Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh

Đề bài: Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh

Bài văn mẫu Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh
 

I. Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh

1. Mở bài

- Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, có vô vàn những tác phẩm có giá trị văn hóa, truyền thống, lịch sử sâu sắc, đó là những truyền thuyết, những câu chuyện cổ, những câu ca dao được lưu truyền từ đời này qua đời khác như một thứ tài sản tinh thần vô giá.
- Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh là một trong những truyền thuyết có xuất xứ lâu đời nhất, thể hiện niềm khao khát chế ngự thiên nhiên của nhân dân ta, trước nỗi lo thiên tai bão lụt vẫn thường hoành hành hằng năm.

2. Thân bài

- Vua Hùng Vương thứ 18 kén rể cho Mị Nương, có hai chàng trai tài giỏi đến cầu hôn, cả hai ngang tài ngang sức => Vua Hùng khó chọn lựa, bèn đưa ra sính lễ thách cưới để thử thách.
- Sính lễ "một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao"…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh

1. Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh - mẫu số 1: 

Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, có vô vàn những tác phẩm có giá trị văn hóa, truyền thống, lịch sử sâu sắc, đó là những truyền thuyết, những câu chuyện cổ những câu ca dao được lưu truyền từ đời này qua đời khác như một thứ tài sản tinh thần vô giá. Những truyền thuyết ấy đã phản ánh một cách khách quan và khái quát về vẻ đẹp cuộc sống sinh hoạt cùng những giá trị tinh thần sâu sắc, tích cực, về ước muốn những ước muốn và niềm tin cao đẹp của con người muôn đời nay. Sơn Tinh, Thủy Tinh là một trong những truyền thuyết có xuất xứ lâu đời nhất, gắn liền với tuổi thơ của nhiều độc giả thông qua lời kể của bà của mẹ. Câu chuyện thể hiện niềm khao khát chế ngự thiên nhiên của nhân dân ta, trước nỗi lo thiên tai bão lụt vẫn thường hoành hành hằng năm.

Bối cảnh của truyền thuyết là vào thời Hùng Vương thứ 18, ông chỉ có một cô con gái là công chúa Mị Nương. Vì tình cảm yêu thương con gái và nỗi lòng của cha mẹ nên vua Hùng muốn chọn cho con người chồng tốt nhất thiên hạ. Chính vì thế mới có cuộc kén rể, đọ tài đọ sức giữa hai chàng trai có xuất thân và sức mạnh phi thường. Người thứ nhất là thần núi Tản Viên, thường gọi là Sơn Tinh với khả năng "vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi". Còn chàng trai còn lại cũng chẳng kém cạnh, bởi chàng xuất thân là chúa vùng nước thẳm "gọi gió, gió đến, hô mưa, mưa về". Xét tổng thể, cả hai chàng trai đều làm vừa lòng vua Hùng, khiến ông rất khó chọn lựa, chính vì thế mới có chuyện thách cưới của vua Hùng.

Lễ vật thách cưới mà vua Hùng đưa ra cũng chẳng phải là những thứ tầm thường dễ kiếm, nào là "một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao". Tuy nói là lễ vật đưa ra công bằng cho cả hai chàng trai, nhưng nếu xét thật kỹ thì thật ra vua Hùng dường như có ý thiên vị cho Sơn Tinh hơn cả. Nói vậy bởi những sính lễ mà vua Hùng đưa ra, phần lớn đều chỉ có ở trên cạn, mà Sơn Tinh lại là thần núi, tìm kiếm những vật ấy thì có khó gì, ngược lại Thủy Tinh là thần nước thẳm, quanh năm chẳng mấy khi lên cạn thì làm sao chỉ trong vòng một đêm mà tìm thấy sính lễ. Hơn thế nữa, vua Hùng vốn cai trị cả một nước, nhưng thường xuyên quanh năm phải đau đầu vì chuyện thiên tai bão lũ, mưa gió bão bùng, thế nên sâu trong nội tâm hẳn ông cũng không mấy hài lòng với người tên Thủy Tinh chăng?

