- Rây Brét-bơ-ry (22/8/1920 - 5/6/2012) là nhà văn người Mỹ chuyên sáng tác thể loại khoa học viễn tưởng và kinh dị.
- Ông được coi là nhà văn xuất sắc nhất của nền văn học Mỹ trong thế kỉ 20 và 21.
- Văn bản "Chất làm gỉ" được in trong tập "Truyện khoa học viễn tưởng chọn lọc", Thái Hà dịch, Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh năm 2016.
Bố cục 2 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến "Tạm biệt đại tá"): Cuộc hội thoại giữa đại tá và viên trung sĩ trẻ.
- Phần 2 (tiếp theo đến hết): Cuộc trò chuyện giữa viên đại tá với bác sĩ Mét-thiu và người lính gác.
- Truyện kể về sự kiện viên trung sĩ phát minh ra chất làm gỉ các loại vũ khí để chấm dứt chiến tranh nhưng không ai tin vào điều đó cho đến khi anh biến nó thành sự thật.
Truyện ngắn "Chất làm gỉ" kể lại cuộc trò chuyện giữa viên đại tá và anh trung sĩ trẻ. Đại tá ngỏ ý muốn thuyên chuyển công tác anh vì nghe được thông tin anh bị căng thẳng thần kinh và không hoàn thành nhiệm vụ. Trong văn phòng của viên đại tá, anh bày tỏ mong muốn về một thế giới hòa bình. Anh nêu lên ý tưởng về một loại chất có khả năng phá hủy các vũ khí chiến tranh. Đáp lại lời anh, viên đại tá cho rằng anh bị bệnh và yêu cầu anh đến gặp bác sĩ Mét-thiu. Sau khi anh rời khỏi, biết được những gì trung sĩ nói đã trở thành sự thật, viên đại tá kêu lính gác bắt anh nhưng không thành. Ông tức giận gào thét qua điện thoại rồi chạy ra ngoài.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
- Thể loại: Tiểu thuyết hư cấu mang các yếu tố khoa học.
- Thông qua câu chuyện được kể trong tác phẩm, tác giả đã:
+ Thể hiện khát khao, ước mơ về cuộc sống hòa bình.
+ Lên án, phản đối tình trạng bạo lực, chạy đua vũ trang của một số nước trên thế giới.
- Cốt truyện lôi cuốn, hấp dẫn người đọc.
- Biện pháp so sánh độc đáo.
- Nghệ thuật miêu tả đặc sắc.
a. Là người độc đoán, nóng nảy:
* Lời nói:
- Hoài nghi, không tin vào ý tưởng của viên trung sĩ:
+ Gợi ý về nơi công tác mới: "Anh có thể lựa chọn hoặc là quân đoàn phía tây hoặc là quân đoàn phía bắc."
+ Đề nghị và yêu cầu viên trung sĩ đến gặp bác sĩ Mét-thiu để chữa bệnh.
=> Ông ta cho rằng ý tưởng của viên trung sĩ là hoang đường, mộng tưởng.
- Ép buộc, yêu cầu người khác phải thực hiện mệnh lệnh của mình:
+ Yêu cầu bác sĩ Mét-thiu kiểm tra về tình hình sức khỏe của viên trung sĩ.
+ Bắt buộc người lính gác phải giữ được viên trung sĩ bằng mọi giá trong thời gian ông ta đến: "Nghe đây! Hãy nghe tôi nói đây! Hãy đi theo hắn, trói tay hắn lại, anh phải giữ được hắn! Tôi sẽ đến chỗ anh ngay bây giờ".
=> Lời nói của đại tá thể hiện sự căm phẫn, tức giận khi biết được viên trung sĩ đã biến ý tưởng của mình trở thành sự thực.
* Hành động:
- Hét to.
- Văng tục một câu và nhảy tránh xa cái bàn.
- Đập ghế và lấy chân ghế nắm chặt trong tay.
- Cầm chân ghế đập mạnh vào tay mình.
- Vừa gào lên như điên vừa chạy ra ngoài và đóng sập cửa lại.
=> Hành động của viên đại tá cho thấy ông muốn ngăn chặn ý tưởng của viên trung sĩ và mong muốn bắt được anh ta lại.
* Tâm trạng, thái độ:
- Mặt tím lại vì tức giận, mồm há rộng để hớp không khí.
=> Mọi hành động, lời nói của viên đại tá cho thấy ông ta là một người xấu xa, độc đoán, không cảm nhận được những mất mát, tổn thất mà chiến tranh gây ra với nhân loại.
a. Yêu chuộng hòa bình, sống có lí tưởng, khát vọng:
- Lời nói:
+ Muốn sống cuộc sống không có chiến tranh và vô hiệu hóa các vũ khí quân sự.
=> Ước mơ cao cả, yêu chuộng cuộc sống tự do, hòa bình.
+ Dự định di chuyển đến các nước khác để phá hủy vũ khí.
=> Quyết tâm cao độ, sống có kế hoạch, dự định vô cùng rõ ràng để thực hiện được ước mơ, mục tiêu phía trước.
- Hành động:mở cửa văn phòng và bước ra.
=> Dứt khoát, không chút do dự.
b. Gan dạ, dũng cảm, kiên định với mục tiêu.
- Lời nói: "Tôi đã quyết định rồi. Mấy phút nữa tôi sẽ rời doanh trại. Tôi đang nghỉ phép. Cảm ơn đại tá đã dành cho tôi nhiều thời gian quý báu như vậy".
- Hành động: đúng như lời nói của mình, anh đã biến tất cả vũ khí chiến tranh thành đống sắt vụn khiến cho người lính gác cùng viên đại tá phải khiếp sợ.
=> Mặc dù không được sự tán thành của đại tá, anh vẫn kiên quyết thực hiện ý tưởng mình đã đề ra.
c. Là người am hiểu, nghiên cứu, tìm tòi sâu rộng về khoa học.
- Anh dành nhiều thời gian để nghiên cứu về cấu trúc của các nguyên tử các định và ứng dụng nó vào việc phá hủy vũ khí chiến tranh.
- Phát minh của anh hoàn toàn dựa trên khoa học:
+ "Phát minh này dựa trên cơ sở cấu trúc của các nguyên tử xác định.".
+ "Cần tìm ra phương pháp nào đó để gây ra ở thép một hiệu ứng "sốc thần kinh". Khi đó, hơi nước sẽ làm công việc của nó".
=> Mọi lời nói, hành động của anh trung sĩ cho thấy anh là người có tấm lòng nhân hậu, cao cả, yêu chuộng hòa bình và say mê nghiên cứu khoa học.
--------------------------HẾT-------------------------
Văn bản Chất làm gỉ đã đề cập đến vấn đề nóng hổi trong thời đại ngày nay. Nó cho thấy khát vọng về một cuộc sống hòa bình, không khói súng. Các em hãy đọc thêm bài văn mẫu lớp 7 hay khác để có thêm cho mình những hiểu biết về văn bản nhé!:
- Soạn bài Chất làm gỉ
- Phân tích Chất làm gỉ