưa may vá, thích chép lời bài hát vào cuốn sổ nhỏ,Định quan tâm đến Nho khi em bị thương, Thao cũng rất ân cần và tỉ mỉ, lo lắng cho Nho.Nho là cô gái dịu dàng nhưng cũng đầy gai góc trong công việc. Chị Thao cũng đầy khát khao của tuổi trẻ nhưng ít mơ mộng và là cô gái từng trải so với Nho và Định. Ở họ là tình đồng đội gắn kết, tình chị em bình dị và thương yêu, là tình đồng chí son sắt cùng mục đích, lí tưởng. Cô yêu tất cả những người đồng nghiệp của mình, đặc biệt là những người chiến sĩ mang quân phục, với Định, những người đẹp nhất, thông minh và can đảm nhất là những người đội ngôi sao trên mũ.
Công việc đầy nguy hiểm trên chiến trường ác liệt, nơi mà sự sống và cái chết là ranh giới mong manh. Những cô gái thanh niên xung phong như Phương Định hiện lên rất đỗi lạ thường. Đó là vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái dành thanh xuân, tuổi trẻ của mình để cống hiến cho Tổ quốc. Giữa thiên nhiên núi rừng và cả khoảng cách xa xôi, chắc hẳn ở những cô gái như Định sẽ không nguôi nỗi nhớ nhà. Và những lúc như thế, Định lại nghĩ về gia đình, nghĩ về Hà Nội thân yêu với những con đường nhựa lấp lánh ánh đèn, quảng trường lung linh ánh điện, vườn hoa trong công viên , hay tiếng rao đêm thân thuộc của những người bán hàng rong,... tất cả dường như rất đỗi thân thương trong tâm hồn Phương Định.
Thông qua nhân vật Phương Định, tác giả đã khơi dậy trong em niềm tự hào về những người lính cách mạng. Họ hi sinh một cách thầm lặng cho đất nước, cống hiến cho dân tộc. Định tuy là một cô gái trẻ nhưng đầy bản lĩnh. Chính sự dũng cảm và trách nhiệm nơi Định đã thôi thúc trong lòng tuổi trẻ chúng em ý thức trách nhiệm với quê hương, với gia đình và bản thân; truyền cho chúng em sự lạc quan, vui tươi, hồn nhiên trong cuộc sống và công việc.
Nhà văn Lê Minh Khuê, một trong những nữ nhà văn có tên tuổi gắn liền với cuộc kháng chiến chống Mỹ của đất nước. Tác phẩm đầu tay "Những ngôi sao xa xôi" của bà là một trong những truyện hay kể về cuộc sống chiến đấu nơi tuyến đường Trường Sơn rực lửa. Nơi đây có một cô gái thanh niên xung phong mang trong mình biết bao phẩm chất tốt đẹp, là hình tượng đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ gian khổ của dân tộc.
Phương Định là nhân vật chính cũng là nhân vật kể chuyện, cô tự giới thiệu mình là một "cô gái khá", là người con gái Hà Thành với bím tóc dày và cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Trong khí thế sôi sục của chiến tranh, Phương Định đã viết đơn xin tham gia thanh niên xung phong, tiến vào chiến trường miền Nam. Phương Định sống và chiến đấu cùng Nho và Thao, công việc của họ là đo hố bom, phá dỡ bom chưa nổ, đảm bảo tuyến đường Trường Sơn luôn thông suốt. Con người trẻ tuổi này vốn đã được tiếp cận lý tưởng cách mạng, có lòng yêu nước sâu sắc, sẵn sàng hy sinh tuổi trẻ, thanh xuân của mình vì đất nước. Cô đã tạm gác bút nghiên nơi trường học, viết đơn gia nhập đội thanh niên xung phong, từ biệt gia đình và quê hương để bước vào nơi chiến trường gian khổ, hiểm nguy.