Cuối cùng, Sơn Tinh lấy được công chúa Mị Nương dường như đã là chuyện chắc chắn. Tuy nhiên, việc đến sau và không lấy được công chúa đã gây nên sự phẫn nộ trong lòng Thủy Tinh, bởi thứ nhất là sự ghen tức với Thủy Tinh, thứ hai là vì phần sính lễ gây khó dễ kia. Chính vì vậy, Thủy Tinh đã đuổi theo đánh Sơn Tinh nhằm cướp lại công chúa Mị Nương. Thủy Tinh "hô mưa gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn", "nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước". Khả năng thần thông của Thủy Tinh đã đem đến một đợt thiên tai ngập lụt khủng khiếp, vốn là nỗi sợ ngàn đời của nhân dân ta. Tuy hiểm họa khôn lường như thế nhưng Sơn Tinh chẳng hề nao núng, chàng "bốc từng quả đồi dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất ngăn chặn dòng nước lũ", "Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu". Vì ngang tài ngang sức, nên cả hai đánh nhau ròng rã mấy tháng trời mà vẫn bất phân thắng bại, tuy nhiên theo lẽ thường, kẻ gây hấn trước mà mãi không thắng được, thường rất nhanh nản chí, đuối sức. Thủy Tinh dần dà mệt mỏi đành rút quân, Sơn Tinh giành chiến thắng vẻ vàng bởi ý chí kiên cường chống lại cái ác, cái phi lý. Nhưng với lòng thù hận sâu sắc vì thua cuộc, vì không có được Mị Nương vẫn khiến Thủy Tinh ghi thù, nên năm nào cũng gây ra bão lũ làm khổ nhân dân suốt mấy tháng trời, tuy nhiên cũng chưa bao giờ Thủy Tinh thắng được Sơn Tinh mà năm nào cũng phải ngậm ngùi rút quân về. Đây được cho là sự giải cho việc thiên tai bão lũ cứ liên tục xuất hiện hàng năm, rồi lại thoái lui là vậy.

Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh có nhiều nét nghệ thuật đặc sắc, xây dựng cốt truyện ly kỳ, hấp dẫn, có nhiều yếu tố kỳ ảo. Nhân vật được thần thánh hóa, có sức mạnh phi thường, tạo nên vẻ đẹp hùng vĩ tượng trưng cho hai thế lực là sức mạnh của con và sức mạnh của thiên nhiên. Kết thúc truyện hợp lý, giải thích được lý do cho những đợt thiên tai hằng năm trên đất nước ta. Đồng thời cũng thể hiện một niềm tin, niềm khao khát chế ngự và chiến thắng thiên nhiên của ông cha ta từ xưa đến nay.

2. Phân tích truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh - mẫu số 2: 

Khi còn bé, chúng ta đều đã từng được nghe những câu truyện cổ tích, truyện truyền thuyết như: “Thạch Sanh”, “Tấm Cám”, “Sơn Tinh - Thủy Tinh”, “Thánh Gióng”,... Lúc ấy, ta chỉ thấy những câu chuyện ấy thật hay, thật li kì hấp dẫn. Thế nhưng lớn lên, ta nhận ra rằng mỗi câu chuyện đều có ý nghĩa riêng, đều ẩn chứa những ước mơ của nhân dân xưa. “Sơn Tinh - Thủy Tinh” cũng là một câu chuyện nhiều ẩn ý, thể hiện niềm tin, ước mong của nhân dân ta về sức mạnh của con người. 

Chuyện kể rằng Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái ngoại hình xinh đẹp, tình tình dịu dàng hiền thục tên là Mị Nương. Vua cha muốn kén cho nàng một người chồng xứng đáng. Để cưới được Mị Nương, đã có rất nhiều chàng trai từ khắp nơi đến để cầu hôn. Ta có thể dễ dàng nhận thấy hành động kén rể, chọn dâu là mô tuýp rất thường gặp trong truyện cổ tích, truyền thuyết. “Sơn Tinh - Thủy Tinh” cũng không nằm ngoài mô tuýp ấy để xảy ra các sự việc liên tiếp phía sau. 

So sánh một chút về hai người xuất sắc nhất trong những người đến cầu hôn. Sơn Tinh là vua vùng non cao, Thủy Tinh là chúa của nước thẳm. Cả hai người đều có xuất thân cao quý, có nhiều quyền năng, mỗi người xưng bá một nơi, vô cùng dũng mãnh, tài giỏi. Sơn Tinh “vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn cát”, “ vẫy tay về phía tây, phía tây mọc dãy núi đồi”. Sơn Tinh thì có tài “gọi gió, gió đền”, “hô mưa, mưa về”. Nhìn qua, cả hai vị thần này đều ngang sức ngang tài. Tuy nhiên, khi xem xét kĩ, ta nhận ra rằng sức mạnh của Sơn Tinh mang tính phát triển, còn sức mạnh của Thủy Tinh lại mang tính hủy diệt nhiều hơn. 

