Soạn bài Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự, siêu ngắn 1
I. Kiến thức cơ bản
a. Trong ba cầu đầu của đoạn trích có hai người tản cư đang nói chuyện với nhau.
Dấu hiệu nhận biết đây là một cuộc trò chuyện qua lại.
- Có hai lượt lời qua lại.
- Nội dung : Hướng tới người tiếp chuyện.
- Hình thức : có hai gạch đầu dòng đứng đầu hai lượt lời qua lại.
b. Câu "Hà, nắng gớm, về nào…" của ông Hai không phải là đối thoại, vì: chỉ có một lượt lời, không tham gia vào câu chuyện.
Câu nói của người đàn bà tản cư: "cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! ... mỗi đứa một nhát!" cũng không hướng tới người đối thoại nào, không có ai đáp lại lượt lời này. Đây là lời độc thoại.
Trên văn bản, khi lời độc thoại vang lên thành tiếng thì nó được đánh dấu bằng dấu gạch đầu dòng. Có thể thấy đặc điểm này qua câu độc thoại khác: "- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!".
c. Câu "Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ..." giống với các câu độc thoại trên trừ hai điểm: không vang lên thành tiếng và không được đánh dấu bằng dấu gạch đầu dòng. Đây là lời độc thoại nội tâm.
d. Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư với dân làng chợ Dầu theo giặc, tạo tình huống, đi sâu vào nội tâm nhân vật.
Các hình thức độc thoại và đối thoại nội tâm giúp nhà văn khắc họa sâu sắc tâm trạng đau đớn, dằn vặt của ôn Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
II. Luyện tập
Câu 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích dưới đây:
- Cuộc đối thoại diễn ra không bình thường giữa hai vợ chồng ông Hai.
- Có ba lượt lời trao nhưng chỉ có hai lượt lời đáp. Lời thoại đầu của bà Hai, ông Hai không đáp: câu hỏi hai của bà được ông Hai khẽ nhúc nhích đáp lại bằng cách hỏi lại "Gì?" Lần ba ông cũng chỉ đáp lời bà bằng một câu cụt lủn "Biết rồi". Cuộc đối thoại này giúp người đọc nhận ra tâm trạng buồn bã, đau khổ, thất vọng của ông Hai.
Câu 2: Viết một đoạn văn theo chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng cả ba hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.
Tôi vừa phải nằm viện một tuần vì bị ốm. Hôm nay là ngày tôi dược ra viện. Trên đường về nhà, xen với nỗi vui mừng là nỗi lo. Lo vì không biết phải xoay xở sao đây để bù đắp bài vở trong những ngày qua. Tôi vừa bước vào nhà thì bé Hoa, em tôi, nhảy cẫng ra và bi bô:
- Anh Hưng ơi! Có chị nào nho nhỏ, chị nói với bố là bạn của anh. Ngày nào chị ấy cũng đến lấy vở về chép bài cho anh. Chị ấy còn cho em kẹo nữa cơ đấy!
- Ừ.
Rồi không kịp nhìn những viên kẹo trên tay em, tôi lao ngay vào phòng học. Tay tôi run run giở vội những tờ giấy trắng. Không lẽ lại là cái Hà? Có phải là Hà không nhỉ? Thôi đúng Hà rồi. Tôi lặng đi. Chính Hà đã âm thầm giúp tôi trong những ngày qua. Vậy mà đã có lúc tôi nghĩ xấu về Hà. Lúc này tự dưng trong lòng tôi dâng lên một niềm cảm xúc khó tả. Không thể kìm nén nổi lòng mình, tôi thốt lên:
- Hà ơi! Cảm ơn bạn nhé!
Soạn bài Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự, siêu ngắn 1
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
a. Trong ba câu đầu cho thấy có ít nhất là hai người phụ nữ tản cư đang nói chuyện với nhau. Dấu hieuj cho biết điều đó vì có hai lượt lời qua lại; nội dung nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện và hình thức thể hiện trong đoạn văn bằng hai gạch đầu dòng (hai lượt lời qua lại)
b. Đọc đoạn văn ta thấy, dù ông Hai có “chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…” thì đây cũng không phải là đối thoại. Nội dung ông nói không hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào cả (nói giữa trời), cũng chẳng liên quan gì đến chủ đề mà hai người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực ra ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thoái lui. Đó chỉ là một lời độc thoại. Trong đoạn trích này còn có những câu như thế, chẳng hạn:
“Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!”
c. Những câu đó là của ông Hai hỏi chính mình. Những câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm của ông Hai. Chúng thể hiện tâm trạng dằn vặt, đớn đau của ông Hai trong những phút giây nghe tin làng Chợ Dầu của ông theo giặc. Vì không thốt ra thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có gạch đầu dòng. Chúng là những câu độc thoại nội tâm.
d. Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng Chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. Những hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc họa được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng Chợ Dầu – cái làng mà ông luôn luôn lấy làm tự hào và hãnh diện – của ông theo giặc, nghĩa là làm cho câu chuyện sinh động hơn.
II. Luyện tập
Câu 1: Tác dụng của hình thức đối thoại giữa hai vợ chồng ông Hai:
- Bà Hai: Lời nói ngập ngừng thể hiện sự lo lắng (về cái tin làng mình theo địch và sợ bà chủ nhà nghe thấy tin này).
- Ông Hai: Không muốn đáp lại và khi đáp lại thì cụt lủn, cáu gắt chứng tỏ ông đang tập trung suy nghĩ, đang đau khổ, thất vọng và đồng thời cũng sợ mụ chủ nhà biết chuyện làng mình theo Tây.
Câu 2: Viết đoạn văn kể chuyện, trong đó sử dụng đối thoại và độc thoại nội tâm.
Gợi ý: Để có cả hai loại lời thoại, nên chọn đề tài và câu chuyện sao cho các nhân vật phải bàn tán, tranh luận và nhân vật chính có những nỗi băn khoăn không thể nói ra, chỉ tự mình nói với mình.
-------------------HẾT---------------------
Cảnh ngày xuân là bài học nổi bật trong Bài 6 của chương trình học theo SGK Ngữ Văn 9, học sinh cần Soạn bài Cảnh ngày xuân, đọc trước nội dung, trả lời câu hỏi trong SGK.
https://thuthuat.taimienphi.vn/soan-bai-doi-thoai-doc-thoai-va-doc-thoai-noi-tam-trong-van-ban-tu-su-38299n.aspx