Là một cô gái chân yếu tay mềm nhưng lòng dũng cảm của Phương Định vô cùng sắt đá. Tuy phải sống và chiến đấu trong hoàn cảnh thiếu thốn, khó khăn mọi bề nhưng cô không hề nản chí. Nơi ở là chân núi cao điểm, nơi địch thả bom dữ dội nhưng cô và đồng đội không hề run sợ, trốn chạy. Ngược lại còn phải chạy trên cao điểm lúc ban ngày, bom có thể cướp đi sinh mạng bất cứ lúc nào. Tổ đội của cô vẫn luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ dù đó là công việc nguy hiểm, bom vừa rơi là phải ra đo hố, bom chưa nổ lại phải phá bom. Cô thực hiện nhiệm vụ một cách chuẩn xác, thuần thục, không hề chùn bước trước khó khăn, nguy hiểm. Sự khốc liệt của chiến tranh là vậy nhưng vẫn không mảy may ảnh hưởng tới tinh thần lạc quan, yêu đời và tâm hồn trong sáng, nhạy cảm của Phương Định. Công việc thường trực cận kề cái chết nhưng cách cô nói lại nhẹ tựa lông hồng, sống giữa bom đạn nhưng cô lại dùng tiếng hát để giữ vững tinh thần, động viên đồng đội cùng chính mình. Sống và chiến đấu quên mình nhưng khi rảnh rỗi cô lại nhớ về quê hương và gia đình nơi có những kỉ niệm tuổi thơ, thời học sinh hồn nhiên đầy mơ mộng. Phương Định trong cuộc sống cùng đồng đội luôn có tình cảm nồng hậu, quan tâm và chăm sóc cho đồng đội một cách tận tình, chu đáo, quan sát và thấu hiểu từng người. Quả thực tác giả đã đặt điểm nhìn rất chuẩn xác và hợp lý, giúp bộc lộ rõ nét những vẻ đẹp trong tính cách và phẩm chất của nhân vật.
Với việc khắc họa những vẻ đẹp trong nhân vật Phương Định, nhà văn Lê Minh Khuê đã mang đến cho người đọc những cảm nhận vô cùng mới mẻ về thế hệ thanh niên xung phong. Nhìn vào tấm gương thế hệ trẻ đi trước, chúng ta mới thấu hiểu sự hy sinh, đau thương, mất mát để từ đó nhắc nhở bản thân cố gắng rèn luyện học tập nối tiếp truyền thống quý báu đó.
3.1. Dàn ý Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện Những ngôi sao xa xôi:
3.1.1. Mở bài:
- Giới thiệu truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi".
- Nêu nhận xét khái quát về hình ảnh nhân vật Phương Định.
3.1.2. Thân bài:
a, Xuất thân và ngoại hình:
- Vẻ ngoài "khá".
- Hay hồi tưởng về những kỉ niệm hồi còn ở thành phố.
=> Tạo động lực để người con gái tiếp tục chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
b, Hoàn cảnh sống và chiến đấu:
- Thời kì kháng chiến chống Mỹ gian khổ.
- Ở cùng với hai cô gái nữa trong một cái hang dưới chân cao điểm, trên tuyến đường Trường Sơn lịch sử -> Hoàn cảnh khó khăn, có thể gặp nguy bất cứ lúc nào.
- Làm nhiệm vụ nguy hiểm:
+ Canh bom nổ, đo khối lượng đất đá, phát hiện bom, phá bom, đánh dấu bom chưa nổ,...
+ Chạy trên cao điểm cả ngày lẫn đêm.
=> Vượt lên trên hoàn cảnh để tỏa sáng với những phẩm chất tốt đẹp.
c, Vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật:
* Vẻ đẹp thời đại:
- Tinh thần yêu nước sâu sắc.
- Sự dũng cảm, kiên cường.
- Tinh thần trách nhiệm với công việc.
- Tình đồng đội gắn bó, thân thiết.
* Vẻ đẹp riêng của nhân vật:
- Sự lạc quan, yêu đời.
- Ý thức rõ về vẻ đẹp của bản thân.
- Mộng mơ, hay nhớ về những kỉ niệm khi còn ở thành phố.
d, Đánh giá:
- Miêu tả nhân vật một cách chân thực, gần gũi.
- Tỏa sáng với đầy đủ những vẻ đẹp đáng quý.
- Đại diện cho thế hệ trẻ thời chống Mỹ.
3.1.3. Kết bài:
- Khẳng định lại cảm xúc, suy nghĩ về nhân vật Phương Định.
- Liên hệ mở rộng.
3.2. Bài văn mẫu Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Phương Định trong truyện Những ngôi sao xa xôi hay:
Hình ảnh người chiến sĩ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho văn học. Ta đã được thấy họ trong "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" - Phạm Tiến Duật hay "Đồng chí" - Chính Hữu. Đến với "Những ngôi sao xa xôi", nhà văn Lê Minh Khuê đã giới thiệu đến độc giả hình tượng nữ thanh niên xung phong duyên dáng, nữ tính mà không kém phần dũng cảm, gan trường. Và điều đó được thể hiện rất rõ qua nhân vật chính của tác phẩm - Phương Định.