Chính vì sự ngang tài ngang sức này mà Vua Hùng phải đưa ra yêu cầu về lễ vật, ai mang sính lễ đến trước thì sẽ cưới được Mị Nương. Lễ vật thách cưới gồm có: “một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”. Có lẽ tập tục nhà gái thách cưới nhà trai trong lễ ăn hỏi của người Việt Nam cũng xuất phát từ đây. Người đọc có thể thấy rõ rằng tuy lễ vật mà Vua Hùng đưa ra rất quý hiếm, khó tìm nhưng chủ yếu lại là những sản vật thuộc về miền núi. Qua đó, ta thấy được sự ưu ái của nhân dân đối với thần núi.

Vào ngày hẹn, Sơn Tinh đã đưa lễ vật đến từ sớm, thành công rước Mị Nương trở về. Thủy Tinh vì chuẩn bị sản vật nên đến muộn hơn một chút, không cưới được Mị Nương bèn nổi giận đùng đùng, đem quân đuổi đánh Sơn Tinh. Cuộc chiến diễn ra rất cam go, khốc liệt, không ai chịu nhường ai. Thủy Tinh hô mưa gọi gió, tạo ra giông bão, dâng nước lên đánh Sơn Tinh, làm rung chuyển cả đất trời. Trái ngược với vẻ điên cuồng của Thủy Tinh, Sơn Tinh có vẻ rất điềm tĩnh. Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất ngăn chặn dòng nước lũ. Ngoài ra, thần còn dùng phép khiến cho nước dâng cao bao nhiêu đồi núi cao lên bất nhiêu. Có lẽ chính thái độ ung dung, bình tĩnh của Sơn Tinh khiến cho chàng càng đánh càng vững vàng, còn Thủy Tinh đã mệt, biết không thể làm gì được Sơn Tinh nên đành rút quân về. Nhưng sau đó, Thủy Tinh không thể quên được mối thù này, hằng năm đều dâng nước lên để đánh Sơn Tinh. Đây cũng chính là lí do vì sao vào khoảng từ tháng bảy đến tháng mười hằng năm, nước ta thường xuyên có bão lũ. Sự chiến thắng của Sơn Tinh trước Thủy Tinh cũng đã thể hiện khát vọng chiến thắng thiên nhiên, chế ngự được thiên tai của con người.

Truyền thuyết “Sơn Tinh - Thủy Tinh” có cốt truyện li kì, hấp dẫn, đan xen nhiều yếu tố kì ảo. Chính điều này đã giúp cho câu chuyện trở nên gần gũi, quen thuộc, được nhiều bạn nhỏ yêu thích. Ngoài ra, những nhân vật trong truyện cũng được thần thánh hóa, đại diện cho sự đối đầu giữa con người và thiên nhiên. Truyện đã thực hiện đúng nhiệm vụ của một tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết là giải thích hiện tượng bão lũ hằng năm và thể hiện khao khát, niềm tin chế ngự và chiến thắng thiên nhiên của nhân dân ta. 

“Sơn Tinh - Thủy Tinh” không chỉ là truyền thuyết kì ảo hoàn toàn. Nhân vật Sơn Tinh hay còn có tên gọi khác là Tản Viên Sơn Thánh đã trở thành một trong những vị thánh nổi tiếng nhất của tín ngưỡng dân gian người Việt. Với những ý nghĩa mà truyện Sơn Tinh - Thủy Tinh gửi gắm, chắc chắn nó sẽ còn gắn bó và in dấu trong tuổi thơ của nhiều thế hệ người dân Việt Nam hơn nữa. 

-------------------HẾT------------------

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-truyen-thuyet-son-tinh-thuy-tinh-41459n.aspx
Bên cạnh bài Phân tích truyện Sơn Tinh Thuỷ Tinh, các bạn học sinh có thể tự củng cố kiến thức văn bản của mình thông qua việc tham khảo các bài văn mẫu khác như: Kể lại cuộc giao tranh của Sơn Tinh Thủy Tinh bằng trí tưởng tượng của em, Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật đặc sắc truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, Phát biểu cảm nghĩ về truyện Sơn Tinh - Thủy Tinh, Phân tích nhân vật Sơn Tinh.