Đề bài: Phân tích 7 câu thơ đầu trong bài thơ Đồng chí
1. Mở bài
- Giới thiệu chung về nhà thơ Chính Hữu và bài thơ Đồng chí.
- Dẫn dắt vào 7 câu thơ đầu của bài: Cơ sở hình thành tình đồng chí, đồng đội của những người lính.
2. Thân bài
a. Những người lính có chung hoàn cảnh, xuất thân
- "quê hương", "làng": Các từ cùng trường nghĩa → Những người lính đều có xuất thân từ những người nông dân nghèo.
- "nước mặn đồng chua", "đất cày lên sỏi đá": hoàn cảnh, điều kiện sống khắc nghiệt, khó khăn → quê hương nghèo khó.
=> Những người lính tương đồng về cảnh ngộ, hoàn cảnh sống.
b. Những người lính có chung lí tưởng cứu nước cao đẹp
- Các xưng hô "anh" - "tôi" thân thiết, gần gũi.
- "Súng bên súng": Những người lính kề vai sát cánh trong chiến đấu.
- "Đầu sát bên đầu": Cùng chung lí tưởng chiến đấu cao đẹp: Ra đi, chiến đấu để bảo vệ quê hương.
c. Cùng nhau trải qua những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống sinh hoạt và chiến đấu
- "Đêm rét": Thời tiết lạnh giá, khắc nghiệt.
- "Chung chăn": chia sẻ với nhau những thứ vật chất ít ỏi, thiếu thốn.
- "Thành đôi tri kỉ": tình cảm gắn bó khăng khít, thân tình
- "Đồng chí!": tình cảm keo sơn, gắn bó, khó tách rời.
3. Kết bài
Khẳng định lại giá trị của đoạn thơ.
"Đồng chí" là một trong những bài thơ đặc sắc của Chính Hữu khi viết về người chiến sĩ. Ở bảy câu thơ đầu, tác giả đã làm nổi bật hoàn cảnh xuất thân, hoàn cảnh chiến đấu của người lính cụ Hồ. Đó là những người lính đến từ những miền quê nghèo, lam lũ, vất vả "Nước mặn đồng chua", "Đất cày nên sỏi đá". Họ cùng có chung cảnh ngộ khó khăn, cùng nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc và gặp gỡ nhau nơi chiến trường ác liệt. Ở nơi đó, họ luôn gắn bó, đồng hành với nhau trong mọi hoàn cảnh. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" để nhấn mạnh sự gắn bó khăng khít của những người lính trong chiến đấu. Những đêm lạnh giá nhưng chỉ có tấm chăn mỏng, họ cùng "đắp chung chăn" để chia sẻ hơi ấm cho nhau. Ở nơi chiến trường với mưa bom bão đạn, lúc nào cũng phải đối diện với tử thần thì tình đồng chí chính là điểm tựa tinh thần để họ cầm chắc tay súng chiến đấu. Hai tiếng "Đồng chí" vang lên ngắn gọn nhưng lại như một lời khẳng định về tình nghĩa gắn bó, keo sơn không gì có thể lay chuyển được. Vậy chỉ với bảy câu thơ đầu, tác giả Chính Hữu đã mang đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc về hình ảnh người lính cụ Hồ với tình đồng đội, đồng chí gắn bó keo sơn.
Chính Hữu là một trong những tác giả nổi bật của văn học thời kì kháng chiến chống Pháp. Thơ Chính Hữu giản dị, chân thật mà thấm đượm tình người, những trang thơ của ông đã mở ra trong tâm hồn người đọc những cảm xúc khó quên về vẻ đẹp của những người lính nơi chiến trận. Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Chính Hữu là "Đồng chí", bài thơ viết về tình đồng đội, đồng chí cao đẹp. Đặc biệt, trong 7 khổ thơ đầu tiên, nhà thơ đã tập trung làm sáng tỏ cơ sở hình thành nên tình cảm cao đẹp, thiêng liêng ấy.
Ngay trong phần đầu bài thơ, tác giả Chính Hữu đã mượn thành ngữ dân gian giới thiệu về quê hương, hoàn cảnh gặp gỡ của những người lính:
"Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá"
Các từ cùng trường nghĩa "quê hương", "làng" gắn với đặc điểm địa lý được tác giả vận dụng tinh tế để gợi liên tưởng về những vùng quê nghèo. Anh và tôi đều xuất thân từ nông dân, sinh ra và lớn lên nơi sỏi đá khô cằn, nơi đồng chua nước mặn. Những hình ảnh được gợi lên từ sự sáng tạo những thành ngữ dân gian"nước mặn đồng chua", "đất cày lên sỏi đá" đã cho thấy được những khó khăn, nhọc nhằn của người lao động nơi đây, họ phải kiếm sống, làm ăn nơi vùng đất không mấy thuận lợi, cỏ cây, hoa màu khó sinh trưởng. Những người lính có sự tương đồng về cảnh ngộ, họ đều là những người nông dân nghèo quanh năm chân lấm tay bùn. Cũng chính sự tương đồng về xuất thân, hoàn cảnh sống đã giúp những người lính trở nên gắn bó với nhau.
"Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau"
Các xưng hô "anh" - "tôi" tưởng như xa lạ nhưng khi kết hợp cùng quan hệ từ "với" lại gợi sự gắn bó, gần gũi biết bao! Đồng thời, đó cũng là cách mà người lính thể hiện tình cảm, sự trân trọng của mình dành cho người đồng chí chiến đấu "anh"- "tôi". Họ đến từ những quê hương, phương trời xa lạ, họ gặp nhau khi con tim cùng chung nhịp đập của lòng yêu nước, khi có chung mục đích chiến đấu lớn lao, khi cả hai cùng mang sứ mệnh đấu tranh bảo vệ quê hương. Tình cảm gắn bó giữa hai người lính không chỉ là cùng cảnh ngộ mà còn là sự hoà hợp cả về lý tưởng và mục đích cao đẹp: chiến đấu vì Tổ quốc.
"Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ"
Những người lính rời xa tay cày nơi ruộng đồng để đến nơi chiến trường khắc nghiệt theo tiếng gọi của Tổ quốc. Họ sát cánh bên nhau làm nhiệm vụ, luôn trong tư thế cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu với quân thù "súng bên súng". Câu thơ sóng đôi, phép điểm từ "súng', bên cùng nhịp thơ 3/3 kết hợp với hình ảnh giàu chất hội họa trong ngôn từ, Chính Hữu đã dựng lên một bức tranh đẹp của tình đồng chí trong khi thực thi nhiệm vụ. m điệu nhịp nhàng, cảnh vừa thực, vừa mộng. Tác giả đang thi vị hoá cái hiện thực khắc nghiệt của chiến tranh nhưng không hề chối bỏ cái khốc liệt của nó, dựng lên hình ảnh "súng bên súng" để khẳng định lý tưởng yêu nước, quyết tâm chống giặc của những người lính. Ở nơi chiến trường, những người lính không chỉ phải đối mặt với hiểm nguy của bom đạn mà còn đối mặt với cả nhưng thiếu thốn về vật chất lẫn tinh thần. Nhưng cũng chính cái thiếu thốn, khắc nghiệt của hoàn cảnh sống càng làm cho tình đồng đội, đồng chí trở nên bền chặt, đáng quý:
"Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ"
Khi màn đêm buông xuống cũng là khi những người lính cảm nhận thấm thía cái lạnh cắt da cắt thịt của thời tiết nơi rừng thiêng nước độc. Khó khăn là vậy, gian khổ là vậy nhưng những người lính vẫn san sẻ cho nhau chút hơi ấm ít ỏi từ tấm chăn mỏng "Đêm rét chung chăn". "Chung" ở đây không chỉ là hành động sẻ chia về vật chất mà còn là sự gắn bó về tinh thần, tình cảm. Câu thơ gợi ra cái khắc nghiệt của hoàn cảnh sống nhưng cũng làm nổi bật lên vẻ đẹp của tình đồng đội, đồng chí giữa những người lính.
Câu thơ thứ 7 trong lời mở đầu cất lên chỉ hai tiếng thân tình mà chất chứa bao tình cảm cao đẹp, thiêng liêng;
"Đồng chí!"
Anh và tôi từ "đôi người xa lạ" trở thành "đôi tri kỉ" và gắn bó thân thiết thành "đồng chí". Hai tiếng "Đồng chí!" ngắn gọn với hai tiếng kết hợp cùng dấu chấm than vang lên như một lời khẳng định về tình cảm bình dị mà thật thiêng liêng, cao đẹp, nó được hình thành trong những ngày tháng gian khó nhất của cuộc chiến tranh vệ quốc, giữa những con người có chung xuất thân, cùng chung lí chí hướng cao cả. Câu thơ thứ bảy như một nốt nhạc ngân vang, kết tinh những tình cảm tuyệt diệu, thiêng liêng, chân thật nhất của những người lính trao nhau giữa chiến trường.
Bêlinxki từng nói: "Thơ trước hết là cuộc đời sau đó mới là nghệ thuật". Quả thật, Chính Hữu đã tái hiện chính cuộc đời qua ngôn từ của mình. Đoạn thơ đã thể hiện được tình đồng chí chân thực trong thời chiến với những gì giản dị, chân chất, tự nhiên nhất, mỗi lời thơ, tứ thơ đều góp phần thể hiện tình cảm cao đẹp của người cách mạng thời chiến.
Bài văn mẫu Phân tích 7 câu thơ đầu bài Đồng chí của Chính Hữu
2.1. Dàn ý Phân tích 7 câu thơ đầu bài Đồng chí ngắn gọn.
2.1.1. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
- Khái quát nội dung 7 câu thơ đầu.
2.1.2. Thân bài:
a) Những người lính cùng chung hoàn cảnh xuất thân:
- "Quê hương", "Làng": Xuất thân là những người nông dân.