Vốn là một cô gái đến từ Hà Nội, Phương Định luôn mang trong mình sự mộng mơ và nỗi nhớ về chốn thành thị. Cô hay hồi tưởng về những kí ức tươi đẹp khi còn ở bên gia đình yêu thương, Chính điều đó đã tạo nên động lực, trở thành chỗ dựa tinh thần để cô ngày đêm thực hiện nhiệm vụ, góp sức vào công cuộc giành lại hòa bình cho đất nước.
Một cô gái trẻ, đẹp như vậy nhưng lại chọn ra tiền tuyến để hỗ trợ cách mạng. Ở trên tuyến đường Trường Sơn lịch sử, cô phải đối diện với vô vàn khó khăn. Nào là phải ở trong hang, "chạy trên cao điểm cả ngày", nhiệm vụ thì nguy hiểm, có thể hi sinh bất cứ lúc nào,... Tuy nhiên, bom rơi đạn lạc trên chiến trường không hề làm cô lùi bước. Chính trong hoàn cảnh khó khăn ấy, nhân vật đã sáng lên với bao phẩm chất tốt đẹp.
Ở nhân vật Phương Định, tác giả đã thể hiện vẻ đẹp chung của thế hệ trẻ thời chiến. Đó chính là lòng dũng cảm, kiên cường. Đối diện với tử thần trong mỗi lần phá bom, nhân vật không hề nao núng. Cô có sự lo lắng, nhưng không hề để điều đó ảnh hưởng đến việc hoàn thành nhiệm vụ. Ở Phương Định còn toát lên vẻ đẹp của tình đồng đội, đồng chí. Trong mối quan hệ với chị Thao hay Nho, người đọc thấy rất rõ sự keo sơn, gắn bó đáng ngưỡng mộ. Tất cả đều đại diện cho tinh thần của cả một thế hệ thanh niên thời chống Mỹ.
Không chỉ có vậy, Phương Định còn nổi bật lên với những nét đẹp riêng biệt, đầy duyên dáng. Cô tự nhận thức được bản thân "là một cô gái khá" với "hai bím tóc dày, tương đối mềm", "một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn", đôi mắt được nhận xét là "có cái nhìn sao mà xa xăm". Khi nhận được sự chú ý của các anh pháo thủ, lái xe, cô cũng chẳng săn sóc, vồn vã, chỉ "đứng ra xa, khoanh tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt". Mới đọc qua, độc giả có thể nghĩ hình như cô đang làm kiêu. Nhưng không, thật ra cô chỉ thể hiện sự điềm tĩnh của bản thân. Trong lòng cô, đẹp nhất vẫn là người quân nhân có ngôi sao trên mũ. Sự mơ mộng, lạc quan ấy là hoàn toàn có thể hiểu được. Phương Định vẫn là một cô gái trẻ với nhiều mơ ước. Chính điều đó đã làm nên vẻ đẹp vô cùng riêng biệt của nhân vật này.
Qua ngòi bút của Lê Minh Khuê, nhân vật Phương Định đã hiện lên vô cùng rõ nét. Cô vừa mang vẻ đẹp trẻ trung, khỏe khoắn, duyên dáng của người thiếu nữ, vừa thể hiện rõ cái đẹp hào hùng của cả một thời đại. Trong thời kì kháng chiến chống Mỹ gian khổ, biết bao người trẻ đã phải gác lại ước mơ của mình để lên đường ra trận. Dưới làn mưa bom bão đạn, họ vẫn sáng lên với bao vẻ đẹp đáng quý, đáng trân trọng. Chính điều đó đã làm nên chiến thắng vang dội cho dân tộc.
"Những ngôi sao xa xôi" là một tác phẩm vô cùng thành công. Trong đó, nhân vật Phương Định đã để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng người đọc. Nhờ vậy, các thế hệ sau càng thêm biết ơn công lao của người đi trước, đồng thời trân trọng hơn sự hòa bình, yên ổn của xã hội ngày nay.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Cô thanh niên xung phong Phương Định là một trong những nhân vật vô cùng thú vị. Hi vọng qua bài phân tích trên, em đã hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm "Những ngôi sao xa xôi" rồi.
Qua những bài Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện Những ngôi sao xa xôi trên đây, chắc hẳn các em đã cảm nhận được vẻ đẹp của Phương Định cũng là vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ. Khám phá thêm những đặc sắc nội dung, nghệ thuật của truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, các em không nên bỏ qua: Soạn bài Những ngôi sao xa xôi, Cảm nhận về tình đồng chí đồng đội của các cô gái thanh niên xung phong trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh khuê, Phân tích những nét chung và riêng về các nhân vật nữ thanh niên xung phong trong đoạn trích Những ngôi sao xa xôi, Cảm nghĩ của em về Những ngôi sao xa xôi.