- "Nước mặn đồng chua": Vùng đất nhiễm phèn, nhiễm mặn, khó canh tác.
- "Đất cày nên sỏi đá": Đất ở nơi đồi núi.
=> Chung hoàn cảnh xuất thân.
- "Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau": Vốn là những người xa lạ cùng tham gia cách mạng và gặp nhau nơi chiến trường ác liệt.
=> Chung lí tưởng chiến đấu.
b) Những người lính gắn bó cùng nhau vượt qua mọi khó khăn:
- "Súng bên súng, đầu sát bên đầu": Cùng kề vai chiến đấu.
- "Đêm rét chung chăn": Cùng chia sẻ và vượt qua những thiếu thốn nơi chiến trường.
- "Tri kỉ": Nhấn mạnh tình đồng đội, đồng chí gắn bó khăng khít.
- "Đồng chí": Một lời khẳng định tình đồng chí thiêng liêng không gì có thể lay chuyển.
2.1.3. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của 7 câu thơ đầu:
+ Nội dung: Cơ sở hình thành tình đồng chí.
+ Nghệ thuật: Sử dụng biện pháp tu từ, thể thơ tự do, những câu dài, ngắn linh hoạt.
- Liên hệ mở rộng.
2.2. Viết bài văn Phân tích 7 câu thơ đầu bài Đồng chí hay nhất:
Chính Hữu là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam thời kì chống Pháp. Ông có nhiều sáng tác đặc sắc viết về người lính và chiến tranh. Thơ Chính Hữu giản dị nhưng chân thành và đằm thắm. Tiêu biểu cho phong cách thơ đó phải kể đến bài thơ "Đồng chí" viết về tình đồng đội gắn bó keo sơn trong kháng chiến. Với bảy câu thơ đầu, tác giả đã làm nổi bật cơ sở hình thành nên tình cảm thiêng liêng đó.
Ở những câu thơ đầu tiên, tác giả đã giới thiệu về hoàn cảnh xuất thân của những người lính:
"Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày nên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau"
Đó đều là những người lính đến từ những miền quê nghèo, lam lũ, khó nhọc. "Nước mặn, đồng chua" đó là vùng ven biển, đất bị nhiễm mặn rất khó để trồng trọt, làm ăn. Còn "đất cày nên sỏi đá" là vùng miền núi, đất đai khô cứng. Qua đây, người đọc phần nào có thể cảm nhận được hoàn cảnh sống khó khăn, vất vả của những người lính. Họ đều xuất thân là người nông dân, cùng nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ Quốc mà tham gia cách mạng. Trước khi bước chân vào cuộc chiến, họ vốn là những người xa lạ. Vậy mà ở nơi đây, những người lính lại có cơ duyên gặp gỡ và sát cánh bên nhau.
Họ luôn giúp đỡ, đồng cam cộng khổ trong mọi hoàn cảnh:
"Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!"
Hình ảnh thơ "Súng bên súng, đầu sát bên đầu" thể hiện sự gắn bó, luôn đồng hành trong mọi hoàn cảnh của những người chiến sĩ. Dù cuộc sống chiến đấu có khó khăn thì những người đồng chí vẫn luôn bên nhau "Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ". Trong cái rét buốt của rừng đêm mà chỉ có tấm chăn mỏng. Họ đã cùng đắp chung chăn để chia sẻ hơi ấm. Hai tiếng "tri kỉ" như một lời khẳng định cho tình đồng đội cao đẹp không gì có thể thay đổi được. Cứ như vậy mà họ trở nên thân thiết như những người thân trong gia đình. Kết thúc đoạn thơ, ta thấy vang lên hai tiếng "Đồng chí" thật đặc biệt và mang nhiều ý nghĩa. Đó là một tiếng gọi thân thương, chất chứa bao tình cảm mà tác giả dành cho những người đồng đội đội của mình.
Bằng những hình ảnh thơ chân thực, xúc động, Chính Hữu đã mang đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc về hình ảnh người lính trong chiến tranh. Họ không chỉ giống nhau ở hoàn cảnh xuất thân mà còn gặp nhau ở tình yêu nước tha thiết. Chính điều đó đã góp phần làm nên những chiến thắng lịch sử, trả lại hòa bình, độc lập cho Tổ quốc thân yêu.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Hình ảnh người lính trong chiến tranh với tình đồng đội, đồng chí gắn bó keo sơn. Các em vừa tham khảo bài viết Phân tích 7 câu đầu tác phẩm Đồng chí. Để tìm hiểu thêm về vẻ đẹp của tình đồng chí cùng giá trị tư tưởng của tác phẩm, các em tham khảo bài: Thuyết minh về bài thơ Đồng chí của Chính Hữu, Vẻ đẹp của tình đồng chí được thể hiện trong bài thơ Đồng chí, Đóng vai người lính kể lại bài thơ Đồng Chí, Phân tích khổ cuối bài Đồng Chí.